zijndcde gewoiie marktdag, allerlei levensmiddolen en andere waren op
onderscheiden markten te koop gebragt. In de maand September valt
de gewone jaarlijksehe kermis in , die drie weken duurt.
De voormalige D oel ens of Schut t er shoven zijn thans tot andere
gcbruiken ingerigt of door andere gebouwen vervangen j zoo Staat thans
«p de plaats, waar voorhecn de Voetboogdoele n gevonden
werd, eene R. K. kerk; de Handb o o g d o e l e n is grootendeels tot
burgerwoningen vertimmerd, terwijl bet overige gedeelte nog onder
den naam Tan de Groote Doelen tot logeinent dient; en de Klo-
v e n i e r s Doele n , is mede tot een logement ingerigt. Ook Lad men
voorheen , te A msterdam , vijf voornarne S ta d s-lier b e r g e n ; nainehjk:
liet Ou d e z i j d s - H e e r e n l o g em e n t , dat tbans tot hei bouden
van publieke verkoopingen gebezigd wordt; bet Nieuwezi j ds -He e -
r e n l o g em e n t , nu tot een Wees-, Arme-, Oude Mannen- en
Vrouwenhuis voor de Hersteide Luthersche gOmeente ingerigt;
de Oude Stadsherberg, die in de helft der voorgaande eeuw ge-
sloopt is, en waarvan de grondslagen, bij het aanleggen van den dijk
aan den IJkant, weggeruimd zijn; de Nieuwe Stadsherberg, zijnde
een hecht vierkant gebouw dp palen benoorden de IJbrug, dat van rondoiu
in het water ligt en door eede opbaalbrug van de stad kan ge-
sclieiden worden , waarin men nog logement houdt en gelagen zet., als-
mede de Sta ds herbe rg, in de plantaadje, die tlians tot een.
Museum van Natuuriijke liistorie is ingerigt;
De onderscheiden S t a d s - W e r k p l a a t senzi jn : d eS t a d s -Smö -
derij en daaraan verbonden Stads Timmer t ui n, tusschen de Wees-
perpoort en Amstelbrug, waar, behalve de onderscheiden lootsen, in
welke het hont, dat hier te droogen ligt, bewaard wordt, de wagcnmakers.-
winkel, de timmerloots, de loodgieters- j en leidekkerswinkel, de smids-
winkel, de brandspuitmakerswinkel, de emmerlapperswinkel, de schilders-
winkel, benevens de loots, waarin de schilders of verwers werken, en ook de
brandspuiten geplaatst zijn, alsmede de molenaarswinkel gevonden worden;
de Stads-Met sel tuin , vroeger ook wel Stads-Steentuin genaamd,,
thans mede nabij den Stads-timmertuin geplaatst; De voormalige Stads-
Geschut-en Klokgieterijis sindslang nietmeer in werking, maar dient
thans tot eenen stoomkorenmolen, ook was hier vroeger eene Stad s-T a p ij t-
makerij , bij de Utrechtscbe poort, welk gebouw vroeger tot een der
stads-pakhuizen, waarin oorlogstuig werd bewaard, diende, en tbans
voor een gedeelte door partikulieren bewoond wordt, en voor het andere
gedeelte tot S tal li ng voor paarden van aseh- en vuil-
niskar ren is ingerigt. Het voormalig S ta d s - T u i gh u is j op het
Water ; ten 0 . van de Oudebrug, dat in 1657 en 1638 yernieuwd
en vergroot is geworden en twee gevels met liardsteenen kolommen
heeft, in een van welke de beide stadswapens fraai uitgebouwen zijn ,
dient thans tot woning van particulieren, en de voormalige Stads-
Timmerwer f , op Oostenburg , waar vlotschuiten , modderschouwen en
dergelijke vaartuigen ten dienste der stad gemaakt werden , is veraietigd,
Behalve de torens, die aan de kerken gevonden worden , lieeft men in
Amsterdam nog drie torens, dieop zieh zelve staan. De Regul iers»-
t o r e n aan het einde van de Kalverstraat en den Singel , waar , voor
de derde vergrooting der stad , d e R e g u l i e r s p o o r t stond, dus ge-
nocmd naar het daarbuiten gelegen R e g u l i e r s k l o o s t e r , wordt
ook wel de M u n t s t o r e n genoemd , naar het gebouw, dat er naast Staat
en , boewel oorspronkelijk tot een burgerwachthuis gestieht, in het
jaar 1672, toen de Franschen de provincien Gelderland , Utrecht en
Overljsscl overheerd hadden en de Amsterdamsche kooplicden zwarig-
heid maakten , om hun goud en zilver naar de buitenmunten te zenden ,
tot eene munt werd bekwaam gemaakt, en omtrent tien maanden
daartoe diende. Nadat de vijand het land geruimd had, werd deze-
munt wederom vernietigd en het huis later tot een logement en koffijhuis.
ingerigt, dat thans nog bestaat en den naam van de Mu n t draagt. Deze
toren is van een klokkenspel voorzien. De S c h r e i j e r s t o r e n , ge-
meenlijk de S c h r e i j e r s h o ek genaamd , naar het schreiben der vrou-
wen , die vroeger hier ter plaatse afscheid namen van hunne maus, als dezen
aan het Kamperhoofd, scheep gingen, Staat hy dit hoofd aan den
ijkant , ter plaatse, waar voordezen de stadsmuur aan de oostzijde ein-
digde. Deze toren , waarin .thans het kantoor , van den Haven- en Dok-
meester en dat van den Waterschout zijn , is een groot, halfrond ,
hecht gevaarte, dat met een spits dak en van boven van eenen
omgang en eene borstwering voorzien, in 1482 gebouwd is. Boven
de deur ziet men nog eenen steen, waarin eene weenende vrouw en
eenschip, met de woorden : ScrayerHoück 1569 er onder,, zijn uitge-
houwen , naar men wil, ter gedachtenis van eene vrouw, die het vertrek
van hären man zoodanig betreurde, dat zij er krankzinnig van werd.
Yan den l o n t - A l b a a n s t o r e n , staande op de Oude Sckans,
digt bij den IJkant, is de naamsoorsprong met geene zekerbeid op ter
geven. Vastgaat het echter, dat men dien niet moet afleiden van het
verblijf des Hertogen van Ai.ea, te Amsterdam , aangezien men reeds
in 1520, in de oude registers der stad, van het h u i s t e Mo n t e ! -
b a a n gewaagd vindt. In het jaar 1606 werd deze toren merkelijk
veranderd, verhoogd en omtrent in den tegenwoordigen Staat gebragt.
Vier jaren later bevond men, dat hij meer dan zeven voet op zij de
gezakt was , waarom hij van onderen merkelijk verzwaard en van nieuws
op palen gezet werd. Voor eenige jaren bestonden er nog twee andere
torens. De H a r i n g p a k k e r s t o r e n , a a n den IJkant, niet ver van
de Nieuwe Haarlemmersluis , ter plaatse , waar voorheen de oude stadsmuur
eindigde, eil toen de H e i l i g e k r ui s t ö r e n geheeten , ter-,
wijl zijn latere naam ontleend is van de haringpakkers en keurmees-
ters van den visch , die hier hunne vergadering hielden , werd in Au-
gustus 1829 voor afbraak verkocht. De andere, genaamd de J a n R o o d e-
poorts tore n onderging in October van datzelfde jaar een gelijk lot. Deze
stond op eene groote steenenbrug op den Singel, en had, nadat hij in het
jaar 1616 verzwaard en aanmerkelijk verbeterd was, drie omgangen
met eene doorluchtige lantaarn en een slaguurwerk.
De Herv. gem. te A m s t e r d am , die tot de klass. en ring van A m sterdam
behoort en 100,900 zielen telt, heeft een vrij beroep tot ver-
yulling der bij haar ontstaande vacaturen, De eerste, die hier de leer
der hervorming predikte , was J a s A r e n d s , een gewezen mandemaker
yan Alkmaar , die , in het jaar 1566, het eerst in de La s.taa d je,
toen nogbuiten de stad gelegen cn thans deGelderschekade geheeten j
het Woord Gods verkondigde. Te dien tijde kwamen ten zelfde einde
herwaarts over : H e um a s o s B ü c h e r u s , J d r r i a a s I e p e s , J o h a n n e s D a v id s
K o p p in g ä J e l i . e s , J o h a n n e s B i l d e h b e e k , A p p iü s R e g s e r i - , K o r n e l i s B a k -
k e r en A l b e r t H a r d e n b e r g ; maar de eerste vaste Predikanten zijn ge-
weest J o a n n e s E e e c r l i n u s , P e t r e s H a r d e n b e r g id s , M a r t i n u s L t d i d s ,
J o a n n e s N i c o l a i a W a s s e n a a r , H i l l e b r a n d d s C d n e o s en J o a n n e s A m b ro s
iu s , van welke de beide eersten in 1578 en de overigen in 1580 her-
waarls beroepen werden , de laatste naar het schijnt ter vervaoging
van I I a b d e n b e r g iu s , die intusschen naar Zw olle beroepen was • zoo