van dien lijil bespcüi'de men gcene uitbarsting tot don 27 Jnnij 1712,
loen de berg weer zeven oi acht dagen brandde en na dien tijd
slecbts smeulde. In bet jaar 1798 bad er mede ecne geweldige uitbarsting
plaats , die , zoo alsdikwerf hetgeval is , van eenen orkaan vergezeld ging.
De laalste uitbarsti ngen , welke men vernomen heeft, geschieddcn in
1816, 1820 en 1824 waarvan de eerste zoo hevig was , dat daarbij
de meeste buizen en muren in en om de stad Banda vanecn scheur-
dcn. Bij de uitbarstingen, die van den 11 Junij 1820 tot in bet midden
der volgende maand plaats badden, zijnvele vruchtboomen vcrnield
geworden. De uitbarsting , welke den 22 April 1824 plaats vond , vormde
eenen nieuwen krater, aan de noordelijke helling van den berg , een
weinig bcneden den oudcn krater op den top. Deze uitbarsting had
toevallig juist plaats , op den oogenblik, dat de Gouverneur Baron
v a n d e r C a p e l l e n aldaar ter reede kwam , zoodat het gebulder van het
salueren nit hot gescliut met het gebulder van den berg gepaard ging. JDen
9 Junij daaraan volgende geraakte de vulkaan wederom in beweging,en toen
ontstond er eene niet minder geweldige ontbranding, die , met kleine tus-
schcnpoozen , tot den 14 Junij aanhicld. Nu bleef de berg elf dagen in rust,
den 23 dierzelfde maand greep er eene laatste nitbarsting plaats , die
beviger was dan de beide eerste, en met eenen digten regen van asch en
steenen vergezeld ging , maar evenwel geen de minste schade aanrigttc j
terwijl zelfs de inwoners geen binder hadden van de dikke rookwolken,
aangezien deze door eenen zuidoosten wind naar zee gedrevcn werden (1).
API (GOENONG-) , G o e n o n g -A p ie of G u n o n g -A p i , vulkaan in Oost-Indie
op het midden van het Sundasche eil.Sumatra | wiens lava weleer in de
rigting van Priamang gezien is. Zij heeft echter geene schade veroor-
zaakt, dan dat de nabij gelegen onbewoonde bosschen daardoor ver-
brand zijn.
APINGADAMUM , bij sommigen de Latijnsche naam van Appingedam..
Zie dat woord.
APON , naam, dien de inlanders aan de stad Ambon geven. Zie dat woord.
APON , oude naam van het Oost-Indische dorp C a i l a l o . Zie dat woord.
APOSTELHUIS, voorm. gasthuis, in de Meijerij-van-'s Hertogen-
bosch, kw. Peelland, prov. N. Brabarid, onder Mierlo en \ u. ten
N. van dat d. , j u. W. van Ilelmond, op den weg van daar naar
Stiphout, aan de Mierle.
Het was in het jaar 1343 gest ichtdoor G e r a r d M ic h i e ls , Raads-
man der Hoofdstad ’s Hertogenbosch , die gehuwd was met E l i z a b e t h
v a n E n c k e v o i r t , eene zuster van den Kardinaal W i l l e m v a n E n c k e v o i r t I
Welke laatste, reeds in het jaar 1531 , bij uitersten wil, de stichting
van zoodanig een huis, uitzijne na te laten goederen , aan gemeldc zijne
zuster had aanbevolen. Aan dit huis, dat ingerigt was voor twaalf
mannen boven de vijftig jaren oud, waren door Paus C lem e n s VII en
Keizer K a r e l V sommige voorregten en vrijhcden vergund ,. die door
de bullen van eenige latere Pausen bevestigd en zelfs verineerderd zijn.
Aan dit huis was eene kapel verbonden , waarin door eenen Priester
dagelijks de mis moest gelezen worden, voor de rust der ziel van den,
stichter des huizes. De kapel is reeds op het laatst der vorige eeuw
( i ) W i l men eene n ade rc b e s ch r ijv in g v an deze n itb a rs tin g door eenen oogge*-
Luige le z c n , dan kan men z ijn c r we^tgierigbeid voldopn ,bij J , O l i v i e r J z . , R e i z
e n in den M o l u k s c l i c n A r c h i p e l , n a a r Ma k a a s a v enz* l i , I , bl. 149» en
yolgondo#
|iji, en het gaslhuis in eene hoerenwoning herschapen, terwijl
uit de inkomsten van het gesticht .eenige armqn onderhoudeii worden. (1).
APPAMIAN , st. in Oosl-fndie , eil. Lombok. Zie Appenam.
APPAB, of A p p e r , st. in Oost-Indie, op de noord-oostkust van
het eil. Borneo.'
APPARRA , kreek in Nedorlandsch-Guigna, kol. Suriname., die zieh
zuidwaarts in de Wayombo ontlast, niet ver van de plaats, waar deze
laatste in de Coppcname uitloopt.
APPECAPE , verl. plant, in Nederlandsch-Gniana, kol. Suriname,
aan de Boven-Commewijne, aan de regterhand in het opvaren ; grenzende
aan de suikerplant. Fauquembepgbencdenwaarts en aan desuiker-
plant. Wayainbibo bovenwaarts ; 2039 akk. groot.
APPECAPE (LAND-VAN-), verl. plant, in Nederlandsch-Guiana,
kol. Suriname, aan de Casiwicahreek , aan de linkerhand in-liet opvaren
grenzende aan de verl. plant, de Herstelling bovenwaarts en liet verl.
land van de plant. Dageraad benedenwaarts ; 284 akk. groot.
APPEL, buursch. op de Veluwe, prov. Gelderland, arr. en 8 u.
,N. W. van Arnhem, kant. , gem. en 1 u.Z. 0. van Nijkerk, 1^ u.
O. van Hoevelaken ; met 470 in w.
APPELAAR (NIEUWE) ofJüiVRouwEN-PoLDER , pold. in het Marhgraaf-
schap-van-Bergen-op-Zoom, prov. Noord-Braband, arr. Breda, kant.
Zevenbergen, distr. Rozendaal, gern-. Fijnaart-en-Heyningen, palende
N. aan den Oud-Heyningpolder, O. aan den Ouden-Äppelaar, Z.
aan den Angelinapolder en W. aan den Elizabethspolder.
Deze pold. , die in 1613 bedijkt is , Staat onder het opzigt van eenen
Dijkgraaf, twee Gezworenen en eenen Penningmeester , en is 263 bund.
68 v. r. 17 v. eil. groot. Het land ligt 10 du.im beneden A. P.
APPELAAR (OUDE), pold. in het Markgraafschap-van-Bergen-op-
Zoom, prov. Noord-Braband, arr. Breda, kant. Zevenbergen, distr.
Rozendaal, gem. Fijnaart-en-Heyningen, palende N. aan den Oud'en
Fijnaart of Vrou -v-Jakoba’s-land, 0. aan den Henriettenpolder, Z.
aan den Kleinen-Torenpolder en aan den Grooten-Torenpolder, W.
aan den Nieuwen-Appelaar.
Deze pold. niaakte vroeger drie afzonderlijke polders ui t , die genaamd
waren Schuddebeurs, Ouden-Appelaar en D o r p s g o r s ,
welke in 1398 te zamen onder eene bedijking gehragt zijn. Hij staat
onder het opzigt van eenen Dijkgraaf, twee Gezworenen en eenen Pen-
ningmeester , beslaat eene oppervlakte van 417 bund. 38 v. r. 98 v. eil.
gronds , en het zomerpeil ligt 3 palm onder A. P.
Op den zuidoostelijken hoek van dezen polder lag voorheen het oude
fort Barlaque ter plaatse, waar, naar men wi l , het nnde slot of kast.
A p p e l a a r moet gestaan hebben , van hetwelk deze pold. zijncn naam ont-
leent, en waar het thans ingedijkte water de Barlaque in de Merk uitliep.
APPELDOORN , d. op de Veluwe. Zie A p e ld o o r n .
APPELENBURG (HET HUIS), in de Betuwe, landgoed, prov.
Gelderland, kw., arr. en 2 u. 0. van Tiel, gedeeltelijk- kant. en l£u.
W. ten Z. van Eist, gem. en J u. W. van Doodewaard, gedeeltelijk
( l ) M eerderebijzoDderheden o v e r ditArosTELHUis zal men e e rstd a ag s v in d e n k n n n e n
in eene v e rh a n d e lin g o v e r den K a rd in -a a l v a n E n c k e v o i r t j g e sc h re v e n d o o r d e n
H o o g le e ra a r H . J* R o y a a r d s , in h e t A r c h i e f v o o r k e r k e l i j k e g e s c h i e d . e n i s ,
i n a s o n d e r h e i d v a n N e d e r l a n d , v e r z a m c l d d o o r N* C. K i s t en I I , J. R o y a i r d s
D.* IX,