ANTWERPPOLDER of A n tw e r p e r p o l d e r , pold. in het westelijk g e -
deelte van liet Land-van-Cadzand, prov. Zeeland, distr. Sims, are.
Middelburg, kant. Ooslbury, gem. Zuidzande; palende N. aan den
Janspolder, 0. aan den Graspolder , den Krabbepolder en den Eikcpol-
der , Z. aan het d. Zuidzande , W.aan het Strijdersgat en de Watering van
Zuidzande. Hij is bedijkt in bet jaar 1506 , beslaat, volgens het kadas-
t e r , 183 bund., en wordt bestuurd door Dijkgraafen Gezworenen van de
Wateringe van Cadzand, waarvan deze polder, in welken zes hofsteden
liggen, deel maakt.
ANVEN (NEDER-), gem., groolh. Luxemburg, kw., arr. enkant..
Luxemburg; palende N. aan de gem. Flaxweilcr, 0. aan de Moezcl ,
die haar van de Pruissische Rijnprovincien sehcidt, Z. aan Schuttringen
en Sandweiler en W. aan Luxemburg.
Deze gem. bevat het d. Ncder -Anven en het geh. Over-Anven
On telt ongeveer 1800 inw.
Het d. N e d e r -A n v e n , N i e d e r -A n v e n ook wel N i e d e r -A nw e n of N i e d e r -
A uw e n geheeten, ligt 2. u. 0. van Luxemburg, 3 u. W. ten Z. van
Grevenmacher, aan den grooten weg tusschen die beide steden.
Men heeft hier eene R. K. kerk, die door eenen Pastoor bediend
wordt, de static , die 1800 zielen te lt, behoort tot het Bisdom Namen,
deken. Betzdorf.
ANVEN (OvER-), O b e r -A n v e n , ook wel O b e r -A nw e n of O b e r -
A uw e n gespeld, geh., groothert. Luxemburg, kwart., arr., kant. en 2 | u.
O. van Luxemburg, gem. \ n. 0. van Neder-Anven , 2{- u. W.
ten Z. van Grevenmacher. •
ANWEN (NIEDER-), d., grooth. Luxemburg. Zie A n v e n (N e d e r - ) .
ANWEN (OBER-), geh. ^ grooth. Luxemburg. Zie A n v e n (O v e r - ) .
ANYGHEM , d., prov. Friesland. Zie Angjdh.
ANZlBAREN, Germaansche volkstam. Zie A n s ib a r i e n .
AP AJA of Wat Apaja , riv. in Oost-Indie, op de Noordkust van
het Ambonsche eil. Boero.
AP AM , d. in Opper-Guinea, aan de Goudlcust, stranddistr. Akron ,
tt u. 0. van Tjumba, bij het Nederl. fortje Lijdzaamlieid , rondom
hetwelke het aangelegd is.
Bij dit dorp , ten N. van het fort, loopt een onbeduidend riviertje,
dat slechts anderhalf nur van het strand zijnen oorsprong neemt.
De bewoners van A p a k zijn een zamcngeloopen hoop van menschen ,
die, om schulden en misdaden geweken, aldaar vrij zijn. In het begin
dezer eeuw , onder. het bestüur van den Gouverneur-Generaal G. L.
B a r t e l s , werddeze negorij bijna geheel verwoest, maar later heeft de
aldaar geplaatste commissie , toestemming tot weder opbouw gegeven.
De omstreken zijn zeer aangenaam , doordien men vele vlakke gron-
den en voor de jagt geschikte plaatsen heeft, Te Apam wordt het
.beste koren of milhio , dat längs de kust groeit, gevonden. En het
onderscheid tusschen di t , en dat van andere plaatsen is zoo groot,
dat het bij elken handelaar, die op de kust bekend is , voorgetrokken
wordt. Als men dit koren op dezelfde wijze als de tarwe in Europa
behandelde , en het ontdeed van al' hetgene niet tot de binnenste kern
behoort, dan zoude het daarvan gebakken brood het beste Europesche
overtreffen. Maar de Neger, die als.hij het vuur niet kende, vast
alles zoude inzwelgen , zoo als het hem door de natuur voorgezet
wordt, geeft zieh die- moeite niet. Hij laat het koorn door zijne
slaven of vrouwen , tegen gedroogde visch of wat hij van de blanken
bekomen heeft, van de planters halen, doet het ccrst weeken,
vöorts in eenen houten hak (tomtomblok) slampcn , en vcrvol-
gens op eenen steen wrijven, waarna dit deeg, bij brokken of kluiten,
in groene pisang- of papajabladeren gewikkeld , en als knoedels in het
water gaar gekookt wordt.
APEL(TER-) of T e h -A p l e , verspreid liggend d. , in Westerwolde,
prov. Groningen, arr. en 7 u. Z. van Winschoten, kant. en 3 u. Z. ten 0.
van Pekel-Aa, gem. en 3^ u. Z. van Vlagtwedde, 14 u. Z. 0. van
Groningen , | u. Z. van Ter Haar, 32° 32' 36" N. B. , 24° 44'28" 0 . L.-
grenzende aan de Oostzijde aan de Louders, op de uiterste punt der
provincie tegen Munsterland en Drenthe, het telt ongeveer 290 inw.
Vroeger stond hier een Kruisdragersklooster, waarnaar men het d. veel-
tijds K l o o s t e r T e r A p e l noemt. Dit klooster had zijn ontstaan te danken
aan de godsdienstige milddadigheid van zekeren J a c o b u s W i l t i n c k of-
W i t t i n c k , Curaat of lierkheer te Garrelsweer en Yicaris in Loppersum
, die het goed , van ouds A p e l geheeten, onder Sellinge, dat hij
in 1438 T met zijn toebchooren , van het klooster Gratia St. Maria,
te Schildwolde, had aangekocht, ten jare 1464 , .aan P e r e g r i s ü s •, Ge--
neraal Prior der Kruisbroederen , schonk, ten einde aldaar een klooster
van Kruisbroederen , den regel van den H. A d g o s t iiw s - volgehde , voor
vijftig Monniken, te stiebten, met belofte van , zoodra het klooster bewoond
zoude zijn, daaraan eene aanzienlijke gifte uit zijne goederen , te Onst-
wedde te Loppersum en te Garrelsweer gelegen , toe te voegen , doch-
welke gifte niet plaats zoude liebben , indien de oprigting van het klooster
geenen voortgang had. Maar toen K o e k r a a d v a « D i e p h o l t , Bisschop-
van Osnabrug, onder wiens geestelijk regtsgebied Westerwolde destijds
behoorde, zijne toestemming tot den opbouw gegeven had, was men,
in het volgendejaar 1463, daarmede zoo ver gevorderd , dat, volgens de
eigene bekentenis van den schcnker , het klooster destijds reeds door eenen
Prior , drie Pricsleren en drie Broederen bewoond werd , waarom dan.
nu ook de volkomene overgifte van al het toegezegde plaats had. Dit
klooster werd toen liet Huis des Licht s genaamd.
Na de reductie van Groningen, werd , in 1604, goedgevonden , dat
de Prior aldaar eenen Hervormden Predikant zoude aanstellen , of zieh-
zelven naar kerkenorde aan het examen of onderzoek onderwerpen , en
daarin regtzinnig bevonden zijnde, de kerkdienst zoude waarnemen.
Of dit laatsle geschied zij , vinden wij nergens opgeteekend , maar de
eerste, die als Predikant te dezer plaatse voorkomt, is geweest H e r -
mands M e i j e r , die in 1616 zijne dienst alhier aangevangen heeft.
In 1619 werd het dorp T e r A p e l ,- met de onderhoorigheden,
waartoe ook het gebucht S c h o t of O s s e n s c h o t gerekend wordt,
een eigendom der stad Groningen , doordien deze toenmaals geheel Wcs-
terwolde aankocht. Diensvolgens bekwam zij het geestelijke gebouw
met alle landerijen, bosschen en veenen , vroeger reeds adpiosusus ge-
saeculariseerd , doch zij liet de Kloosterlingen , die blijven wilden, de
vnjheid om er hunne levensdagen te eindigen ; welk aanbod door den
1 rior werd aangenomen , die er dan ook in 1626 overleed. Het meeren-
decl der overige bewoners van dit gestiebt begaf zieh echter naar een
klooster van hunne orde in Westfalen.
De Staten-Generaal hadden het klooster, hij de saccularisatie
ßosthuis voor passagiers verordend. De Graaf v a n A r e i i b e r g
en W i l l e m v a n d e n H o v e , die , voor de stad, bij opvolging, Vasallen
van Weslerwolde waren, lieten het ook een gasthuis blijven. Op de
gralzerk van den laatsten Oeconomus van dit gasthuis , J o h a n n e s Em m en ,
’staat: nnvo 1 ö l 3 die 2 Julii obiit venerabilis Dr. Johannes Emmen, Pastor