«»- Ilorfse7» behooren. De h. liggen hier zeer verspreid , en hetkerkje
beeil eene zeer fraatje ligging te midden van de buitenplaats T e r
M e u le n , oudtijds het Ho f te A lm e n genaamd. Yóór de Rcfor-
matie ■»erd deze kerk door den Graaf van Zutphen begeven, en den
Pastoor was eertijds een Kapelaan toegevoegd, die bet vikariaat van den H.
N icolaas en Catharina had. Onder deze pastorij, te weten te Harfsen,
was ook eene kapel geLouwd. A an den ingang van het kerkje te Almen
ziet men eene zeer oude doopvont van Bentheimer steen, met
vier kolommen nitgewerkt, van welke twee van boven met Imenschen-
hoofden , een met een rams- en het vierde met een kattenlioofd uitge-
beiteld zijn. Boven in den rand van het waterbekken , ziet men spo-
ren als van eenig ijzerwerk , dat op de vont gestaan, en waarschijn-
lijk gediend zal hebben, oin het deksel op te ligten, of wel om de
gedaante van eene duif, den II. Geest afbeeldende , boven het water
te laten zitten of zweven. De vont is eene Nederl. el hoog, en boven
ruim tachtig dnim over krnis breed. Men vindl haar afgebeeld in den
GelderschenVolks-almanak voor 1833.
Onder A m e * ligt ook het adell. huis Ehze..
ALMEN (HOF TE), voorm. adellijk huis. Zie M eulen (T e r ).
ALMEN-EN-HARFSEN, kerk. gem. prov. Gelderland, klass.
en ring van Zutphen, met eene kerk en eene kapel die door éénen
Predikant bediend worden. De gem. telt ruim 1100 zielen, en
heeft een vrij Leroep.
ALMENÜM, zeer oud en beroemd d. in Friesland, kw. Wes—
tergoo, griet. Barradeei, arr. en 8 u. W. van Leemvarden, kant.
en 2 u. W. van Franeker. Het is zuid- en noordwaarts längs den
zeedijk gelegen, en was vroeger van grooter omvang, doch door de
herhaalde uitleggingen Van de stad Harlingen , grootendeels daarbij
ingelijfd, zoo dat deze stad tbans geheel door de landen van A lm e n cm
ingesloten is en dit dorp ten 0 . tot voorstad heefl. Sedert de vergroo-
tingen van Harlingen Schijnen er tusschen de regering van die stad,
en die van de griet. Barradeei, gedurige twisten te hebben bestaan over
de grensscheiding , totdat zij gecindigd zijn , door eene arbítrale uit-
spraak van den Stadliouder van Friesland van 30 April 1684 , volgens
welke onder anderen de Stad Harlingen verpligt is tot onderhoud der
armen van Almenum. Hierwerd, zoo men wil, in 777 de eerste Chris-
tenkerk van Friesland, door het toen bloeijend, doch reeds sedert
de Ild e eeuw uitgestorven geslacht der F o r t e m a n s , gestiebt en
aan den aartsengel M ic d a ö l toegewijd; later werd zij meermalen her-
bomvd en eindelijk , ingevolge octrooi van den Koning van Spanje y
van 6 September 1863, .in 1580 binnen de nienwe wallen van Harlingen
getrokken. In deze kerk werden , naar men wil, de. oude privilegien
van K a r e l den Groote bewaard. De dorpsingezetenen behooren
thans kerkelijk onder Harlingen, en het grietenijbestuur moet ook
regt hebben op eene zitplaats in de groote kerk te Harlingen , althang,
tot het kouden der stemmingen van Alm en um , in die kerk.
Men telt hier 112 h.,en 580 inw.,onder welke480 Herv.,80 R.K. enl5
Doopsgez., die him bestaan grootendeels vinden in vceteelt, alsmede in
den arbeid in de aldaar gevestigde fabrijken, waarvan de eigenaars in
Harlingen wonen , zijnde 1 kalkbranderij , 1 oliemolen , 2 pelmölens •,
eene plateelbakkerij, 2 steenbakkerijen, 1 tras- en loodertsmolen, 7
lioutzaagmolens , 1 dakpan- en estrikfabrijk ,! en 1 linnenblcekerij. Van
de 2 lijnbancn is / e r nog maar- ééno in werking. Ook is hier nog
^cne in 1828^gehecl nieuw gebouwde school met onderwijzerswoning,
/ / As* ///.. A ', ^ z ./ .7^ ^ ^
AAAÍ-iy' seí*
<7 y <7
die doorgaans door 100 leerlingen, onder welke vele uit de stad Harlingen
, bezocht wordt.
Weleer lagen ook onder A i.menum , de sloten B o lta , H a rlig a , Ham s
en G ra tin g a , van welke laatste de tegenwoordig onder hel dorp be-
hoorende G ra tin g ab u u rt of G re ttin g a b u u rt haren naam ontleent..
Op den zeedijk alhier, bij de grensscheiding der contributien van
den vijf deelen zeedijkbuitendijks en binnendijks , staat het monument
van steen , ter eere van C aspar R obles , een Spaansck landvoogd,
die de verbetering van de zoo nuttige zeedijken, ten spy t van aanmati-
gingen en vooroordeelen, met kracht heeft doorgezet.
Door dit dorp loöpen de tre k v a a rte n van, H a rlin g e n n a a r F r a n
e k e r en van Ha rlingen naa r Bolsward.
In 1064 beging R lurd H auling a , op het kerkhof te A lmenum , in
eenen twist over bet voorgaan ten offer, eenen ijianslag aan S asker
van H arns. In 1516 stak F r it s van G rohbacu , Drost van Harlingen,
om redenen van defensie , de kerk en buurt van A lmenum in brand»
ALMERS, voorm. adell. huis in Hwnzingo, in het Halve ambt,
piov. Groningen, onder het d. Uithuizen.
ALMKERK, d. in het Land van Aliena, vroeger vereenigd met
den Lande van Arkel, prov. Noord—Braband, arr. en 5 u. W. ten
N. van ’s Hertogenbosch, kant. en 2J u. W. ten N-. van Hewsden, distr.
en 2 u. N. W. van Waalwijk, gem. Almkerk-en-Uitwijk, 1J u.
Z. van Woudrichem, 2 u. N. O. van Geertruidenburg, aan de Aim,
van welke rivier dit d. zijnen naam ontleent. 5,1° 46' 20" N. Br.
en 22° 377 51" O.L.
Het is het grootste der dorpen in hel Land van Altena,. en moet
reeds in de zevende eeuw eene bewoonde plaats geweest zijn, want men
vindt dat S w i t b e r t , een der discipelen van St. W i l l e b r o r d , in
Z a n d w ij k , dat thans eene buurt van A lm k e r k uitmaakt, in 698 ,
eene kerk heeft ingewijd en men heeft er eenen vruclrtbaren grond,
die zoowel tot zaai- en teel-, als tot weiland dient, en ruim 1100
inw. Ten N. O., niet ver van het d. ziet men eenen heuvel, op
welk voorheen het slot van Altena gestaan heeft. (Zie A lte n a s c h b .
H e u v e l . )
De kerk, die bij de Herv. in gebruik is , was eertijds een groot ge-
bouw, ,zoo als blijkt uit den afstand tusschen den toren en het koor,
waarin de predikdienst verrigt wordt, zij behoort tot de gem. van
Almkerk-en-EmmikKoven. Ook is hier eene dorpschool en er wordt
•telken jare , op den 8 Junij eene paardenmarkt gehouden, maar als
die dag op Zondag invalt dan Zaturdag te voren.
A lmkerk is een der 72 dorpen, die bij den watervloed van den 18
November 1421 overstroomd zijn, maar het is grootendeels weder
droog geworden ; toen deze ramp voorviel stond hier een klooster van
Reguliere Kanoniken, aldaar door zekeren R eimontM inneboden gesticht,
hetwelk om gezegde overstrooming, naar Zwijndrecht verplaalst werd.
Den 3 Augustus 1826 ontstond alhier eenen zwarel^ brand , waardoor
een gedeclte van het d. in asch werd gelegd , maar het is spoedig en,
naar men wil, fraaijer weder opgebouwd.
Het maakt eene heerlijkheid u it, die thans in eigendom bezeten
wordt door den Heer A. N. J. H anedoes te Woudrichem.
Het wapen van Almkerk bestaat uit twee staande zalmen op een
goudcn veld.
ALMKERK- EN- EMMIKHOVEN , kerk. gem., prov. Noord-Braband,
klass. van Heusden, ring van Woudrichem, met 1950 zielen, en cenc