36 ABB.
predikstoel'liggen twee groote zerken , waaronder de grafkeldcrs der
Heeren van A bbenbroek zijn. Sedert de Reformatie is deze kerk in gebruik
bij de Herv. gem., van welke wij reeds in 1574 als Predikant vermeld
vinden H ermanüs Geldreus. Deze gem., die tot de klassis van Brielle,
ring van Geervliet, bchoort, telt630 zielen,, en heeft eenen Predikant.
De hier wonende R. K. behooren tot de statie van Brielle.
Ilet wapen dezer lieerl. bestaat in een rood veld , waarop een gc-
heel openstaande broek , zonder bovenband, van wit of zilver laken
met eene goudlakensche voering , zonder banden aan de knieen.
Het d. A bbenbroek ligt 2 | u. Z. 0. van Brielle, ¡| u. Z. W.
van Zuidland, in het N. 0. der gemeente, niet ver van de Bornisse,
uit welk riviertje eene haven komt, waardoor het water van eene nabij
het d. gelegen koin of vijver ververscht wordt, door welke haven het d.
vroeger merkelijk in welstand toegenomen is. Men wil, dat het zijnen
naam ontleent van zekere moerassige gronden omtrent 50 roeden van
het dorp gelegen, die voorheen onder den Aht van Echternach moeten
behoord hebben, en niet anders dan bij drooge zomers te bewandelen
zijn, alswanneer men door de bovenste korst eenen stok of lat kan steken,
die tot 18 of 20 voet diep gaat, zonder vasten grond te raken.
Het dorp , dat in een langwerpig vierkant gebouwd is , schijnt van
zeer hoogen ouderdom te zijn, hoewel het jaar der stichting on -
bekend is. Het moet vroeger veel grooter geweest zijn dan thans, aan-
gezien men ten Z. van het dorp längs en beneden den dijk
in eene lusschenwijdte van 100 roeden de grondslagen van eene rij
aaneengehouwde huizen, vindt. Het heeft in de Hoeksche en Kabel-
jaauwsche twisten veel geleden, uit hoofde dat G errit van A bbenbroek
, die Ridder en Raad van Keizer Maximieiaan van O ostenrijk en van
zijnen zoon F ie ip s I I , Graafvan Holland, was, de zijde der Kabeljaauw-
schen koos, hetwelk de Hoekschen niet weinig op hem verbitterden. Ook
is het onderscheidene reizen door watervloeden deerlijk geteisterd, vooral
door die van 1376. Het geweld des vuurs heeft het almede meermalen
aangetast; zoo als in 1640 en 1644, bij welke laatste ramp
de geheele sekretarie afbrandde, tot onherstelbaar verlies van vele merk-
waardige zaken.
Er is hier eenfraai regthuis , dat in 1645, door den Graaf v a n Mer
o d e voor drie vierden en door den Heer N ic o e a a s van A bbenb ro ek voor een
vierde, als gezamenlijke Heeren der heerl., gebouwd is, en thans door
den heer S.. B od d e , burgemeester der gem., in eigendom bezeten
wordt. De wapeus der beide stichters, die vroeger boven de deuren in
steen uitgehouwen w;aren, zijn daar nü niet meer te zien. Het huis
van den Heer van Abbenbroek is een zeer fraai vierkant gebouw, dat op
het einde der vorige eeuw geheel nieuw opgetimmerd is. ZU.
ABBENBROEK of V eegersdijk, voorm. kast. in het eiland Tholen,
prov. Zeeland, distr. Zierikzee, gem. Oud-Vosmeer.
ABBENES of A benes , eil. in Rijnland, prov. Zuid-Holland, arr.
Leyden, kant. Woubrugge, gem. Alkemade, ten N. bepaald door het Lan-
ge-Rak , ten 0. door het Haarlemmermeer , ten Z. door de Huigsloot
en ten W. door het Kogermeer. JZL* .
ABBENWIER , voorm. stins , prov. Friesland, kw. Oostergoo , griet.
Rauwerderhem , arr. en 2 | u. N. 0. van Sneeh , kant. en £ u. W.
ten Z. van Rauwerd, 20 min. Z. van Irnsum. In het jaar 1462 werd zij
door de Vetkoopers onder J anko D ouwajia , nadat deze eene volkomene
overwinning op de Schieringers behaald hadden, geheel uitgeroeid.
Thans vindt men daar ter plaatse eene buurt van denzelfden naam.
A B B.
ABBESTEE, b. i het Hoogheemraadschap van den Hondsbosselu
L/X*4 prov. Noord-Ilolland, arr. en 5 u. N. W. van Alkmaar, kunl./^Zijpe ,
Iv. gem. en | u. N. 0. van Calandsoog, 3 u. Z. van den Helder.
l/W*" ■ ABBEWEER, gel i. in Hunsingo, prov. en 3 u. N. van Groningen,
w 9V)Yarr’ en ^ u ‘ ^ ' ten van dppingedam, kant. eiy^j u. N. van
■ U' lUinsum, gem. en 20 min. Z. 0. van Baßo, onder Tinallinge enlO min.
mnneüA "i Z. 0. van dat d. gelegen- Het was vroeger eene heerl. met een adell.
huis , w-aarvan grachten en singels nog kenbaar zijn. De omtrek bestaat
uit läge doch zware kleilanden, die beter voor tichelfabrijken
dan voor de graanteelt geschikt zijn , bevattende tevens odoorn (ijzer
oxyde), door welke het water , in de- slooten , veelal bleekrood of
hoog aschgeel van kleur is. b
ABBpVVIEll, voorm. state, prov. Friesland , -arei Oostergoo, griet.
Oost-Dongeradeel, onder Anjum en \ u. 0 . van dat dorp;
ABBINGA of A binka , voorm. stins 7 prov. Frieslandy kw. Oostergoo 7
griet. Leeuwarderadeel y onder Huizum en 5 min. Z. 0. van dat d. ,
20 min. N. 0. van Goutum en \ u. Z. 0. van Leeuwarden, in
1837 afgebroken , vroeger door de geslacliten-A bbinga , D ouma, S chdr-
kan en S eoterdijck b'ew-oond.
ABBINGAWIER, d. in Friesland. Zie E ngwier.
ABBO of W a y Abbo , riv. in Oost-Indie, resid. Amhoina, eil.
Boero, die uit een binnenmeer komt, zeer dik en drabbig is , maar
stil van water , ten wäre in het regensaisoen , wanneer zij met groot-
geweld naar beneden komt störten , ' en alles dreigt onder water te
zetten en weg te slepen; Het b de grootste rivier van het eiland,
zoo als zij zieh in hären loop ook hef verste van allen uitstrekt,
maar met zoo vele bogten en kromten, dat sommigen die wel op
388 begrooten j ook kan men wel drie dagen ver de rivier op—
varen , eer men aan den grond geraakt, of genoodzaakt wordt aan
land te gaan, hetgeen eerst in eene bogt, die zeer ver uit het
gebergte hären oorsprong heeft, plaats vindt, nadat men door vele
kromten nog drie uren hooger opgevaren is , waar men, bij Bukel,
begint te vernemen , dat het drooger wordt. Aan wederzijden is deze
rivier meest met' nipa- en mangimangiboomen bezet, längs welke zij
met verscheidene takken, waarin zieh vele kaimans onthouden, na zieh,
op hären Z. Westelijken loop, bij het d. Way Samma, met de groote riv.
Way Oeloe vereenigd te hebben , door de bogt van Cajeli, in zee stört.
ABCOUDE , bij verkorting A bcoü, d. in het Nederkwartier der
j/om-'i prov. Utrecht, arr. en 5 j u. N. ten W. van Utrecht, kant. en/”| u.
N. van Baamhrvgge, ruim l f u. Z. W. van Weesp en even zoo ver
Z. 0. van Ouderkerk aan den Amstel , ter plaatse waar de Kromme
Angstei zieh in twee takken splitst, waarvan de eene den naam van Gein
aanneemt, de andere dien van Krommen Angstel behoudt. Het was voorheen
eene heerl. , die onder den naam van A bekewaeda, reeds in 1085
voorkomt, in een verdrag, tussehen-de kerken van St. Maarten en St. J an
te Utrecht, door Bisschop K oenraad gemaakt. In de 14de eeuw vindt
men het A bekoede ;n A bbekoude en iii 1410 sl A bcoude g’cnoemd. De
oude adellijke Heeren, die van dit dorp of liever van het daarbijgelegen
s!ot, als het stamhuis , hunnen naam ontleend hebben, waren te
gelijk bezilters der Hecrlijkheid Wijk bij Duurstede. Zekere Gijsbrecüt
van A bcoede , tot vrouwe liehhende eene dochter van W ie l eh , Heer van
G aasbeek in Braband, bekwam daardoor, na het overlijden zijns
schoonvaders, Gaasbeek en meer andere heerlijklieden ; die echter
daarna, in 1407 , aan het huis van Gaasbeek zelf vervallen zijn: na