Het was eene kreede, dock (evens met banken opgevulde rivierlak ,
slecbts bcvaarbaar voor kleinere binnenvaartuigen , achter welke het
Land-van-Waas en het voormalig Staats-Vlaanderen opkwam , thans
de mond der We s t e r - S c h e l d e of het tegenwoordige water tusschen
Vlissingen en Breskens. Het is een verkeerd gevoelen, dat deze stroom
het gevolg zou zijn der overstrooming van 1 3 7 7 , want het was reeds
lang te vuren een aanzienlijk vaarwater , zoo als blijkt nit twee brieven.
van W i l l e m , Graaf van Henegouwen, gegeven in het jaar 1 3 2 6 ( 1 ) , uit
de octrooijen van bedijking , gegeven door A l b r e c h t , den 1 October 1 3 7 2
en 3 April 1 3 9 0 ( 2 ) , en uit d a Rymchronijk van M e l i s S t o k e ( 3 ) .
Zie verder W ielirgeh.
WIJLRE, gem., prov. Limburg, arr. Maastricht, kant. Gulpen
(6 k. d., 7 in. k., 1 s. d.); palende N. aan do gem. Oud-Valkenbiirg,
Bemelen, Strucht, Schin-op-Geul en Klimmen, 0 . aan Yoerendaal
en Wittern, Z. aan Margraten en Gulpen, W. aan Cadier-en-Keer.
Deze gem., welke eene afzonderlijke heerl. van bet Duitsche rijk
uitmaakte, bevat het dorp Wi j l r e, benevens de geh. S c h u l l e r ,
E t e u a k e n , S c h onb o r e n , E l k e n r a a d en S t o c k h e im, benevens
twee kasteelen , waarvan liet eene genaamd is Car t i l s en het
andere Wi j lre. Zij beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte
van 1911 bund. 7 v. r. 23 v. ell., waaronder 1863 bund. 83 v. r.
90 v. ell. belastbaar land; telt 307 h., bewoond door 323 huisgez.,
uitmakemde eene bevolking van 1680 inw., die rneest in den land-
bouw hun bestaan vinden. Ook heeft men in het dorp, op de rivier
de Geul, eenen der voornaamste molens, zijnde een koorn-, olie- en
pelmolen, en er is nsede eene brouwerij.
De inw., die allen R.K. zijn, onder welke 1170 Commumkanten ,
maken eene par. ui t, welke tot het apost. vie. van Limburg, dek.
van Gulpen, behoort, en eene kerk tc W ij 1 r e , benevens eene kapel
te S c h u i l e r heeft, waarin de dienst door eenen Pastoor en eenen
Kapellaan en te S c h u i l e r nog door eenen Desservant verrigt. wordt.
Men heeft in deze gem. drie scholen, als: twee te Wi j lr e en
£6ne te S c h u i l e r , welke gezamenlijk door een gemiddeld getal van
160 leerlingen bezocht worden.
Het d. W i j l r b , W ier e of W il t b e , ligt 31 u. 0 . van Maastricht,
I u. N. van Gulpen, aan de Geul, over welke hier eene steencn brug
ligt, met drie bogen, de grootste op deze rivier. Men telt er, in de
kom van het d., 68 h. en ongeveer 300 inw.
De kerk, aan de H. G eertboida toegewijd , is een nieuw fraai ge-
bouw, met eenen toren , waarop een bol van vergold koper, heb-
bende ruim een el diameter. Ook is zij van een orgel voorzien.
De dorpscholen worden gemiddeld door een getal van 130 leerlingen
bezocht.
De kermissen vallen in den eersten Zondag na Pmksteren en den
Zondag voor Allerheiligen.
WIJLRE , kast. in de heerl. W ijlre , prov. Limburg , arr. en 3* u. U.
van Maastricht, kant. en I u. N. van Gulpen, gem. W ijlre, zeer
aangenaam gelegen en omringd met vijvers.
WIJMEREN, pold. in de bar. van Breda, prov. lYoord-Braband.
Zie H iller (De).
fl) Bij F. v a n Mieris , Grootckarterboek, D. I I , bl. 381 en 405.
(2) Alclaar, D. I l l , bl. 275 en 557.
(3) Boek VII, vs. 1097 enz-, en B. VIII, vs. 45 enz.
WIJMERMEER (HET), voorm. nicer in West-Friesland, prov. Noord-
Ilolland, 28 min. Z. W. van Medemblik.
Dit meer is in het jaar 1631 ingedijkt en maakt thans eenen pold.
uit, do Wi j me r s geheeten. Zie dat woord.
WIJMERS (DE), vaart in Dregterland, prov. Noord-Holland, gem.
Venhuizen-en-Hem, uit den Slimtogt voorlkomende en in eene ooste-
lyke rigting naar de Hanyelandssloot loopende.
WIJMERS (DE) of d e W i em b r s , vaart in Fivelgo, prov. Groningen
, loopende in eene zuidoostelijke en vervolgens zuid-zuidooste-
lijke rigting längs den grindweg, ten O. van Merum, naar het Dam-
sterdiep, waarmede zij zieh, even ten O. van Garrelsweer, b j j de
valbrug of zoogenaamde Loppersumraer-klap , vereenigt.
WIJMERS (DE), pold. in West-Friesiand, prov. IVoord-Holland,
arr. Hoorn, kant. en gem. Medemblik; palende N. en 0 . aan den
pold. de Poel, Z. aan de gem. Midwbud , W. aan de gem. Opperdoes.
Deze pold. beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van
18 bund. 60 v. r. 80 v. eil.
WIJNANTSRAEDE , gem. in het Land-van-Valkenburg, prov.
Limburg, arr. Maastricht, kant. Heerlen (8 k. d., 5 m. k., 2 s. d. ) ;
palende N. aan Nuth, 0 . aan de Geleen , die haar van Hoensbroek
scheidt, Z. aan Voerendaal, Klimmen en Hulsberg, W. aan Schimmert.
Deze gem. bestaat uit hetd. W ij n a n t s r ae d e , benevens de geh.
Sw i e r o f S w e i j e r e n V i n k ; beslaat eene oppervlakte, volgens het
kadaster, van 782 bund., waaronder .766 bund. 87 v. r. 63 v. eil.
belastbaar land ; telt 83 h., bewoond door 83 huisgez., uitmakende
eene bevolking van 470 inw., die in den landbouw hun bestaan vinden.
Ook heeft men er twee brouwerijen en eenen korenmolen.
De inw., die er allen R. K. zijn , onder welke 340 Communikan»
ten , maken eene par. ui t , welke tot het apost. vie. van Limburg,
dek. van Heerlen , behoort, en door eenen Pastoor bediend wordt.
Men heeft in deze gem. eene school, welke gemiddeld door 30 leerlingen
bezocht wordt.
Deze gem. was voör de Fransche omwenteling , in het laalst der
vorige eeuw , eene heerl., welke aan de Barons vor B orgart toebeboorde.
Het d. W ijrantsraede ligt 3 u. 0 . N. 0 . van Maastricht, u.
W. N. W. van Heerlen. Men telt er, in de kom van het d., 29 h.
en ruim 190 inw.
De kerk, aan den H. S teprarus toegewijd , is een fraai gebouw, met
eenen hoogen toren , doch zonder orgel. In het koor der kerk ziet men
een fraai uitgewerkt steenen standbeeid , voorstellende W ill em Baron
vor B ohgart , Generaal der Curassiers in Oostenrijksche dienst. Dit
standbeeid , helwelk in 1631 is opgerigt, is ruim 3 ell. hoog en door
acbtlien adellijke wapens omgeven.
Men heeft hier ook nog een adell. goed , het K as t e e l - te - Wi j -
n ant sraede . Zie het volgende art.
De kermis valt in op Zondag na Pinksteren.
WIJNANTSRAEDE (HET KASTEEL-TE-), adell. goed in het Land-
van-V alkenburg, prov. Limburg, arr. en 3 u. Ö. N. 0, van Maastricht,
kant. en 1£ u. W. N. W. van Heerlen, gem. en £ u. N. 0 . van W ij-
nantsraede.
Dit goed bestaat uit een schoon groot kasteel, met voorhof, geheel
door vijvers omgeven, hetwelk in het jaar 1334 is geslicht, doch in
de jaren 1770—1780 aanmerkelijk is herbouwd; voorts met vier groote
pachtboeven, walermolen , brouwerij cn ondersebeidene huizen , en