AALS-Fs, gem. in du Meijerij van ’s Hertogenbosch, k\v. Kempen-
land, prov. ff. liraband, distr. Oirschot, arr. en kant. Eindhoven,
w ' n V ^ S' grenzendeten N. aan Gestcl- en- Blaarthem, ten
aan Waalre, ten Z. aan Dommelen en ten 0. aan Heeze. Het is
eene heerlijkheid , bestaande uit het dorp Aal st , en de geh. A c h t e r-
cind Ekenrooy enLa a r e i nd, die met Waalreen Valkens-
waard, aan eenen Heer behoorde, zijndeiin 1526 een uit hetgeslacht van
H ornes ; in 1551 werd zij door het geslacht van R oxselaer bezeten ,
en gingen toen bij koop in dat van van der Clezen over, dat
ze in 1772 verkocht, als wanneer Waalre en Valkenswaard weder
van deze Heerlijkheid ffescheiden werden, ivboyrst cU !xm£. JltiLit -un ctM4*uLu-m/cu
Er zyn in deze gem. ruim 500 inw. en eene 11. K. kerk ,welk<i Sm-
tient een kwartier ten W. van het dorp, van alle huizen afgezonderd,
S t a a t , en t o t b e t v o o rm a lig b is d . o f v ic a r .-g e n e r . a p o s t . v a n ’s Hertogenbosch
in h e t dek. v a n Eindhoven, b e h o o r t . De w e in ig e H e r v .
/ 1C ¿,-61 , wonen 5 worden tot de gem. Valkenswaard, Dommelen
Waalre-en-Aalst gerekend. Men heeft er eene school, linnen-
weverijen en längs het riviertje de Tongelreep , dat er doorstroomt
goed wei- en hooiland.
Het dorp A alst, ligt 4 u. Z. 0. van Oirschot, 1 u. Z. van Eindhoven,
aan den straatweg van ’s Hertogenbosch op Maastricht en aan het riviertje
de Tongelreep. Het is lang doch niet breed , hetgeen aanleiding gegeven
heeft tot het Keinpenlandsche gezegde : lang en smal gelijk Aalst. Voor-
heen was dit dorp volkrijker en welvarender dan tegenwoordig , daar het
zijnen bloei te danken had aan de menigte hier wonende voerlieden, anders
de pracht van Aalst,, genoemd. Deze voerlieden reden heinde en
verre met hunne waren en bragten zeer veel geld terug , dit heeft echter
sedert lang opgehouden. De Heeren van A alst hadden hier vroeger een
goed huis, h e t Huis te Aalst geheeten. JZu-
AALST (HUIS TE), voorm. adellijk liuis , in de Meijerij van’s Iler-
togenbosch, kw. Kempenland, prov. Noord-Braband, distr. en 4 u.
Z. 0. van Oirschot, arr. kant. en 1 u. Z. van Eindhoven, gem.
Aalst. Het is sedert bijna eene eeuw in eene boerenhoeve veranderd.
AALST (TER), geh., in de Baronij van Breda, prov. Noord-
Braband, arr. Breda, kant. gem., en % u!*van Oosterhoul.-~.tZz it Ü. /«.
AALSTRAAT, geh. in de Baronij van Breda , prov. Noord-Bra-
band, arr. en 4 u. Z. 0. van Breda, kant. distr. en 3 | u. Z. Z. 0.
van Ginneken, gem. Gilze-en-Rijen, 5 minuten W.2 van Gilze
te midden- der lieide. ^
AALSUM of A alzum, d. prov. Friesland, kw. Oostergoo, griet. Oost-
Dongeradeel, arr. en 53 u. van Leeuwarden, kant. en * u. N. van
Dockum, even zoo ver Z. W. van Metslawier, 1 u. W. van Bornwerd,
aan de Paezens, zeer hoog en schoon gelegen. De landerijen van dit
dorp loopen tot aan Dockum, wordende die stad grootendeels daar-
door omringd; zelfs behoort de voorstad van Dockum, de St r e ek
genoemd, aan de Ee gelegen , tot dit dorp. Gedurende de belegering van
Dockum door de Gelderschen onder A rkelens was hier een leger opgesla-
gen. Onder dit dorp liggen de buurten S y b r a n d a h u i s , ende
M a r r e n , vroeger ook de staten S t i n s t r a en Mokkemabe -
nevens een ^ nonnenklooster. Er loopt een rijweg van Dockum naar
de dorpen in het N. dezer grietenij door. Ook kan men door de
Paesens tot voor Dockum varen. De kerk en toren, welke op
eenen hoogen heuvel staan, behooren aan de Herv., die kerkelijk met
W e t s e n s gecombineerd zijn. De R. K. worden tot de statie van
Dockum gerekend.
AALSUM of A alzitm , geh. in het Westerkwartier , prov. arr. en
15 u. N. W. van Groningen, kant. en 1 | u. N. van Zuidhorn, gem. en
i ü. W. van Oldeliove met 80 inw.
AALSUM of A alsumerklooster , voormalig klooster van Graauwe
zusters in Friesland-, dat eerst onder het dorp Akkrum in Utingera-
deel, aan den noordkant der Boorne, gestaan heeft, waar het in de
oorlogen tusscken de Geldersche en Bourgondische Vorsten, tot eene
versterkte inlegeririg diende, maar in 1521 geheel afgebrand zijnde ,
vertrokken de zusters naar Aalsum in Oost-Dongeradeel.
AALSUM-EN-WETSENS, kerk. gem., prov. Friesland, onder
de klas. en ring van Dockum. Het is eene combinatie welke twee
kerken heeft, die door eenen predikant bediend worden. Zij telt 480
zielen en de predikant wordt door de floreenpligtigen beroepen.
~ * AALSVOORT, geh. in het Land van Ravestein, prov. Noord-
Braband, arr. en 5 u. N. G. van ’s Hertogenbosch, kant. distr.
en 6 u. N. W. van Boxmeer, gem. en 3 u. van Herpen. JZu
AALTEN, kant., prov. Gelderland, arr. Zutphen, palende ten N.
aan de kant. Winterswijk en Groenlo ten W. aan het kant. Terborch
ten Z. enO. aan de Pruissische Rijnprovincien. Hetbevatin de 2 gem.
Aa l t e n en D i n x p e r l o ruim 7800 inwoners. /r-m-A-
AALTEN, gem., in het voorm. graafschap Zutphen, prov .Gelderland, kw.
en arr. Zutphen distr. Bredevoort kant. Aalten, (11 m. k., 7 s. d.) op de
Pruissische grenzen die het ten Z. 0. bepalen; ten N. liggen de gem.
Winterswijk en Lichtevoorde; ten W. Wisch , en ten Z. Dinxperlo.
Zij bevat het dorp Aalten, het stadje Bredevoort, en daarin 2
Gereformeerde, 2 Roomschgezinde kerken en ruim 5500 inw.
Het dorp A a l t e n , is 8 u. Z. 0. van Zutphen, g u. Z. W. van
Bredevoort, aan de Slingerbeek , die omstreeks dit dorp den naam van
Aaltensche beek aanneemt, zeer aangenaam op eenenafhellenden berg ge-
gelegen. Vroeger behoorde het tot het drostambt Bredevoort, en er was
hier ongcmeen veel doortogt van karren, die uit Duitschland i i i of
derwaarts vertrokken , maar toen de regering van Arnhem, als Heeren
van de heerlijkheid Westervoort, bij het dorp van dien naam, eenebrug
over den IJssel hadden doenleggen, die echter in 1815 weder afge-
broken en door een veer vervangen is , nam deze doortogt liierkelijk af,
hetgeen zware oneenigheden tusschen het kwartier van Zutphen
en de stad Arnhem heeft doen ontstaan. Thans is het dorp nog
zeer neringrijk en heeft een welvarend aanzien. Men telt er 1950
inw. , ’ die twee katoenspinnerijen, bombazijn- en diemetfabrijken,
eene fabrijk van gestreepte doeken, eene uitgestrekte bleekerij, waarop
diemet en bombazijn door een stoomwerktuig wit gemaakt worden ,
eene fabrijk van weefgoederen , steen- en pannenbakkerijen , olie-en pel--
molens , looijerijen, brandcrijen, en brouwerijen hebben, terwijl zij
zieh ook met bijenteelt en landbouxv bezig houden. De kerk der
Herv., welke van tufsteen gebouwd is , en met een zeer fraai ,
voor weinige jaren bijna geheel vernieuwd orgel prijkt, is te klein
voor de gem., die, behalve uit de inwoners van het dorp,
ook uit die van de daaronder behoorende buurschappen Haart,
Heurne, Uzerlo, Lintelo, Dalen en Barlo bestaat, ruim 4200
zielen te lt, door twee predikanten bediend wordt, en tot de
klass. van Zutphen, ring van Winterswijk behoort. De R. K.
hebben hier ook eene statie, onder het aartspriesterscliap van
Gelderland, die ongeveer 700 zielen t e lt, en waarvan de kerk
I. Deel. / • / / ®