De gedaante van A lk m a a r I s langwerpig rond, zij is van zeven poor-
ten voorzien; als : twee ten 0 ., zijnde de Schermer- en de Boom-
p o o r t; twee ten Z., de Nieuwlander- en de Kennemerpoort; een
ten W. , de Berger-o£ Geesterpoort en twee ten N. de Friesche-
en de Texelsche-poort. Devoormalige fraaije We st-Friesche-poort,
is in 1833 afgebroken , om aan het nieuw gegraven Ncerd-Hollandsche
kanaal eene bogt te ontnemen. De W a te rp o o rt, die hier vroeger
gevonden verd, is in 1822, toen bet gezegde kanaal gegraven werd,
insgelijks afgebroken. Van binnen wordt de stad doorsneden van
onderscheidene grachten, ter wederzijde met boomen beplant, ter-
wijl de straten längs deze grachten even als alle de anderen regt loo-
pen; deze regelmat-igheid, gevoegd bij de pracht en zindelijkheid der
gebouwen, doet A lkm a a b voor de fraaiste stad van bet geheele N o o r -
d erkxu a rtier kouden. Men heeft er ook eene ruime markt, die in het
jaar 1861 op hare tegenwoordige grootte gebragt is, en aan de zuid-
oostzijde heeft zy , binnen den wal , eene, zeer ruime haven, waardoor
zieh hier eene zeer geschikte gelegenheid voor de schepen opdoet,
om te overwinteren en , is het noodig, gekalefoterd te worden. Met
deze haven Staat de Trekvaart op Hoorn in verband, die thans ook in
het Groole Noord-Hollandsche kanaal uitloopt, door welk kanaal , dat
längs de noordzijde der stad loopt, op de plaats der voormalige Wa-
terpoort daar binnen komt en haar bezijden de Boompoort weder
verlaat, A lk m a a r , zoo wel met Amsterdam en Purmerende als met
de Helder en daardoor ook met de Noordzee, gemeenschap heeft.
Het S tad h u is , een deftig gebouw met eenen sierlijken toren, werd
in 1809 begonnen en in 1320 voltooid ; naderhand is het op onderscheidene
tijden verbeterd en met eenige nieuwe ,. meest fraai behängen ,
vertrekken vermeerderd. De voornaamste toegang is längs eenen dub-
belen hardsteenen trap met steenen leuningen , maar buiten deze is
er , ter eene zijde van dezen trap , nog eene breede deur, waar boven de-
geregtigheid en de voorzigtigheid uitgehouwen zijn ; ter andere zijde
zijn de burger- en hoofdwachten. Behalve de regering van A lkmaar
houden hier ook onderscheidene Heemraden der omliggende polders en
droogmakerijen hnnne zitdagen en vergaderingen. Na het vergrooten
der markt, in 1863, werd de Waag gebouwd, waartoe de stad, op den
4. November 1837, van F il ip s II. Koning van Spanje , verlof verkregen
had; dit gebouw werd in 1882 voltrokken en in 1397 met eenen
sierlijken toren voorzien , die 23,16 eil. boven het muurwerk uitsteekt
en heeft een kunstig klokkenspel , d a t, op ieder gewoon klok-
slag, even onder den eersten omgang, vier beeldjes te paard te
voorschijn doet komen , boven welke een trompetter staat die muzijk
maakt. In het jaar 1713 werd deze toren , die 18 duim. naar den
Z. W. kant overgewelien was, regt gezet en vernieuwd. Het Prin-
senhof, gemeenlijk het Hooge huis genaamd, dat in 1398., naar men
wil, door het geslacht van van T eilungen gesticht werd , is een groot
gebouw met eene voorplaats , die door eenen muur met twee ingangen
van de straat gescheiden is. — In 1606 werd eene kerk der Minder-
broeders tot een Aminunitie- of Wapenhuis ingerigt, en derwaarts
de voornaamste wapenen, van welke men zieh in het beleg van 1373
(waarvan straksnader) had bediend , overgebragt. De Oude doelen,
die in 1309 gebouwd werd, is thans tot eene societeit ingerigt. De
Nieuwe doelen, waaraan F i i i p s II. , Koning van Spanje , die zieh toen
juist te A lkmaar bevond, den eersten steen zoude gelegd hebben, wordt
gebruikt voor de bijeenkomsten der schutterij. Het Hof van Sonoy
ol S n o v , onder w elken naam dit geslacht nog aanwezig is , eertijds het
ALK. 87
W itte Zusteren hof, werd, door armoede vervallen zijnde , met verlof
van den Bisschop van Haarlem , aan de stad , en door deze vervolgens aan
den vermaarden D id er ik van S onoy verkocht, naar wien het zijncn lateren
naam ontving, en uit wiens handen het kwam aan Mr. W illem B a-
desius , wiens zoons het eindelijk weder aan Jonker E ngelbert R amp
afstond , als wanneer de boomgaard aan bijzondere personen overge-
dragen en met burgerhuizen bezet werd. Een gedeelte van het hof,
door verkoop eindelijk weder aan de stad gekomen, werd tot de
Nieuwe markt, en de ingang tot eene openbare straat, de Heer eils
t r a a t, aangelegd. Onder de verdere wereldlijke gebouwen verdienen
nog vermelding: het stads Accijns-huis, een net gebouw met een
sierlijk torentje , en de Bank van leening of Lomherd,.volgens eene
vergunning van Keizer K arelV . , gedagteekend 7- Febrnarij 1344. opgerigt.
De Vleeschhal, die in 1898 volbouwd was, is thans niet rneer
in wezen, maar er is eene fraaije Y isc hm a rk t, in 1368 aangelegd,.
naderhand, op onderseheiden tijden , merkelijk verbeterd, waarop in -
zonderheid zeevisch in groote hoeveelheid te koop aangebragt wordt.
De ruime Linnen- en G a re nm a rk t, die in 1390 gebouwd was, is
eenige jaren geleden tot eenen zeer netten en met smaak ingerigten stads-
schouwburg verbouwd. Ook worden te A lkmaar , in het na jaar belangrij-
ke koe- en varkenmarkten gehouden , alsmede eene jaarlijksche paar-
denmarkt, der stad bij privilegie van Keizer K abel V. in 1363 toe-
gestaan , die echter niet meer zoo druk als voorheen bezocht wordt,
en twee leermarkten, waartoe A l km a a r , bij octrooi van 3. Maart-1878,
op naam van F il ip s II. , de vergiinning verkreeg, en wel eene ’smaan-
dags na beloken Paschen en de andere ’s daags na St. B artholomeds j
voorts is er sterke handel in graan,' boter en kaas, van welk laat-
ste product deze stad de voorname stapelplaats is , zoodat van de 10
of 11 millioenen Ned. ponden kaas, die jaarlijks in Noord-Holland,
gemaakt worden, en die naar onderscheidene landen van Europa, en
zelfs naar de West-Indische eilanden en Zuid-Amerika gezonden worden ,
hier nagenoeg de helft ter markt gebragt wordt; zoo was in 1834
de geheele hoeveelheid 10,200,000 Ned. pond. , w'aarvan Alkmaar
4,113,316 Ned. pond. geleverd heeft; de grootste marktdag was in den.
zomer van 1836 , toen aldaar op eens 187,489 Ned. pond. ter markt kwa-
men , terwijl de geheele hoeveelheid in dat jaar beliep 787,970 Ned.
pond. Ook zijn de graanmarkten wekelijks met alle soorten van
granen , waaronder de beroemde Zijper tarwe , ruim voorzien , en in de
zoogenaamde fijne zaden, als mostaard- , kanarie-zaad enz. is Alkmaar
de voorname stapelplaats, wordende in de nabnrige dorpen van de
dusgenoemde Langendijken , bijna alleen de fijne kruiden en groenten,
die hier ter markt komen , geteeld; voorts hebben de inw. 3 belangrijke
zoutketen , die zoo beroemd zijn, dat het daar geraffineerde zout, ook
zelfs in andere landen, zeer gezöcht is, 1 zeepziederij, 2: azijnmake-
rijen, 2 pottenbakkerijen, 4 leerlooijerijen, 1 pergamentmakerij,
4 houtzaag- en 3 korenmolens. Maar van de 8 vermaarde bier-
brouwerijen; die hier voorheen bestonden , is er nog slechts eene in
wezen , en de vroeger zoo bloeijende Alkmaarsche lakenhandel is thans
geheel te niet.
De Herv. gem. dezerstad, welke tot de klass. en ringvan Alkmaar
behoort, 4500 zielen telt , en sedert 1631 door vier Predikanten bediend
wordt, lieeft een vrij beroep tot vervulling der bij liaar ontstaande
vacaturen. De eerste Predikant dezer gem. was P ie t er K o rn elisz. , die
in 1864 herwaarts beroepen werd. De Herv. hebben twee kerken , de