weg in den hoogen vloed van 1719. Op den 26 October 172? gi„-
I gen de visscliers volgens gewoonte ’s morgens met hunnc booten In
zee, doch werden door eenen zoo hevigen storm beloopen , dat de
meeste schulten in de branding van bet strand werden omgeslagen en
daarbij ol personen van Ballum bet leven inschoten meest allen on-
gelukkige weduwen en weezen nalatende.
De meeste der Amelanders , die hun bestaan In de veeteelt vinden
endervonden in de maand October 1824 een verschrikkelijk onlieil daar
een getal van honderdveertig stuks hoornvee , door eenen lievigen5 wind
en teilen regen tot in zee voortgedreven, met den plotscling stijgenden
vloed allen werden verzwolgen en geen konde worden gered. Bij den
storm en hoogen vloed van Februarij 1828, toen al bet land overstroomd
werd, de dorpen II o 11 u m , Ba l lum eh Nes onderliepen , het water
twaall palmen lioog in sommige huizen stondf verloren wel geene men-
sehen het leven , maar er verdronk een honderdtal sehapen en het
tooneel van verwoesting was, na het afloopen van het water f treurig en
beklagens w aardig. De dijken , die de landen van Hollum , Ballum ,
en Euren moesten beschermen tegen de zee, waren niet alleen
weggeslagen, maar wel twintig gaten , sommigen van zes el diepte
waren daariu gescheurd. De duinen aan de noordzijde , die anders glooi-
jende oploopen , stonden nu steil, als een muur, längs het strand,‘en
het gevaar van doorsnijding en verdere verwoesting was bij het geringste
loeval niet af te wenden. De liooi- en bouwlaaden waren met
duin-en zeezand overdekt ¿ff al wat nog vruchtbaar was, door over-
Stuivmg bedorven ; onderseheidene huizen waren vernield of zwaar beschall
’ pntten en bakken bedorven en al het zuivere water ondrinkbaar
gemaakt.
De bewoners van dit eiland hebben over het geheel een gezond f
vnendelijk en rond voorkomen , en gelijken , daar hunne taal ook veel
van het stadfriesch heeft, met vele Hollandsehe woorden vermengd , en
met eenen Hollandsehen tongval uitgesproken, meer op stedelingen dan
op landlieden. De meeste mannen hebben een sterk ligcliaamsgestel ,
en zijn eenvoudig gekleed ; terwijl de vroegere wijde broeken en bruine
rokken, meer algemeen, behalve bij de zeevarenden, door de gewone
rriesche kleeding is vervangen. De Amelander vrouwen en meisjes
mögen met regt schoon genoemd worden : sommigen zelfs achten haar
de schoonste van geheel ons land te zijn; even innemend van gelaat,
als zacht van aard en inborst, zijn zij daarenboven in het gezellig
verkeer beschaafd en ongedwongen , daar de meesten met haar
zestiende jaar in Holland gaan dienen , en na verloop van eenige jaren
weder huiswaarts keeren. Hare nette en zindelijke kleeding , bij eene
ranke gestalte en gezonde blos, draagt niet weinig bij , om het be-
vallig geheel te voltooijen. Deze kleeding en vooral het höoidversiersel
(een oonjzer met naald en krulletjes längs het voorhoofd) is bijna
geheel aan de Noordhollandsehe gelijk, schoon de zwarte kapers of
kaproenen, welke daar nog gedragen worden , hier hären opschik niet
meer ontsieren. Over het geheel is de gezellige verkeering liier onder-
houdend en aangenaam , terwijl de zeden er allezins prijzenswaardig
* iji - jr er ont^er de jonge lieden zeer zelden onzedelijklieid of onge-
regeldheid plaats heeft. De staat der gezondheid is er bovendien
loogst günstig, en er bestaan vele voorbeelden van hoogen ouderdom.
Het wapen van Ameland bestaat uit twee vakken, waarin op een
gcel veld dric schuinsche balken en op een blaauw veld eenekwartieriViaan.
Hetgeen de Terscliellingers zeggen , ontlecnd tc zijn van drie balken , die
de Amelanders hun bij kwartier maan zouden ontvreemd liGbben , tot
h e t bouwen van eene galg.
AMELANDE , voorm. graafsch. , dat doorKoning Hendbik III in het
jaar 1046 aan de kerk van Utrecht geschonken werd. Het moet gelegen
hebben ter wcderzijde van den IJssel. De grenzen worden
opgogeveii , als loopende van Ruttink ,- eene plaats niet ver van het lmis
tc Dort, in de liuurschap Zuidloo , längs Ter Hunnepe , het voorm. slot
Wcggestapel, Wesepe, en Stoutenburg , naar Staveren voorts door de
Loencnsche veenen längs Eerbeek ,■ Suytempc en Eschede weder naar
lluttirik , zoodat het een gedeelte van het kwartier Sallaud, een
gedeelte van de Veluwe , eil een klein gedeelte van het graafschap-
Zutphen besloeg.
AMELANDER GAT, zeeëngte ten N. W. van Friesland,, aan de
Noordzee, tusschen Tersehelling en Ameland. Zij neemt hare rigting
beoosten Tersehelling en strekt zieh naar Ameland en de Wadden
uit. Het wordt op zieh zelve gehouden voor het ruimste en beste
zeegat aan de Noordzee , doch was vroeger van weinig gebruik , om-
dal het binnenwaarts tegen de banken stoot, en geene sehepen , die
boven de acht voet diep gaan, konde doorlaten. Ondertussehen kwamen
er wel eens groote sehepen , die wegens kwaad weder geen zee konden
bouwen , voor eenigent tijd , ten anker. Thans echter wordt het ook
door groote sehepen bevaren.
De betonning en bebakening in het Amei.ajvdeb gat, de J e t t i n g f
de Kr omme b a l g , de A b t , de F r i e s c h e Wa d de n tot
aan het Groninge rdiep en het Kornwerder z and, welke door de
gemeene armenkamer te Harlingen werd gevoerd , en voor de bekostiging
van welke kustverlichting, betonning enz. eenige regten op de door-
varende sehepen werden gevorderd, is, metallen aankleve van dien, en
daaruit voortvloeijendè baten en schaden, tegen behoorlijke , en , bij
overeenkomst met de belangliebbenden, vastgeslelde scliadeloosstelling
aan de steden Harlingen , Stavoren en de genoemde âmienkamer, met
den 1 Julij 1838 , overgegaan op het département van Marine ; terwijl
de voormelde regten en tollen , met den 1 Mci 1836 , zijn vervangen
door de , bij Z. M. besluit van 28 Maart 1836 , bepaalde heffing van
buiten- en binnen-vuurgckl, ton- en bakcngeld.
AMELANDS-HUIS., aanzienlijk adellijk gebouw binnen Leeuwarden.
Zie Cammingha-iiuis.
AMELESTE1N , kasteel in Zuid-Holland. Zie Amaliensteiw.
AMELENBERG, ook wel de K leine W abande geheeten, voorm.
lmis van de Heeren van B beda , thans eene boerenwoning , die aan
het domein behoort, in de Baronie van Breda, prov. Noord-Bra-
band, arr., kant. en f u. N. van Breda, distr. en 2 u. N, ten 0,
van Prinsenhage, gem. en £ u. W. van Terheide. .
Men wil, dat dit huis door A melbebga , eene dochter van P ipy n van
L anden , zoude gestiebt en alzoo van zeer ouden oorsprong geiveest
zijn.
AMELIAPOLDER, pold. , prov. Noord—Braband. Zie Emilia-
TOLDEB.
AMELIAPOLDER, pold, in het Land van Kadsand, prov. Zee~
land, distr. Sluis. arr. Middelburg, kant. IJzendijk , gem. Biervliet,
Deze polder, op octrooi van 1658 , ten jare 1639 bedijkt, is , voli'ens-
de kadastrale opmcting , 372 bund., 60 v.r. 13 v. c. groot cn schat-
baar voor eene grootte van 317 bund. , 65 v. r. 93 v. e. Bij het
onderwater zetten van een gedeelte van het Land van Cadzand, iu