een suljdeud wcrktuig en is waarschijnlijk een sabelhouw. Voor zoe
v erie men heeft kunnen nagaan, heeft dezo baldadiglieid plaats gehad
op een der dagen van den 25 tot den 51 Augustus 1675, toen de Mun-
stersche troepen eenen onverhoedschen inval in Friesland deden. De in
der tijd zeer stevigen en zonder opschik daargeslelde kerktoren, werd ,
zoo als men in bet begin dezer eeuw begon te vermoeden , bouwvallig ;
want destijds vielen nu en dan eenige aan den top losgeraakte steenen,
op het toen nog bestaande knekelhuis en omstreken neder , redenen
waarom bet toenmalig kerkbesluur tot het afbreken der torenspits be
sloot. Met deze werkzaamheden werd destijds al spoedig aangevangen ,
zoodat men , in 1805 , de oude spits , die misschien nog een reeks vau
jaren had kunnen blijven staan, eensklaps zag verdwijnen en plaats ma-
ken voor eenen zeer doorluchtigen bouten, met lood bekleeden, koepei-
Jammer echter, dat dit nieuwe gewrocht in geenen deele tegen de uit-
werking van regen, sneeuw en wind bestand was ; want reeds na slechts
weinige jaren bespeurde men zeer vele gebreken en lekkaadjen aan de-
zen koepel, die langzamerband zoo sterk toenamen, dat men, bij een
tamelijk goed onderhoud, spoedig vrees begon te koesteren, ein bij Sterke
westewinden deB nieuwerwelschen koepel, op het kerkdak te zien
nederslorten. Om deze reden , besloot het toenmalig kerkbestuur tot
bet wegnemen van dit ondoelmatig versiersel en bet daarvoor in plaats
stellen van eene andere meer aan het ooginerk veldoende spits ; dit werk
kwam in 1842 tot stand, ln den toren hangt eene vrij groote klok,
waarop aan de buitenzyde met gegoten letters, de navolgende re-
gels staan:
iHäß 5ftci£ Cornelis Crans €nciju£a 9 tono 174a/
Moft ig gegaten Snna 1742 / ^rjntie bcgttjbg
i|O00taei0ei&orEn Sonftßt Duco van Haren,
<fl5rietman aber ^teHingtacrf*JBß$tcinbe en uieöe
45ecammitteeröe ter abnritaliteit in$ciß$anb etc. etc.
en
3 |t. Jan Poppe Andrea van Canter, <4|ecretatiU£* bet bOOtf*.
mtt£gabcr£ (a5 cieteng/
5ßraer Wigeri, ,§rfjrijber ban een campagnie Infanterie
en Jan Wierda, IStcrcftbaagbcn ban D^olbega/
en
Jan Deutelius, Jmß^tituut ^tßiiincS albaar.
De R. K., die er 140 in getal zijn, maken met die van O l d e h o l t -
p a d e , Ny e h o l t p a d e , Te r I d s e r t , S o n n e g a , Ol d - e t ry ne
en O l d e h o l lw o l d e , eene stat. nit, welke tot het aartspr. van Fries -
land behoort; 270 zielen, 6nder welke 220 Coramnnikanten, te il, en
door eenen Pastoor bediend wordt. De kerk Staat ^ n. 0 . van W o l vega,
onder het behoor van het dorp Oldehdllpade.
De dorpsebool wordt gemiddeld door een getal van 120 leerlingen
bezocht.
Men heeft te Wolvega een De p a r t eme n t der Maat schappi j :
Tot Nut van 't Algemeen, dat den 6 Januarij 1817 is opgerigt en
•ongeveer 60 Leden telt. Er is mede een Distributiekantoor der brie-
venposterij.
Men heeft hier nog het vernieuwd landhuis , waar de in de vorige
eeuw beroemde Staatsman en Dichter O nno Z w ie r van Haben woonde en
zijne werken schreef, terwijl hij hier, op het huis in de zoogenaamde
W i l d b a a n , den 2 September 1779 overleed. Ook is bier in 1834
een' schoon grictenij-huis gebotiwd; terwijl een nieuw landhuis van den
Grietman , Mr. N. van H e l o m a , en de daarachter liggendc tuinen en
bosschen , aan den straatweg, niet weinig bijdragen, om het inkomen
van W o lv eg a te verfraaijen. Rehalve deze huitenplaatsen treft men aan
den oostkant van het dorp nog aan het vernieuwde builen Lycklama-
s tin s. Zie dat woord.
De jaarmarkt wordt gehouden den tweeden Woensdag in Mei. De
kermis valt in den tweedön Woensdag in Mei en 17 September.
WOLVEGA-SONNEGA-NIJELAMER-EN-NYEHOLTWOLDE, kerk.
gem., prov. Friesland, klass. van Ileerenveen, ring van Wolvega.
Men heeft in deze gem. 6etie kerk te Wo l v e g a , en telt er ongeveer
1840 zielen, onder welke 480 Ledematen. De eerste, die in
deze gem. het leeraarambt heeft waargenomen , is geweest J odocus
Hermanni, die in het jn'ar 1600 hier stondy en in bet jaar 1601 naar
Noordwolde c. a. vertrok. ’
WOLVEGASTER-VAART (DE), vaart, prov. Friesland, kw. Ze
venwouden , griet. Stellingwerf-Westeinde, welke in eene noordweste-
lijke rigting van het d. Wolvega längs Nijelamer naar de Kuinder loopt.
WOLVELANGE, Fr. naam van het d. Wolwelingen, in het balj.
van Avion., grooth. Luxemburg. Zie W olwelingen.
WOLVENBtJRG , voorm. bolwerk, op den n'oordoostelijken hock der
stad Utrecht , hetwelk nu tot aangename wandelingen is aangelegd.
WOLVENHORST, voorm. katoenpl. in N ederlands-Guiana, kol.'
Suriname, aan de Vredenburger-kreele, ter regterzijde in het afvaren ;
palende bovenwaarts aan de verl. katoenpl. Lunette, bovenwaarts aan
de verl.' katoenpl. Ceres, waarmede zij later vereenigd de katoenpl.
Ceres-en-Wolvenhorst heeft uitgemaakt; 500 akk. groot.
WOLVE-POLDER (DE) of de W olve- polder , pold. in het Land- '
van-Putten, prov. Zuid-Holland, arr. en kant. Brielle, gem. Heke-
lingen-en-Vriesland; palende Z O. aan het Spui, W. aan den Nieuwe-
uitsIag-van-Putten.
WüLVEREN, pold. in het Land-van-Arkel, prov. Zuid-Holland.
Zie W olpheben.
WOLVEREN, heerl.inde Over-Betuwe, prov .Gelderland. Zie W olferen.
WOLVESCHANS (DE), voorm. schans in het Westerkwartier, prov.
Groningen, gem. en 8 min. Z. van de Leek.— Ter plaatse , waar deze
schans gestaan heeft,' ziel men thans vlak groenland en een klein huisje.
WOLVESLÖOT (DE), water in het Westerkwartier, prov. Groningen,
gem. Iloogkerk, dat van Paterswolde , in het dingspil Noordenveld,
prov. Drenthe , ufkomt, in eene noordelijke rigting naar de prov.
Groningen schiet, en aldaar zieh gedeeltelijk door eene pomp onder
den dijk met het Hoendiep vereenigt en gedeeltelijk in eene oostelijke
rigting, längs de Drentsche laan , van de herberg en tolhuis , het
Poddenhuis genaamd, naar de stad Groningen loopt.
WOLWELINGEN of Wölflingen , in het Fr. W olvelange , d. iti het
balj. van Arlon , meijerij van Martelingen, grooth. Luxemburg, kw. arr.
en 6 u. W. ten Z. van Diekirch, kant'. en 3 u. N. W. vau Bedingen ,
gem. en J u. N.van Perl. Men telt er 31 h. en ruim 150 inw., die meest in
den landbouw hun bestaan vinden. Ook zijn er belangrijke leisteen-
groeven , die jaariijks eenige honderd duizend stuks leijen opleveren.
De inw., die allen R. R. zijn, maken eene par. ui l , welke tot het
apost. vie. van Luxemburg, dck. van Osperen, behoort , en door eenen
Pastoor bediend wordt.
XII Deel.. 58