De dorpsehool womit geiniddeld door 1Ö0 lcerlingcn bezocht.
De kermissen vollen in den eersten Zondag in Jultj cn de derdcü
Zondag in September. '
WOESDRECtlT (DE ZUIDPOLDER-VAN-), pold. in het markgr. van
Bergen-op-Zoom, prov. Noord-Braband. Zie H inkelenoord (O ud-)
WOENSRRE.CUT-HOOGERHEIDEEN-IUNKELENOORD , gem. in
bet markgr. van Bergen-op-Zoom, prov. Noord-Braband, Vierde distr.,
arr. Breda , kanl. Bergen-op-Zoom ; palende N. cn N. 0 . aan de gem.
Bergen-op-Zoöm , 0 . aan Huybergen , Z. aan Ossendrechl en de Belgische
gem. Zandvliet, W. aan de Ooster-Schelde of het Kreekenrak.
Deze gern, bestaat uit de vier voormalige gem., Wo e n s d r e e h l ,
H o o g e r h e i d e yH i n k e l e n o o r d en Z u i d g e e s t , welke in 1808
tot eene gern, vereeuigd zijn; bcvat de dorpen : Wo e n s d r e c h t en
I l o o g e r h e i d e , benevens de geh. de Nee r h e i d e , Korte-
v e e n , Z u i d g e e s t en den H e in i o i e n , en bestaat uit hoogen
heidegrund en laag polderland , waaronder P r i n s -Ka r e l s - p o l d e r ,
het ü o s tm o e r - p o l d e r t j e en gedeclten van de polders Oud—
Hi n k e l e n o o r d of den Zu i d p o l d e r , N i e n w-II i nk eie n oord-
e n -Ho o g e rwe r f en van den Au g u s t a — pold er. Zij beslaat,
volgens het kadaster, eene oppervlakte van 6972 bund., waaronder
5394 bund. 51 v. r. 20 v. eil. belastbaar land ; teil 245 h., bewoond
door 254 buisgez., uitmakende eene bevolking van ongeveer 1400 inw.,
die meest hun hestaan vinden in den landbouw en handel in granen ,
paarden , rundvee en wat verder de landbouw oplevert. Ook heeft men
er eene chicoreifabrijk , twee korenmolens en een bierbronwerij.
De inw , die e r , op 9 na, allen R. K. zijn , maken de par. van
Hoogerheide-en-TVoensdrecht uit, welke tc I lo og e rh ei d e eene keik
heeft. — De 5 Herv., die er wonen , behooren tot de gem. van Os-
sendrecht- W oensdreclit-Putten enz. — De 4 Isr., die men er aantreft,
worden tot de ringsyiyigoge van Bergen-op-Zoom gerekend. Men
heeft in deze gem. lene school, te Wo e n s d r e e h l .
WOENSDRECHTSCHE-KIL (DE), kreek in het markgr. van Bergen-
op-Zoom, prov. Noord-Braband, gem. W oensdrecht-Hoogerheide-en-
H inkelenoord, beginnende aan den zeedijk van den Zuidpolder , aan
de sluis waardonr deze polder daarop uilwaterl. Zij loopt W. aan,
vereenigt zieh met de kil. van den P r i n s - A ar e Ispo l de r en loopt
daarmede in de Pieterskreek uit, Bij genoemde sluis , dient deze kil
tot haven.
WOENSEL, voorm. heerl. in de Meijerij van 's Hertogenbosch, kw.
Kempenland, prov. Noord-Braband, Derde distr., arr. en kant. Eindhoven
, gem. fP oensel-en-Eckurt; palende N. W. aan Best, N. aan
Son, U. aan Eckart, Z. aan Eindhoven, Z. W. aan Strijp, W. aan
Oirschot. ,
Deze heerl. bevat het d. Wo e n s e l , benevens de geh. Ac h t öf
Op - A c h t , ß e g i j n e n b r o e k , Er p, F e l l e n o o r d , Li jrtibeek-
s t r a a t , Men s f o i r d , S t o u t h e u v e l , Ton ge r enbr oe k ,Vaa rt -
broek en Vio khove n; beslaat, volgens het kadaster , eene oppervlakte
van 2961 bund., waaronder 2850 bund. belastbaar land ; lelt
540 h., en ruiin 2000 inw., die ineest in den landbouw en fabrickar-
beid hun hestaan vinden. Men heeft er vele linnerivvevers, die znlke
keurige rn berormde linnens vervaardigen ; dat zij voorheen naar Italie
en Spanje verzonden werden. De grond is er zandig j doch op domeestc
plaatsen goed en viuchlbaar. Rogge, haver en boekweit , zijn de grauen
welke liier verböuwd worden en wclig tieren.
De inw., die er, op weinige na, allen R. K. zjjn, maken, met die van
de heerl. E c k a r t , ‘eene par. uit, welke tot het apost v.c van s Her-
toaenbosch, dek. van Eindhoven, behoort en ongeveer 3200 zielen , o -
der welke ongeveer 2300 Communikanten , telt. Zij heeft twee kerken ,
¡Is X e l e Wo e n s e l en eene te A c h t , welke gezamenlyk door eenen
Pastoor en twee Kapellaans bediend worden. De benoemmg tot de pas-
t o r i i slond eertijds'aan den Deken van het kap.ttel van Eindhoven
De weinige Herv., die er wonen, behooren tot de gem. van Eindhoven.
W o e n s e l heeft te voren , in vereen.g.ng me t ? o n g e *r f«“®
gem.1 uitgemaakt en eenen eigen Predikant gehad. Dei ecrste Pred kant
aldaar is geweest J o h a n n e s B o b c a r d b s , beroepen in 1649 en over eden
in 1696. Na het vertrek van A d r i a n b s S lin g s b ie , naar Schyndeli, i
1812, is deze plaats niet meer vervuld , maar werd m 1815
E i n d h o v e n vereenigd.
Men heeft in deze heerl. twee scliolen als : lene te W o en s e e n
eine te Ac h t , welke gezaraenlijk gemiddeld door 300 leerlmgen be
Z0°Deze °heerE behoordc oudtijds aan den Heer van E indhoven , en later
aan het vorltelijk huis van O ranjb-N assab , doch schijnt naderhand te
W oensel ligt \ u. N . yan Eindhoven. Men telt e r in de kam
van het d. 88 h. en ruim 700 inw.
J B. G rammaije (1) vrif den naam van W oensel afleiden , van den
Romeinschen God M ercb ribs ; hij neemt waarschijnlijk den Romeinschen
M ercbriüs , voor den God W oden of W odan der oude Germanen en Ra-
tavieren, ’waarvan onze Woensdag zijnen naam ontleent,, en van dezen
zou dan W oensel zoo vecl beteekenen mocten als : Wodant me
fanum , dat is : de Tempel van Wodan; doch alles is m deze naamsafleiding
onzeker. ' , u a
De oude paroehiekerk van W o e n s e l , ingewijd ter cere van den H. Apostel
P e t b b s , die eenigzins van de huizen afgezonderd lrgt en na de Ke-
formatie door de llervormden wäs in bezit genomen, was naau" e,j>ks
weder in het gebruik der R. K. gekomen , toen zij , door het neder
störten van de naald of spits des torens, g e h e e l onbru.kbaar gemaakt
werd. Dit geschiedde door den bekenden stormwind van Zondag y ¡November
1800, nadat de Pastoor en eene memgle Katholijken even le
voren, tot de Christelijke onderwijzing en Vesperlof, er in vergaderd
waren geweest. ln het Diarium van den Bisscbop O p d o v iü s vindt men ,
dat deze toren somtijds gebraikt werd, onder het beleg van s ei
togenbosch, in 162 9 , om door nachtvuren , die er op gestookt wer-
den zekere teekens of waarschuwingen aan de belegerde stad te geven.
Het was een kunststuk van bouworde, vooral wegens zijne hooge,
regle en spitse naald, welke men op 100 voeten (31,39 eil.) reken e ;
het steen of metselwerk dezes torens was nict minder schoon , et e-
anlwoordde zeer wel aan de regels der boiiwkunde, cn had , zegt men ,
de zelfde hoogte , das had deze toren in het geheel eene hoogte van
200 Rijnlandsche voeten (62,78 eil.) Men heeft in 1801 op het steenwerk,
dat staande was gebleven , eene andere spits gezet van 4U llijn-
landsche voeten (12,55 eil.), zoo dat deze toren thans met meer hoogte
heeft dan van 140 of 130 voeten (ruim 43 of 40 eil). G b am h a i je wi l ,
dat deze kerk de Moederkerk zou geweest zijn van 72 andere kerken ,
hetgeen echter van zeer vden met regt in Iwijfel wordl gelrokken.
1) In Taxandria , tit. Cantpinia, pag. 88.