H-et is ecn oud cn merkwaardig gcbouw, dat in het jaar 1686
vcrnienwd is, doch reeds zeer lang te voren moet gestiebt zijn en vroe-
ger A ppelthorn geheelcn was. De Heeren en Vrouwen van A ppel tern
hebben cr steeds bun verblijf opgehoudcn , zoo als het ook nog door de
tegenwoordige eigenaresse bewoond wordt.
APP-EN, buursch. op de Veluwe, prov. Gelderland, kw., arr. en
G J u. N. van Arnhem, distr. Middtn-Veluwe, kant. en 1 | u. Z. van
Twello gem. en ¡§ u. N. van Voorst; met 770 inw.
APPENAM, mime baai in Oost-lndie, in de Slraat van Lombok, aan
de westkust van het Sundasehe eil. Lombok.
APPENAM of APPAMIAM, st. in Oost-lndie, op het Sundasehe eil.
Lombok, aan de baai van dienzelfden naam. Het is eene zeer aanzien-
lijke en volkrijke st. en de voornaamste plaats van bet eil.
APPER , s t . in Oost-lndie. Zie A p p a r .
APPERLO , buurscli. op de Veluwe., Zie Aperioo.
APPINGADAM , vlek in Fivelgo. Zie A ppingedam.
APPINGE , oud riv., prov. Groningen, dat voorbeen bij het d. Holwier-
da in het Oostcn van Fivelgo, haren oorsprong had. Het liep zuidwaarts naar
Appingedam , waarhet zieh met denvoorm. Fivel vereenigde. Ookdroeg
een klooster, dat bij Appingedam stond , dozen naam. Vanhetoude
riviertje is nog eene uitwatering , thans de A p t genaamd , overig.
APPINGEDAM, arr., prov. Groningen; palende N. aan de Wadden,
0. aan de Eems en aan den Dollart, Z. aan de arr. Groningen en
Winschoten, W. aan het arr. Groningen en de Hunse.
Het bevatte voorbeen de volgende 4 kant.: Appingedam, Lopper ■
sum, Middelstum en Wi n sum; doch sedert de nieuwe verdeeling
. . der arr. en kant., in 1838» ingevoerd, bevat bet slechts 2 kant.,
JCr>c/etcUni{a>nnamelijk A p p i n g e d am ei/Middolo t-u-i » , en telt ruim 32,800 inw.
APPINGEDAM, kant, prov. Groningen, arr. Appingedam; palende
N. aan het kant. Middelstum en de Eems , 0. aan de Eems en het
kant. Zuidbroek, Z. aan de kant. Groningen en Hoogezand, W. aan
het kant. Middelstum.
Het bevat de volgende 7 gem.: A p p i n g e d am , De l f z i j l , Bie-
r u'm, T e n B o e r , L o p p e r s um , S t e d u m en ’t Z a n d t , en
telt ruim 18,000 inw.
APPINGEDAM, klass., prov. Groningen, in de volgende 4 ringen
verdeeld , a ! s :Ap p i n g e d am, De l f z i j l , Lopper s u n i e n S l o c h -
t e r e n . Zij wordt bediend door 40 Predikanten en telt 20,400
zielen.
APPINGEDAM , kerk. ring ,prov. Groningen ; klass. van Appingedam.
Er zijn in dezen ring de zeven volgende gem.: A p p i n g e d a m, F a r m-
s um, He v e ske s - en—Weiwer d, Me e d n u i z e n , Opwi e r d e ,
O t e r d um, en Tj amswe e r , die door zeven Predikanten bediend
worden en te zamen ruim 4100 zielen teilen.
APPINGEDAM, gem. in Fivelgo, prov Groningen, arr. en kant.
Appingedam; (8 m. k., 4. s. d.) palende N. aan de gem. Bierum ,
O. aan Delfzijl, Z. aan Delfzijl en Slochteren, W. aan Loppersum.
Zij bevat, behalve het vlek A p p i n g e d am , de dorpen J u k w e r d,
M a r s s um ,O p w i e r d e , S o lw e r d , en T j am sw e e r , benevens
de geb. het B o l we r k , E e lw e r d , Gar re wee r , de Hooge-
w e r v e n , ’t K l o o s t e r , L a s q u e r t en Ol i ng, - daarin 6 Herv.
kerken, i R. It. kerk, - eene Latijnsehe , eene Fransche en 8 lagere
scholen. Zij telt ruim 3100 inw.j onder welke ruim 2400 Herv.,
430 R. K., 30 Doopsgez., 2 Ev. Luth. en 148 Joden.
Het vlek A ppingedam, betwelk ook A ppingadam , in het Lat. D amma
en bij sommigen A pingadamum , doch bij de landlieden doorgaans alleen
den D am wordt genoemd , is de zetel van eene arrondissementsregtbank
en van een kantonsgerigt, en ligt 4 u. N. O. van Groningen , 1 u. W.
van Delfzijl, 6 u. N. van Winschoten, aan den regier oever van den voor-
maligen Fivel. Thans stroomt het Damsterdiep midden door de plaats heen.
Dit vlek ontleent gedeeltelijk zijnen naam van den dam, die hier ,
voördat te Delfzijl de zeesluizen aangelegd waren , ter sluitingvan het
water, in den mond van den Fivel lag. Sommigen willen, dat het
zijnen naam van een adellijk, thans uitgestorven , geslacht, A ppinga
had, iriaar anderen beweren met meer regt, dat net dien van het
riviertje de Ap p in g e ontleend hebbe.
Men wil dat A ppingedam , na de toeslijking der Wester-Emder haven
, waar amtrent echter veel onzekers heerscht, zou zijn opgeko-
men. Men vindt opgeteekend, dat hare kerk reeds in 1284 met
eenen toren en een rond dak prijkte. Sedert nam zij in vermögen
dusdanig toe, dat zij in 1327 bij den zoogenaainden Appingedamster
buurbrief, welke door de judices Selandini tocius Frisie, in upstal-
lesbame congregati, werd bevestigd, en waarin het plaatsje genoemd
wordt, in den aanvang des briefs universitas en vervolgens oppidum,
waarschijnlijk reeds stedelijke regten bekwam j later werd zij ook,
om hare ligging, nabij den mond van de Eems , met vesting-
werken voorzien. De regtstoel, waaronderT jams weer en Opwi e r d e
behoorde, was voorbeen staande , en toekomende aan de stad Groningen
, die dus hier den Regter aanstelde. Doch, behalve dezen was er
ook nog een plaatselijk bestuur, onder den naam van Regteren of Eed-
genootenten Damme , enook, doch in lateren tijd, van Burgemeesteren
der stad Appingedam.
Men telt hier bijna 1900 inw., die meest in den kleinhandel , am-
bachten en winkelnering hun bestaan vinden. De handel, die hier
ged reven wordt, is thans van weinig aanbelang , uitgenomen in paar-
den , vooral op de jaarlijksche paardenmarkten , welke beroemd zijn,
om het groot aantal, van wijd en zijd aldaar aangebragt en verkocht
wordende, paarden. Deze worden gehouden op Woensdag in de Pink-
sterweek, op Woensdag voor den derden Donderdag in Julij en op
Woensdag voor den derden Donderdag in Augustus. Yoorts heeft
men te A ppingedam eene veulenmarkt op den derden Donderdag
in September, en eene veeinarkt op den laatsten Woensdag in October,
alsmede op elken Woensdag van de maanden Meien November,
welke allen door de landlieden uit den omtrek gaarne bezocht worden.
De hier gevonden wordende fabrijken zijn van geen belang;
voorheen werd er veterlint gemaakt, door eene machinerie, welke alleen
door eenen hond gedreven werd , en geen verdere hulp tot het
fabriekaat behoefde. Er zijn echter in deze gem. nog eenige olie-,
boutzaag- en andere molens.
Zij is stadswijze gebouwd en thans een der volkrijkste vlekken der ge-
heele provincie. ,Voorheen stonden binnen hare muren de bürgten
der reeds lang uitgestorvene adellijke geslaehten S n e l g e r en
Ho uwe r d a , alsmede W. van Appingedam , aan de zuidzijde van den
Fivel, het sterke -slot of kasteel D ij k h u i s , door den heldhaftigen
F ocko U kena , die den 29 Augustus 1433 aldaar overleed , gebouwd.
Ook hadden de Ommelanden hier hun muntgebouw, hetwelk
na de laatsle helft der zestiende eeuw eerst is gezet, doch
zeldzaam als inunt is gebruikt en nog wel alleen in de eerste jaren ,
I. Deei. 20