der Remonstranten J;e Ams t e r d a m te laten studeren, totdat
men, in liet jaar 17a3, in de vereenigde Ylaamsche en Waterlandsche
gemeente, te Ams t e r d am zelf eene kweekschool heeft opgerigt,
wci waarts zieh van toen af onderscheidene Doopsgezinde jongelingen
begeven hebben, om in de Heilige wctenscliappen onderwezen te worden.
l)eze school is later de kwe e k s c h o o l der Algemeene Doops-
gezinde S o c ie te it te r bevorder ing van de Pre dikdienst ge-
noeind geworden , zoo als zij ook nog lieet. De Predikanten der Doopsge-
zinden worden door de Diakenen , met toestemming der gemeente,
gekozen. De-verkiezing der Diakenen , die in sommige gemeenten hun
geheele -levcn , in anderen echter slechts eenige jaren, aanblijven , ge-
schiedt, op sommige plaatsen, zoo als eertijds ovcral, door de gezame-
lijke broederschap , te dien einde met de Predikanten en de Diakenen
vergaderd zijnde; doch op vele andere plaatsen wordt die verkiezing
door de Predikanten en in dienst zijnde Diakenen gedaan. In
sommige gemeenten heeft men ook Diakenessen, die op dezelfde wijze,
als de Diakenen, verkozen worden.
De Doopsgezinden zijn doorgaans bij de hooge overheid van ons
land wel gezien geweest. Ten tijde der grondlegging van het G emeene-
best der V ereenigde N ederlanden en ook in later tijd , hebben zij.
den Lande, meer dan eens, zoo door het smoren van bommen, bij
belegeringen , als door het opschieten van groote geldsommen, waartoe
zij, door spaarzaamheid en eene eenvoudige werkzame levenswijze,
<cene eigenschap dezer sekte bijzonder eigen , steeds in Staat waren,
aanmerkelijke diensten bewezen , en, alzoo, even als anderen door hunne
wapenen, niet weinig tot bescherming der vrijheid bijgedragen (1). Om
deze en andere redenen , heeft men hun nu en dan ook bijzondere gunsten
bewezen. Zoo is er dikwijls vcrklaard, dat men de Doopsgezinden niet
dwingen mögt, om ambten , die anders niemand afslaan mögt, in steden
of op dorpen waar te nemen ; terwijl hun, in plaats van eenen eed,
niet meer dan eene verklaring bij mann(jnwaarheid of met wäre
woorden afgevergd werd ; ook hebben Hunne Hoog Mögenden, op hun
verzoek , nu en dan brieven van voorschrijving verleend, voor hunne
verdrukte geloofsgenooten in den Paltz en Zwitserland.
De Doopsgezinden hebben thans wel geene centrale directie, maar
sedert eenige jaren zijn zij, met uitzondering van vier gemeenten,
zijnde die te A a 1 s m e e r o p den Ui t we g in de Ou d e V e r m a-
n i n g , die te Aa ls me e r op den Ui twe g in de Ni euwe
Ye rma n i n g , die te Ba l k endie van Nes-ß a 11 um - en H a 1-
1 u m op het eiland Ame l a n d , tot eene -Algemeene Doopsgezinde S o-
c i e t e i t vereenigd. Die societeit heeft in alle provincien gemeenten,
behalve in D r e n t h e en L l m b urg. In b r i e s 1 a n d zijn de meeste gemeenten
, waarom ook die provincie in vier klasses verdeeldis. Hetgetal
gemeenten over het geheele rijk beloopt 114 , en dat der Predikanten
113, behalve d,e beide Hoogleeraren aan de Kweekschool, die ieder
jaarlijks zes predikbeurten in de gemeente te Ams t e r d am waarf
i ) Bewrizen hiervan vindt men in de P r o e v e v a n de we d e r k o e r i ge
b e t r e k k i n g t u a s c h e u d e K e g e r i n g d e r N e d e r l a u d e n e n de
D o u p s g e z i n d o u , msdegedeeld in het meergemeld J a a r b o o k j e v o o r de
D o o p s g e z i n d e g e n r e e u t e u i n de N e d e r l a u d e n , voor 1837.
nemen. De vier gemeenten, die niet met de Algemeene Doopsgezinde
Societeit vereenigd zijn, worden door 19 Liefdepredikers of Broc-
ders-vermauers bediend.
R emonstrantsch B roederschap.
De Remonstranten, eene gezindheid, die genoegzaam alleen in ons
Vaderland, en thans daär ook alleen in de provincien Ho l l a n d en
U t r e c b t gevonden wordt, hebben dien naam ontleend van eene re-
monstrantie of vertoog, hetwelk zij, in het jaar 1610, tcr vergadering
der Staten van Holland, inleverden. Hunne tegenstanders noemden
lien Arminianen naar J acobus A rkin ius, die in het begin der 17de ceuw
Hoogleeraar in de godgeleerdheid te Leyden was. De Remonstranten
behoorden destijds tot de andere Hervormden ; doch de geschillen over
de zoogenaamde vijf artikelen , voornamelijk betrelfende de Goddelijke
voorbesebikking, met helgerie daaraan vastis , begonnen toen zoo hevig
gedreven te worden , dat er de uitsluiting der Renionstranten buiteu
de Ilcrvormde kerk op volgde. Hunne leer werd in het Dordsche Synode
van den jare 1618 en 1619 veroordeeld , hunne Predikanten afge-
zet , en die , welke weigerden te beloven , dat zij zieh van het prediken
zouden onthouden, bij openbare plakkaten ten lande uitgebannen. Na
den dood van Prins Maurits en onder het stadbouderschap van zijnen
broeder F rederik H endrik , begon deze gestrengheid te verminderen ;
men liet zelfs, bij oogluiking , toe, dat de uitgeweken Predikanten,
de eene na den anderen , in het land terugkwamen. Ecrlang hielden
de Remonstranten W'eder openlijke vergaderingen en rigtten te Ams
t e r d a m eene kweekschool op, om jongelingen tot de predik-
dienst bekwaam te raaken. Sedert zijn zij door de hooge overheid als
vreedzame onderdanen aangemerkt en verdragen. De Studenten van de
kweekschool der Remonstranten worden tweemaal’s jaars , door acht Pre-
dikanten en eenige weinige taalkundige opzieners van de gemeenten van
Ams t e r d am en R o t t e r d a m , onderzocht. Tot de predikdienst
bevorderd zijnde, Staat bet hun terstond vrij, doop- en avondmaal te
bedienen, ook genieten zij dan reeds zekere wedde, en zijn verpligt,
öp last van eenen bezorger der openstaande plaatsen, alomme te
prediken.
Voor de Remonstrantsche Broederschap bestaat er eene afzonderlijke
commissie, zamengesteld uit drie Leden en 1 Secretaris. De gemeenten
van dit kerkgenootscliap zijn in drie klasses verdeeld, welke bij de
pamen van e e r s t e , tw e e d e e n d e r d e onderscheiden worden en ge-
zamenlijk 19 gemeenten uitmaken. Tot de eeisle klassis behooren de ge-
ineenten van Ams t e r d am, Ho o r n , A l kma a r , H a a r l e m en
L,eyden- e n-N o o r d w ij k ; tot de tweede klassis : de gemeenten van
Rot t erdam , ’s G r a v e n l i a g e - e n - D e l f t , Be rke l - en- B le i sr
wi jk, Moord r e c h t , Wa d d i n g s v e e n , en Zegwa a r t - en-
Z e v e n h u z e n ; tot de derde klassis: de gemeenten van Gouda ,
U t r e c h t - en- Ame r s f o o r t , Ni e uwp o o r t , Zwa m m e r -
d a m - e n -W o e r d e n , Ni c uwk o o p , O u d e -W e t e r i n g ,
H a z e r s w o u d e , en Boskoop.
Dit kerkgcnootschap bezit 20 gemeenten , die door 24 Predikanten be--
diend worden. Jaarlijks kort voor of kort na Pinksteren wordt er
cenc algemeene vergadering der Remonstrantsche Broederschap, beur-
telings te Amsterdam en te Rot terdam, gehoudeu.