r e n d e e l van den B o s c h , de I) r o o g 111 a k e r ij W e s t z i j d c
en een gedeelte van de zoogenaamde Ni euw k o o p s e he Droof f -
m a k e rij of Ze v e n a in b a c l i t s p o l d c r s .
Ue hier gevonden mordende gründen zij.. op zeer vele plaatsen raet de
beste soort van veen bezet geweest, waaroimlan ook al vroeg hier een begin
gemaakt is inet de gronden uit te vecnen , zijnde de uit dezc uitveening
voortgekon.cn plassen recds sedert vele jaren drooggeinaakt welke gron“
den nu de schoonste , vruchtgevende landerijeu oplevercn, ai’waat
levens de iraaiste boerderijen gevonden worden.
Ilet ambacht van Aarlanderreen is 22.46 , bund. 2 v. roed. , 15
v. eil. groot, belialve nog ongeveer 490 bund. in de Nieuw-
koopsclie Droogmakerij, en te lt thans 364 h. , ruim 2600 inw
onder welke 1750 H e rv ., 760 R. K. , 50 L u th ., 20 Remonst. en
oU Joden.
Men heeft in deze gem. eene Herv. en eene R. Ii. k e rk , eene
Israelitische nngsijnagoge, vöör omtrcnt dric jaren geheel vcrnienwd
en plegtigingewijd, eene zeer beroemde F r a n s te kostschool, met on-
geveer 3 0 , eene Nederduitsclie school , met een gemiddeld getal van
140 leerlingen , 1 korenrnolen , 1 trasinolcn , 1 pannenbakkerij , dp wiid-
ycrmaarde zoogenaamde Alphensehc besclmitbakkerij , vele pijpen-fabrij-
kcn , 1 goudsmcderij ; terwijl overigens de inw. ineesthuii bestaan vinden
in veenderij, vlasserij, landbouw , graan- en veetcelt en hnrrdcl ;
zijnde er aan de läge zijde van den Rijn vele belangrijke en iraaije
Winkels .en längs den Rijn de uitmiuitendstc landerijen cn bouwmans-
w omiigen, vele kaaspakbuizen en zes watermolens.
ile t dorp Aarlanderveen , van ouds Arleveen, en thans nog veelal door
landlieden bij verkorting Aabieveen of ook wel IIarleveen gehee-
ten , tenvijl de stichlingsbrief van het St. Pancras kapittel te Leyden
J Aabdekeveen opgeeft, wordende ook wel te r onderscheidino-
Aan de Aarlanderveensehe R ijn b u u r t de Aarlanderveensche Eerkbuurt
genoemd , lig t4 u . N. 0. vanLeyden, « Z. 0. van Woubrugge , 1 , , '
W. van Zwammerdam cn even zoo ver W. van Nieuwkoop; ontleent
waarsclnjnlijk zijnen naam van de ligging in de veenen en aan de
A a r, cn strekt zieh omtrent de k e rk , met eene dubbele rij huizen
laiigs den Aarlanderveenschen d ijk , zoover die bestraat is , uit.
De kerk der Herv. , die alle blijken d ra a g t, dat zij van oude dag-
eekemng moet z ijn , is een ruim krnisgebouw, dat aan iedere
zijde eenen kapelgevel lieeft. Zij is net bevloerd en met leijen gedekt
1 11 de voorzijtle eenen bijzonder fraaijen Vierkanten tooren oebad
im echter een loren met achtkanten koepel, van klok en uurwerk
voorzien , en op het nndden van bet dak stond vroeger ook nog een
Vierkant torentje. De gemeente , die, ruim 1000 zielen t e l t , en door
eenen leeraar bediend w o rd t, behoort tot de klass. van L e yd e n ,
nnff van 1ro e rd en . De predikant wordt door den kerkeraad beroe-
pen maar de Ambachtsheei- lieeft bet regt van agreatie over dit be-
roep. Ue eerste Herv. leeraar alhier , was F l o r e n t i u s M a b i , die in 1390 be-
roepen werd. De R .K . hebbenbierook eenezeer nette en welingerigtekerk
die aan J o h a n n e s den Dooper toegewijd is. De sta tie , die 260 com-
inumcautcn te lt en door eenen Pastoor bediend wordt, wordt
onder he aartspr van H olla n d en Z e e la n d , cn to t lvet dck.
van ijn anc geiekend. Tot de Israelitische ringsijnagoge, waar-
by een voorlezer de dienst waarneemt, beliooren 17 omliggende dornen.
Ook heeft men er eenen korenrnolen, eene zeer f. aaijc , ru h te ,
oe ma-ige mgengle en in 1850 geheel nieuvy opgebouwde dorpschool
w e t onderwijzerswoning en inet Zwainniordam heeft dit dorp een
departement T o t N u t van ’t Algemeen , dat den 11. October 1818
opgerigt i s , en 25 leden te lt.
Toen deFranschen , die, in het ja a r 167 2 , in deze landen gevallen
waren en to t ’s Gravenhage dachten door te dringen, dezen toeleg
niislukt zagen , trok eene hunner henden op Nieuwkoop a f, om dat dorp
te plünderen , maar de Baljuw van Nieuwkoop bragt ras eenige gewa-
pende boeren op de been, onder welke zieh ook eene kompagnie van
Aarlandcrveen bevond. Deze vielen de Franseben aan en verdreven
h e n , waardoor bun voornemen verijdeld werd en deze streek van liun
bezoek verschoond blecf. Ook liadden die van A a r l a n d e r v e e n een
aanmerkelijk aandeel aan den opstand der inwoners van Alphen en Ouds -
hoorn tegen de Fransehen in 1815.
Het wapen van A a r l a n d e r v e e n is een zilveren Schild waarop een doods-
hool’d , onder hetwelk twee zwaarden krnislings over elkander liggen, met
eenen lioren daaronder.
~ A A R L A N D E R VEEN EN PIJLMOT. Onder dezen naam is de gemeente
Aarlanderveen bekend, als eene beerlijkheid die vroeger in
bezit was van de Heeren van O u d s h o g r n , mede bezitters van de heer-
lijkbeden Oudshoorn en de Gnephoek , van de liooge beerlijkheid van
Yrijhoeve en van de liofstede Rijnenburg onder Hazerswoude , welke
hofstede voorliceneen Hollandsch leen w as. Bij afstand van Heer D i r k
v a n O u d s h o o r n , anderen zeggen bij zijn ovcriijdeir, in het ja a r 1321 ,
werd zijn zoon , Heer W i l l e m , met alle deze heerlijklieden verlijd.
Heer W i l l e m , in den tweespalt tnssoben Hertog W i l l e m v a n B e h e b e n ,
en diens moeder , lieizerinne M a r g a r e e t , de Iloeksche zijde, dat is , die der
Keizerinne gekozen hebber.de , werden alle zijnc Heerlijke goederen , in het
ja ar 1551 , door den Hertog verbcurd verklaard , en , in den j are 1554,
verkocht aan Heer A r n o l d v a n I J s s e l s t e i n , van wien zij zijn overge-
gaan op Heer A d r i a a n v a n R a a p i i o r s t , in wiens geslacht die goederen
eenigen tijd gebleven zijn. Naderhand zijn zij geraakt aan den huize
van K u i l e n b u b g , doch vervielcn bij lict overlijden van J a s e e b v a n K u i -
l e n b u r g , weder aan den Roning van Spanjc , als Graaf van Holland ,
die ze verkocht aan Heer R o l l a n d l e F e v r e s . Yervolgens is deze heerlijkheid
bezeten bij de gebroeders J a n , F r a n c o i s cn R o e l a n d v a n I I e e m s t e d e , cn
naderhand nog bij hunne n ic h t, Yrouwc A n n a d e B a r c o u r t , die tijdens
het afzweren van den Koning van Spanje aan bet Hof diens Konings haar
verblijf liield, waarom zij door de Staten van Holland en Westfrics-
landverbeurd verklaard , en in 1 5 9 3 , aan E r n s t v a n M a n s v e l d , Veldmaarschalk
in dienst der Staten , in mindering zijner achterstallcn , te r
leen gegeven werden. Thans is zij een eigendom van den W. E. W.
Heer R e i n h a r d J a n v a n d e r M e u l e n , Predikant te Amsterdam.
AARLANDERVEENSCHE KEREVAART, vaart in R ijn la n d , prow.
Z u id - llo lla n d , arr. L e y d e n , kant. Woubrugge , gem. Aarlanderveen ,
die vroeger, uit den Rijn körnende, tusschen den Noord- en den Zuid-
einderpolder door, naar bet dorp Aarlandcrveen lie p , ende gemeen-
schap tusschen dat dorp en den Rijndaarstelde. De Sluis bet ke r k -
s l ui s j e, nog ten Imidigen dagen zoo genoemd, is weggebroken, waardoor
het gebrulk dier vaart opgehouden heeft. De ingezetenen van het
dorp kunnen echter door twee sluizen , als eene in het dorp zelvc, cn
eene aan den Galge- of Noordeindschen molen, met vaarluigeu in het
kanaal cn den Rijn komen.
AARLANDERVEENSCHE RIJNBUURT of L a g e z i j d e v a n d e n Rhsn
o v e r A l p i i e n e n Z w a m e r d a m in R ijn la n d , prov. Z . H o lla n d , arr. en
' /) -¿V.t t^ /