anders diep genoeg is , kunnen er nog sleekts »loepen binnenkomen ,
daar eene bank, die vlak v66r liaren inond lig t, zulks aan grootere
väartuigen belet. Zij heeft eenen breeden mond , is landwaarts smaller,
maar verscheiden mijlen bevaarbaar. Aan deze riv. hadden de Ne-
derlanders vroeger, hoogcr op , in het land Egira , een fortje , met
hetfrelk , door de inlanders aangevallen zijnde , de Bevelhebber , toen
liij geen niiddelcn van verdediging meer had, zieh benevens zijne bij-
bebbende manschap deed in de lucht springen.
ANCUM , geh. in Zalland. Zie Ankum.
ANDAGIELE , geh. in Oost-Indie, in het Noorden van bet ed. Celebes„
ANDALA1IUIZEN , geh., prov. Friesland. Zie A n d la iiu iz e n .
ANDALAS , distr. in Oost-Indie, eil. Sumatra, ads. resid. Benkoelen.
ANBE, oude naam van de riv. de G e n d e r . Zie dat woord.
ANDEGHOBINA, oude naam, vermoedelijk van E in d h o v e n . Zie dat
woord. '
ANDEL, gem. in het Land van Altena. Zie A n d e l (O p e n N e e r ) .
ANDEL (d e n A n d e l ) , ook in oude oorkonden A a n d e e l genaamd , d. in
Hunsingo, prov. Groningen, arr. en u. N. W. van Appingedam ,
kant. en 1 | u. N. ten 0 . van Winsum, gem. en £ u. N. y&n Baflo.
De naam is waarschijnlijk ontleend van het aandeel, hetwelk, dit dorp
ontving in den aanwas , tusschen Eenrum en Uilhuizen gelegen , waar-
over in ouden tijd een zwaar pleitgeding geweest is , hetwelk, ofschoon
beslist door de Begters van den Upstalboom, nogtans in 1231 aan-
leiding tot eenen binnenlandschen oorlog heeft gegeven. Het is een lang
en wel bebouwd d. , dat zieh Zuid- en Noordwaarts, meerendeeis aan de
Oostzijde , längs eenen rijweg zonder straat uitstrekt. Te midden van
het d. vindt men, mede aan de Oostzijde van den weg , de kerk, de
pastorij, het schoolhuis en de kosterswoning. De kerk is met groot,
maar heeft vele fondsen en is wel onderhouden. De niet hoogetoren,
welke eene kap, als die van eene theebus, heeft, Staat ten Z. 0.
afgezonderd van de kerk. ln 102 h . , waarvan So binnendijks , 6 op
het uiterdijk, en 13 in den polder , wonen ruim 470 inw. die genoeg-
zaam allen tot de Herv. godsdienst hehooren en hier eene afzonderlijke
gem. hebben , welke tot de klass. van JExddelstum , ring van TVmsum ,
gerekend , en door eenen Predikant bediend wordt, waarvan vroeger
het adellijke geslacht v o n I n n - u n d K n ip h a u s e n van IJlrum de collatie
had , doch welke thans hehoort aan den Heer Mr. H e n d r i k v a n B o l -
h u is te Leens. Deze gem. is eerst met die van Baflo vereenigd geweest,
maar in 1614 daarvan afgescheiden, als wanneer R e r n a r d e s
S a g i t t a r i d s hier als eerste Predikant beroepen werd.
Het d. A n d e l werd in 1384 door het Staten volk aan kolen gelegd.
Het land onder dit d. heeft eenen gemengden grond, is hoog en zacht,
maar zeer geschikt voor den landbouw. Men teelt er uitmunten-
de aardappelen. Ook behoort onder dit d. een aanzienlijk gedeelte
van den in 1811 binnengedijkten Noordpolder. Het maakte met
Tinal l ingen en Raskwert voormaals eenen regtstoel uit. ln de
sebepperij behoort het onder Baflo-Raskwert.
ANDEL (NEER-), door de landlieden veelal Neer-Eil of Neer-Eel
geheeten , d. in het Owdland-van-Altena, prov. Noord-Braband, distr.
en 2 u. N. van Waalwijk, arr. en 3 u. N. W. van ’s Ilertogenbosch,
kant. en 2u. N. W. van Ileusden, gem. Op-en-Neer-Andel, N. W. van
Op-Andel, niet onbevallig aan den Maasdijk gelegen.
Voorheen was hier eene Hervormde kerk, van welke echter thans
niets meer dan eenig muurwerk en de toren met zijn gemetselde
spits te zien is. Men vindt hier.bmnendijks een£r*aibuitenverblijf, het,.
H o f geheeten.
ANDEL (OP-), door de landlieden veelal Op-Eil of O p Eel genoemd
d. in het Oudland-van-Altena, prov. Noord-Braband, distr. en 2 u.
N. van Waalwijk, arr. en 3 uJ N. W. v a n ’s Hertogenbosch, kant.en
~2u. N. W. vau Ileusden, gem. Op-en-Neer-Andel, Z. 0. van Neer-
Andel , zeer aangenaam aan den Maasdijk gelegen.
Men heeft er eene Herv. kerk, zijnde een ouden niet zeer groot ge-
bouw , met een spits torentje ,. welke kerk tot de gem. van Op-en-
Neder-Andel behoort. Ook. is- er eene dorpschool.
ANDEL (0P-EN-NEER-), veelal enkel onder den naam van A n d e l
voorkomende, gem. in het 0 udland-van-Altena, prov. Nbord-Bra-
band, distr. Waalwijk, arr. 's Ilertogenboschkant. Hemden, (11 m. k.,
8 s. d.) palende W. aan de gem. Almkerk-en-Uitwäjk , N. W. aan
Giessen, N., 0. aan de Maas, 0. aan Veen en Z. aan Meeuwen-Hill-
en-Babilonienbroek, bevattende de dorpen Op-Andel en Neer-And
e l , en beslaande eene oppervlakte van 18 bund. 33 v. r. 12 v. eil.
Deze gem. is eene heerlijkh., toebehoorendeaan Jonkheer J am e s Jon*
Baron M e l v i l l v a n G a r n r e e . Zij telt680inw., die allen tot de Herv.
gem. van O p - e n - N e e r -A n d e l , bebooren. Deze gem. heeft eene kerk,
te Op-Andel , welke door eenen Predikant bediend wordt. Het beroep
geschiedt door den kerkenraad , onder agreatie van den Ambachtsheer.
° Het wapen dezer gem. bestaat uit twee opstaande zalmen met het
randschrift: G em e e n te A n d e l .
ANDELO, naam, welken de inboorlingen van S um a t ra aan dateil,
geven. Zie dat woord.
ANDERST, bij verkorting ook wel A a l s t genoemd, d. in de- Overbetuwe
, prov. Gelderland, arr., kw. en 4 | u. 0 . ten N. van Tiel,
distr. Overbetuwe, kant. en 2 u. Z. W. van Eist, gem. en 1 u. W.
van Valburg.
R e i n o ld I I , Graaf van Gelder, benoemde in zijne landregten aan de
Betuwe gesehonken , in het jaar- 1327 , tot geregtsplaatsen (heemael)
in de Overbetuwe A n d e l s t en Bemm e l, welk geregt te A n d e r s t , onder den
blopten hemel, op Zondag na Paschen , gehouden werd.
Men telt te A n d e l s t ongeveer 300 inw. , die meestal in landbouw
hun bestaan vinden , onder welke 200 Herv. en nagenoeg 300 R. IG
De Herv. kerk, waarin een zeer schoone lijksteen op het familiegraf
der vroegere Heeren van. A n d e l s t ( S p e y a r t ) , en waaraan buiten nog eene
overoude inscriptie gevonden wordt, desgelijks ook een prächtig familiegraf
van den tegenwoordigen bezitter van het Huis A n d e l s t (P o o k v a n
B a g g e n ) , behoort tot de gem. van Andelst-Zetten-en-In-Doomik.
Ook heeft men er eene dorpschool.
ANDELST-ZETTEN-EN-IN-DOORNIK, kerk. gem., prov. Gelderland,
klass. van Nijmegen , ring van Eist, met 380 ziel, en twee kerken,
eene te A n d e l s t en eene te Zet ten, die door eenen Predikant bediend
worden. Vroeger was An d e l s t met Hemmen gecombineerd.
De kerkeraad heeft hier een vrij beroep.
ANDEREN, geh. in het dingspil van Qostermoer, prov. Drenthe ,
kant. en 1-| u. N. 0. van Assen, gem. en 1 u. W. van Anloo ; met
123 inw.
ANDER WIJK, voorm. adell. huis, op het-eil. Walcheren, prov.
Zeeland, gem. Koudekerke, reeds sedert een aanlal jaren gesloopt.
ANDETHANNA , oude naam van E c h t e r n a c h . Zie dat woord.
ANDIJK, gem. in Dreclilerland, prov, Noord-Holland, arr. Hoorn ,
kant. Grootenbroek (13 m. k., 3 s. d.); palende W. N. en 0. aan de