men er omlient 80 aanlreft, beliooren tot de ririgsynag.ogc van Doe-
tinckem.
Men heeft in deze gem. vier scholen, als: ¿¿ne te Te r -Bo r g , eine
te S i l l o v o l d o , ¿¿ne te S i n d ^ r h o e k en ¿¿ne te Va rs s e v e l d ,
welke gezamenlijk gcniiddcld door 600 leerlingen bezocht worden.
Deze gem. is eene hoogheid en bannerij , van welke het aloude ge-
slacht var W isgh zijnen naam ontleende. De eersto, die van het geslacht
var Wtscn gemeld wordt, is Heer B ernt var Wiscn , in hg,t jaar 1159,
dionaderband, nevens zijn broeder S w e d e b , Markgenootei» van Doetin-
chem waren, en in het jaar 1179 iets aan het klooster Bethlehem ga~
ven. Tnsgelijks vindt men , dat S weder var W i s c h , in 1 1 2 6 , borg
was voor Graaf O tto van G e lre aan Braband, en B erht , L ambrecht en-
S wed er var W isch , die, in 1200 , getuigen waren van T iieodericcs var
A hre , den twee en derligsten Bisscho-p van Utrecht. In dien tijd werd
sterk geklaagd , dat de Slotvoogd (Castellanus) van bet slot Wisch , de
ingezetenen hard drukle, waarom de Abt van St. Pantaleon te Keulen ,
in 1 2 0 7 , zijn huisMullinc, onder zijnen hof Hengelo behoorende, aan
het klooster Bethlehem overliet. De eigenlijke geslachtlijsl kan eerst
beginnen met Heer D ir k van W i s c h , Ridder, die getuige was van
O tto van .H olea h d, den zeven en dortigsten Bissehop van Utrecht, in
de jaren 1250 en 1244. Hij was, in 1260, borg van O t t o , Graaf
van Gelre, wegens het huwelijk van zijne dochter met D ir ck , Jonk-
heer van Cleve, de eonsemu Herburgis conjugis et Stephani et Johannis
filiomm (d. i. met toestemming van zijne buisvrotiw H erbcrg en van
zijne zonen S teven en J ohannes) , geeft hij aan Bethlehem , een goed
in Sch-wolden gelegen, 1274. Ui thetzegel , aan dien brief hangende ,
blijkt dat hij voerde: d’or, <5 l’ecusson d'azur, aceompagne de. 8 mer-
lettes de guewles, placees en orje (d. i. van goud, met een schild1
van azuur, vergezcld van acht meerlen van keel, staande in eenen
kring er omheen geplaatsl), hetgeen epmerking vordert, dewijl de
Heeren van W isch niet alüjd het zelfde wapen gebruikten , dan eens
het bovengemelde en dan eens d’or, e deux lions de gueules (d. i. een
schild van goud , met twee leenwen van keel). Het geslaeht der
oude Heeren van W isch is uitgestorven met H endrhs van W is c h , die ,
niet lang na het jaar 1425, moet overleden zijn, alzoo zijne dochter,
die met H endrik van H omoet getrouwd was, op het jaar 1451 ,
het slot Ter-Borg en de heerlijkheid van W isch van Herlog A rnodd van
G e lder ter leen ontving. Een andere H e n d r ik , Heer van Homoet en
W is c h , heeft naderhand de halve heerlijkheid van W isch aan O sw a l d ,
Heer van den Bergh, verkocht. Doch in het jaar 1495, is deze halve
heerlijkheid door het huwelijk van H endrik van W isch , met eene dochter
des Graven van den B e r g h , wederom aan het oude huis van Wisc»
gekomen. Naderhand ontstond er eenig geschil over , en in 1 5 5 0 ,
werd de helft van W isgh , door Hertog K arel van G elder , aan Graaf
O swald van der B ergh toegekend. Tegenwoordig is deze Hoogheid nog
tweeheerig, zijnde thans nog eigenaars van de eene helft de erfgena-
men van den Heer Baron var N agbll , in Februarij 1849 te W isch
overleden, en van de andere helft de Vorst var H ohenzollern S igma-
RiNGEH , woonächtig te Sigmaringen.
Het wapen dezer gem. bestaat in eenen ridder te paard, welke met
zijne lans eenen draak doorsteekt, met het omschrift : SigUlum civitatis
de Castro (d. i. zegel van de stad Ter-Borg).
WISCH (HET HUIS-TE-), ook liet H of- t er- B org genoemd, adell.
h. in hei graafs. Zutphen, prov. Gelderland, distr., arr. eil ruin&
5 u . Z. O; van Zutphen, kaut, en onmiddelijk ten Z. van Ter-Borg,
frtini. ll' isch.
Dit huis is zeer groot, heeft eenen ronden en eenen Vierkanten toren
en maakl met zijne ruime gebouwen eene prächtige vertooning. Hot
beslaat, inet de daartoo behoorenda gronden , eene oppervlakte van
6 bund. 94 v. r. 40 v. eil., en wordt in eigendom bezeten en be-
wooud door den Baron var N agell.
WISCH (TER-), geh. in Westerwolde, prov. Groningen, arr., kant.
en 6 u. Z. van Winschoten, gem. en 5 u. Z. van Vlaytwedde, 1£ u.
Z. Z. O. van Zellinge, waartoe het kerkelijk behoort, aan de west-
zijde van de boglige Rniten-Aa; met 5 h. en 20 inw.
WISCHE, voorm. b., prov. Friesland, kw. W estergoo, nabij Wor-
Icurn , later aan de stad getrokken.
WISGA (TER-), twee voorm. staten, prov. Friesland, de eene kw.
Westergoo, de andere kw. Zevenwouden. Zie T e rw i s g a .
WISIR eil. in Oost-Indie, in den IRoluksche-Archipel, W. van de
Aroe-eilanden; 15° 25; Z. B., 1b2° 57' 0 . L.
WISKE (DE GROOTE-), landh., prov. Friesland, kw. Westergoo,
griet. Hemelumer-Oldcphaert-cn-Noordwolde, arr. en 4£ u. W. Z. W.
van Sneek, kant. en 20 min. 0 . van Hindeloopen, £ u. N. van Kou-
dum , waartoe bet beboort.
WISKE (DE KLEINE-), landh., prov. Friesland, kw. Westergoo,
arr. en 4 u. W. Z. W. van Sneek, kant. en 25 min. 0 . van Hindeloopen,
gem. en 1 u. Z. van. Workum.
WISKEWEG (DE), voorm. weg in Let balj. van Kennemerland,
prov. Noord-Holland, gem. Castricum, welke in eene weslelijke
rigting van de Noordzee , door de duinen, naar de Scbulpvaart liep ,
doch door de duinontginning vervallen is.
WISMA , voorm. state, prov. Friesland, kw. Westergoo, griet.
IRenaldumadeel. Zie W is s e b a .
WISPE, volgens sommigen de onden naam van de st. W e e s p , len
N. van Gooiland, prov. Noord-Holland. Zie W e e s p .
WISPEL, d., prov. Friesland, kv/. Zevenwouden, griet. Opsterland.
Zie T e rw is p e l .
WISPEL (DE WIJDE-), meertje, prov. Friesland, kw. Zevenwouden,
griet. Opsterland, § u. W. van Terwispel, dat ten N. W. door
de L u k s t e r -T i n j e inet het L a n g e - R e k , ten N. met het IRoe-
d i e p , en ten Z. door de Go r r e d i j k s t e r v a a r t met de J o n k e r s -
r e k en de N i j e s l o o t , in verbinding Staat.
WISPELER-EENNEN (DETER), seboone weilandcn, prov. Friesland,
kw. Zevenwouden, griet. Opsterland. Zie T e rw i s p e l e r -V e h r e r ( D e ) .
WISPELHEEM, hofs. in Hunsingo, prov. Groningen, arr. en 7 u.
W. van Appingedam, kant. en 5 u. W'. ten Z. van Onderdendam,
gem. en ^ u. Z. Z.O.van Leens, 10 min. N. W. van Zuurdijk; waartoe
zij behoort.
Deze hofst. wordt in eigendom bezeten en bewoond door den Land-
bouwer G erhardus W ilhelmds J osephds P o lk er .
WISSEDE, plaats, vermeld op het jaar 1 0 5 5 , als liggende in
Felua; waarschijnlijk wordt daarmede bedoeld eene der tegenwoor-
dige buurs. W is s e l , op de IRiddel-Veluwe, prov. Gelderland. Zie
W is s e l .
WISSEKERKE, heerl. op bet eil. Noord-Beveland, prov. Zeeland,
avr. Goes, kant. Kortgene, gem. Viissekerke-Geersdijk-s Gravenhock-
en-Kampens-Nieuwland; palende N. aan de heerl. Weele-en-Vlicte en