Het d . A sten o f A sthen , d o o r d e l a n d l i e d e n g e m e e n l i j k A aste« ge-
b e e t e n , » d e z e t e l y a n e e n k a n t o n s g e r e g t , e n l i g t o n g e v e e r 10 u.
■ ^an 8 Hertogenbosch , 4 u. Z. 0 . van Eindhoven , 3 u.Z. tenO.
van Helmond , 1^ u. van de Belgische grenzen , aan de Peel.
Het is een zeer schoon en groot dorp, welks naam , naar men wil,
zamengesteld is uit Aa en Stein, als moetende dus zoo veel beteekenen
als kasteel op de Aa, welke riv. in de nabijheid van dit d. hären
oorjprong neemt.
De R. K. hebben hier eene groote en fraaije kruiskerk, die met
eenen zwaren, van eene hooge spits voorzienen , toren prijkt, en op het
midden nog een klein, torentje heeft. Nadat zij deze kerk, ten gevolpe
' a” ] en Munsterschen vrede, in 1648, aan de Herv. moesten afstaan,
haddcn zij eerst hunne kerkscliuur op het grondgebied van Oostenrijksch
Gelderland. Later echter, bij het dorp eene kerkschuur gebouwd heb-
bende bekwamen zij, den 12 November 1789, van de Staten Gene-
raal der Vereenigde Nederlanden de vrijheid, om die te herbouwen.
ln het begin dezer eeuw werd hun de oude parochiekerk terugpegeven
die aan de H. Maagd M a ria toegewijd is. Het regt om eenen Pries-
ter tot Pastoor te A sten aan den Bisschop voor te stellen behoorde
eertijds aan den Abt van Floreffe, bij Namen. In het iaar 1631
heweerde de Prelaat van Postei, dat hij als Abt, te A sten en op
eemge andere plaatsen in het bisd. van ’s Hertogenbosch geestelijken
8 0li' e f,ot Pasto°rs konde benoemen, ofschoon die parochien
altijd door wereldlijke Priesters waren bediend geweest. Hierover rees
eemg geschil, dat eerst in het begin der 18de eeuw eindigde , alswan-
neer de benoeming van wereldlijke Priesters tot die pastorijen aan den
Vikaris-Apostolijk van ’s Hertogenbosch werd toegekend. De statie,
die tot het voorm. bisd. of vic. gener. apost. van ’s Hertogenbosch,
dek. van Helmond behoort, en door eenen Pastoor en eenen Kapellaan
bediend wordt, telt ruim 2800 zielen.
De Herv., die hier slechts ongeveer 40 in getal zijn, en tot de gem.
van behcoren, hebben hier mede een klein kerkie.
Men heeft in het jaar 1801 , te midden van dit dorp een zeer fraai
raadhuis gebouwd, waaronder de boterwaag is; ook is er een distribu-
tiekantoor der brievenposterij, en , aan de zuidzijde , even buiten het dorp,
een Iraai kasteel, het Huis t e A sten geheeten. Er hebben jaarlijks te
A sten twec beestenmarkten plaats , de eerste wordt gehouden op Dingsdag
voor 13 Mei en de andere op Dingsdag voor 11 November,
j Heu 22. Januarij 1312 werd dit dorp gedecltelijk in kolen gelegd door
e Gelderschen, die het in 1843 onder M aarten van R ossem weder kwa-
men brandschatten.
A sten is de geboortepl. van de Kerkel i jke Hi stor ieschr i j -
vers H enricus van der W e v d en , f vermoedelijk inl631 als Pastoor te
s Jlertogenbosch, en J oannes J acobs , f 1647 als Hoogleeraar in de
Wijsbegeerte aan de Hoogeschool te Leuven, alsmede van den Lat i j n-
S°ac^t™ 1dtttc8£ t?EKARDUS ^acobs ■> 1 1635 als Pastoor te Someren.
i jT , (HDIS-TE-), adell. huis in de Meijerij van ’s Hertogenbosch ,
kw. Peelland, prov. Noord-Braband, arr. en 4£ u. Z. van Eindhoven,
kant. en 3\ n. Z. ten O. van Helmond, gem. en i u. Z. van
eiiiend(,m van den Heer W. F. Gulje te Oirschot.
ASTEN-EN-OMMELEN, kerk., gem.. prov. Noord-Braband, klass.
van Eindhoven, ring van Heeze. Zij heeft een kerkje te As t e n , en
jeT-mior^TT’ ^>redikant wordt door den kerkeraad beroepen.
ASIENSCHE-AA, riv. in de Meijerij van ’s Jlertogenbosch. Zic
Aa (A s te n s c h e - ) . j j
ASTERBERG of A atserberg , geh. in Opper-Gelder, prov. Lbribura,
arr., distr. en 3 u. Z. ten W. van Roermonde, kant. en 1 u. N. W.
van Susteren , gem. Echt.
ASTERGRACHT , watertje in Noord-Holland, dat benoorden Oud-
Karspel ontstaat, in eene zuidelijke rigting längs IVoord-Scharwoude,
Zuid-Scharwoude en Broek loopt, en zieh bezuiden dit laatste dorp in de
ringsloot van den Ileer-IIuGowAAiin ontlast.
ÄSTERLO0 , oude naam van H e il ig e r l e e . Zie dat woord.
ASTERT, pold. in [de Baronie van Breda, prov. Noord-Braband,
arr. en kant. Breda, gem. Prinsenhage, in de zoogenaamde Prinsen-
haagsche beemden; palende N. aan de Lange Buinders en Slangwijk,
O. aan de Hillen, Z. aan Hintlaken en W. aan achter den Einer.
Deze polder watert uit op de rivier de Merk , en is 43 bund. 75 v. r.
30 v. eil. groot, het zomerpeil is 45 duim boven A.P.
ASTHEN , d. in de Meijerij van ’s Hertogenbosch. Zie A s ten .
ASTWALDA , oude naam van O ostwolde. Zie dat woord.
ASTJANG , d. in Oost-lndie, op het eil. Java, reg. Soekapura.
ASUIN, oude naam van G root- A z ew i jn . Zie A z ewijn (G root)
ATC1IIN, konin grijk in Oost-lndie. Zie A t j ie h .
ATE-BUREN, geh., prov. Friesland, kw. Westergoo, griet. Wonseradeel,
arr. en 3 |u . W. van Sneek, kant. en 2j: u. Z. W. van Bois-
ward, 10 min. N. 0. van het d. Ilieslum, waartoe het behoort.
ATERT of A t t e r t , riv., grooth. Luxemburg, die met onder-
scheidene adertjes ten N. van Arlon ontstaat, met eenen noordooste-
lijken loop längs het Belgische dorp Attert vloeit, bij het d. Eil. op Ne-
derlandsch grondgebied komt; voorts , in eene oostelijke rigting, längs
E il, Bedingen , Everlingen en Useldingen stroomt, vervolgens weder
eene noordoostelijke slrekking neemt, met welke zij längs Bissen loopt,
om zieh bij het geh. Colmar, onder Berg, in de Eltz te ontlasten.
ATJIEH , kaap , in Oost-lndie. Zie A cheenshoofd.
ATJIEH , door de Engelschen A cheen of Acnra , door de Nederlan-
ders A chem , A t sjeen of A t s j ie n , ook wel A sciieh , A s jen of A tchin
geheeten , koningr. in Oost-lndie, op het Sundasche eil. Sumatra.
Het is een zeer uitgebreid rijk, dat 4000 v. m. bevat, en , het
geheele noordwesteinde van Sumatra beslaande, zieh längs de oostkust
van Acheenshoofd tot aan de Diamantkaap en längs de westkust tot aan
Baroes uitstrekt. Het grenst ten Z. 0. aan het land der Battaks , is
van de drie overige zijden door de zee omgeven en wordt verdeeld
in drie hoofdaitleelingcn , die ieder onder eenen Pangliema of Gouverneur
staan. Deze atdeelingen heeten : D o ewa - p o e l o h - d o e w a
Do ewa - p o e l o h - l imo en Do e wa - p o e l o k - a n a m . Boven-
dien wordt A t j ie h nog in 193 mokim , zijnde zoovcel als kleine distr.
of gem. verdeeld. De lucht is er gezond, wordende de hitte er door
de zeewinden. getemperd.
De grondis muliig maar vruchtbaar, minder moerassig en bosch-
rijk dan in het overige gcdeelte des eilands. Een bergketen door-
loopt het land van Acheenshoofd naar het Z. 0. , waar zij zieh met
het Simpongebergte vereenigt. De voornaainste riv. zijn de S i n ke 1,
de A n n a 1 a b o e en de At j i e h . De voorlbrcngselen zijn katoen,
rijst, ajuin en velerlei andere tuin- en boonivruehten , die er voor
geringe prijzen te bekomen zijn , ook worden de landbomv en de vee-
teelt liier met meer zorg dan op de overige kustlanden behartigd , maar
de rijstvelden hebben er dikwijls veel van de wilde olifanten te lijden,
die er groote venvoestingen in aanrigten. Rundvce en paarden , gelten ,