ANTONIE (ST.) , ook wel St. Anthonie gespeld, fort in Afrika,
in Opper-Guinea, op de Goudkust, in liet stranddistr. Axim, nage-
noeg 8 m. W .'ten Z. van het fort St. George-del-Mina en 0. van
de Kaap der Drie Punten , fu . 0. van de An co b e r , bij ons veelal
genaanid fort Axim of A k s im , naar het vlek van dien naam, hetwelk
door Negers bewoond wordt en onder het geschut der sterkte
gelegen is.
Deze plaats is te allen tijde zoowel in gebouwen als oin de günstige
ligging voor den koophandel, en om de koelheid en vruchtba-
ren grond, als eene der beste bezittingen op dezc luist beschouwd
geworden.
Ilet fort ligt op eene rots te midden van negerijen , wordt aan de
landzijde door vruclitboomen en bergen omgeven en van den zeekant
door verscheidene , zoo verborgene, als boven het water uitstekende ,
rotsen besclicrmd, die eene vreesselijke branding veroorzaken en de
landing ten uiterste moeijelijk maken. De gedaante van het fort is
gelijk|aan die eener driekantige hoedendoos en het levert uitzee een aller-
iraaist gezigt op.
De Portugezen, die het hebben aangelegd , gaven liet den naam
S a n t o A n to n io , naar kunnen beschermheilige den H. A n to n iu s v a n P a d u a .
In 1642 werd het fort door de Nederlanders , onder het beleid van
den Vaandrig F r i e d l e r , den Portugezen ontnomen.
In 1819 was dit fort in eenen zeer siechten Staat, en bestond het uit
een oudvervallén gebouw, met drie of meer hooge muren omgeven, de
batterijen waren gewapend met zeven kanonnen en éénen mortier , en de
bezetting bestond uit drie Soldaten en eenen Korporaal, eenen kleinen
voorraad kruid en weinig kogels. De vertrekken waren oud en ver-
vallen, slechls eene ruirae zaal was eenigzins bewoonbaar voor den
Resident. Scdert is het evenwel in beteren staat hersteld en door
eenen Bevelhebber met hoogereu rang bezet. In 1837 werd de Kommandant
van dit fort, even als die van het fort St. Jago, en hun-
ne onderhebbende manschappen , in het negerd. Boutry ter nederge-
schoten. Zie hieromtrent voorts op B outry.
ANTONIE (ST.), scbans, in de Vrijdom-van-s Hertogenbosch,
prov. Noord-Braband, arr., kant., en gem. 's Hertogenbosch, tusschen
de stad en de schans Isabelle , ter linkerzijde van den steenweg,
gelegen, zij wordt ook wel, in onderscheiding der schans Is ab el I e,
de K l e in e Sciians genoemd, en moet , in tijd van belegering, tot ver-
sterking van deze dienen.
Den 19 Julij 1629 werd deze schans, na door den vijand schan-
delijk verlaten te zijn , door F r e d e r i k H e n d r i k , Prins van Oranje, die
toen ’s Hertogenbosch belcgerde , ingenomen. In den winter van het
jaar 1737 , beschadigde haar het hooge water en het ijs zoo zeer ,
dat men besloot den muur naar de stads- of binnenzijde , benevens dc
barakken in de schans staande , af te .breken , zoodat er niet meer dan
een geheel en twee halve bastions naar de buitenzijde overbleven, waar-
door zij de gedaante beeft van een kroonwerk, hetwelk rondom in
het water ligt, en alleen van achteren door eene brug met den
steenweg gemeenschap heeft. Dit werk dus van achteren open zijnde,
dient nu tot eene batterij, waarop elf stukken kanon kunnen geplant
worden. Men vond des te meer geraden, de werken naar de
binnenzijde af te breken , aangezien de schans zoo digt bij de stad
lig t, dat een vijand, die er meester van was, daaruit de stad,
geweldig zoude kunnen benadeelen.
ANTONIEBANK (ST.) , geh., prov, Limburg. Zie A ntoniusbask.
ANFONIEHOEK (ST.) of I I o e k v a n S t . A n t o n i e , kaap in Oost-
Indie , op de oostkust van het Sundasche eil. Borneo.
ANTONIEKLOOSTER (ST.), voorm. klooster te Maastricht, prov,
Limburg, gesticht in den jare 1209 door zekeren A r n o l d S t i r b o l t ,
Ridder te dier stede, doch niet dan in 1241 betrokken , door eenige
Hermieten , uit Dauphine in Frankrijk overgekomen. — Deze kloos-
terlingcn leefden van aalmoezen , en waren tot het herbergen van Pel-
grims en tot verpleging van zieken gehouden, bijzonder van dezulken ,
welke met het St. Antoniesvuur behebt waren.
Bij den dood van A n to n i e v a n B o u rg o n d iö , in 1413 , door de Engel-
schen in den slag van Azincourt verslagen, schonk zijne wedtiwe,
E l i z a b e t h v a n G ö r l i t z , aan deze geestelijken een eiland in de Maas ,
tegen over het klooster gelegen , onder de verpligting tot het houden
van eene jaarlijksche zielmis, zoo voor haren echtgenoot, als voor zijne
mede gesneuvelde krijgslieden.
Deze vereeniging werd, door belangrijke geschenken en legaten, zoo
rijk , dat de vroegere eenvoudiglieid en godsdienstige bezigheden , zoo als
de verzorging der zieken enz., eerlang vaarwcl werden gezegd. Men
liet de benaming van Hermieten varen, en nam in plaats daarvan die
van Reguliere Kanunniken aan. Daarbij verslapte de kloostertucht
zoo geheel en a l , dat Paus S i x t u s Y een Legaat, ter herstelling der
orde, moest afzenden. Het schijnt, dat ook in het vervolg de staat
van zaken bij deze Kloosteflingen verward bleef, althans onderlinge
twist en verdeeldheid noodzaakten de Staten Generaal der Veree-
nigde Nederlanden deze vereeniging in 1783 te ontbinden.
Het kloostergebouw, nog in zijn geheel aanwezig ,■ ligt nabij de
hoofdsluis der Zuid-willemsvaart, en is thans het eigendom der erven
S t r e n g n a r t s . De kerk verbranddebij de belegering van Maastricht in 1794 ,
slechls de beide , nevens elkander staande , torens hieven over, hoewel
niet zonder van het bombardement vele sporen te dragen. Op de eene
overgeblevene torenspits prijkt nog het kruis door deze orde aange-
nomen , hetwelk de gedaante had der Grieksclie tau of T.
ANTONIEPOLDER (ST.), pold. in de Langstraat, prov. Noord-Bra-
havd, arr. 's Hertogenbosch, kant. en dislr. Waalwijk, gem. Raams-
donk ; palende W. en N. aan den Goedenaardspolder , 0. aan den On-
denpolder, Z. aan den Zuidpolder. Eij is 18 bund. 73 v. r. 56 v. ell.
groot, en wordt bestuurd door eenen Dijkgraaf en eenen Penningmees-
ter. Het zomerpeil ligt 10 palm boven AP.
ANTONIEPOLDER (ST.),' pold. in Staats- Vlaanderen, in Axeler-
Ambacht, prov. Zeeland, distr. Hulst, arr. Goes, kant. Axel, gem.
Sas-van-Gent; palende N. aan de stad Sas-van-Gent, 0. aan Canis-
■vliet, Z. aan Belgie, W. aan het Kanaal van Neuzen naar Gent,
hetwelk hem van den Poelpolder scheidt. Hij werd in 1787 bedijkt,
ontlecnt zijnen naam van het voorm. fort' St. Antoon , en bcslaat, vol-
gens het kadaster, 241 bund. 83 v. r. 18 v. ell. Er liggen in dezen
pold., welke bestuurd wordt door eenen Dijkgraaf, eenen gezworene
en eenen Penningmeester, geene hofsteden.
ANTONIEPOLDER (ST.), pold, op het eil. Zuid-Beveland, prov.
Zeeland., dist. en arr. Goes, kant. IIeinkenszand, gem. Ovezande;
palende N. aan den Nieuwencraijerlpolder, N. 0. aan den Low'ijsen-
polder, 0. aan den Westblazekoppolder , Z. aan den Ilollestellepolder,
NY. aan den Niemvenpolder van Borselen.
I. D e e l , 19