t.envijl de bezelling mögt uittrekken idleeu met het zijdgeweer en met
achterlating van alle goederen, wapentuig ea geschut, en onder
beloi'le van in drie maanden tijds niet tegen den Keizer te zullen dienen.
De burgers konden , ten gelijken tijde , met bet krijgsvolk uittrek-
ken, maar moesten dan liunne goederen overgeven ; wilden zij ecbter
blijven , dan moesten zij zieh aan de genadc van den overwinnaar 011-
derwerperi. , Na de overgave legde Schenk eene genoegzame bezetting
in de plaats, onder bet bevel van Haas Hesse. Maria , Koningm van
Hongarije, die destijds Landvoogdes over de Nederlanden was , van
den gelukkigen uitslag barer wapeucn verwittigd, zond nu bevel, um
A p p i n g e d a m te siechten, aangezien zij de versterking daarvan, als te
nabij aan de Eems, gevaarlijk oordcelde. Zij bad zelfs bet voorne-
men, de buizen te latenafbreken , maar werd., door bet dringend smeeken
der ingezetenen , daarvan afgehouden. llierop werden de vestingwerken
andermaal gesloqpt., en van dien tijd af heeft de plaats opgehouden eene
vesting te zijn.
A ppingedam moest -00k in ruime mate de -nadeelige gevolgen van de ,
op bet einde der vorige eeuw woelende , partijschappen gevoelen , want
toen , in het jaar 1787, het aldaar gevestigde genootschap van wapen-
liandel,, hij het voleindigen der zomerwapenoefening afgevuurd bad,
ging het. gepeupel , voOral pit de Vierburen , tot daden van klcinachting
en beleediging over, welke zoo verre gingen , da tin bet societeitsbuis de
glazen werden ingeslagen, terwijl die sebennis, van plundering verge-
zeld, ten laatste tot andere huizen oversloeg , welker Patriottische be-
woners het leven ter naauwernood met de vlugt reddeden. Nu zag inen ,
de beide volgende dagen, in de straten burgers tegen burgers strijden ,
daar de eene zieh aan de zijde van de genootschapsleden , de andere
aan die van hunne tegenpartjjders schaarden. De eersten bebielden in
deze gevechlen de overhand, en toen de Kapitein van Idsinga, aan bet
hoofd van ruim 120 Groninger genootsebappers, met veldstukken
voorzien , binnen de plaats kwam, en hunne tegenpartij entwapende,
geraakte alles weder tot rusi.
Behalve betgeen A ppingedam , even als geheel ons Vaderland , gedu-
rende de vreemde overheersebing moest doorstaan , had het nog bij-
zonder, bij den aftogt der Fransehen uit deze gewesten , op het einde van
1815, te lijden. Zoo deed de Bevelhebber der vesting Delfzijl, ten einde nog
grooter voorraad , dan hij reeds had, bijeen te verzamelen , bij den Onder-
prefect van dit arrondissement en by den Maire van A ppingedam , bij herha-
üng de drukkendste vorderingen, die van zware bedreigingen vergezeld gingen
, terwijl bet krijgsvolk , uitgezonden , omhet gevorderde aftehalen,
zieh daarmede nog niet vergenoegde , maar bovendien 00k de ingezetenen
gewelddadig van bet hunne beroofde, en op eene verregaande
wijze mishandelde. Dit deed die Ambtenaren , welke buiten Staat, en
daarenboven weinig gezind waren, cm aan de onöphoudelijke vorderingen
te voldoen , besluiten , om de liulp van den Bussisehen Kolonei,
Baron R osen , die zieh reeds binnen Groningen bevond , in te roepen.
Deze aarzelde nu niet, om toebereidselen te maken, ten einde de
ongelukkige ingezetenen tegen de verdere berooving en plundering te
beveilin’en , en naauwelijks vond hij zieh daartoe in Staat, of hij zond,
den 18 November 1815 , 400 Kozakken , benevens eenige Kanon-
niers, met twee veldstukken , derwaarts. Deze, in de nabijheid van A p p
i n g e d a m gekomen zijnde, ontvingeu berigt, dat de Franseben bet vlek be-
zet en hunne veldstukken op den weg naar Groningen geplant hadden.
Eenige Kozakken , daarop ter verkenning vooruit gezonden, werden met
een bevig kanonvuur begroet, en vervolgens in eene schermutseling met
de Fransche Gens d’armes gewikkeld. De Kozakken bleven , den vol-
genden nacht, in den omtrek van A ppingedam ingelegerd ; en de
Franschen , vreezende 's anderendaags door eene sterkere magt aange-
vallen te zullen worden , trokken in alle stilte,dienzelfden nacht, naar
Delfzijl terug , slechts een gedeeite van den gevorderden voorraad mede-
nemende, waarna de Kozakken dadelijk A ppingedam bezetteden, en
banne poslen op alle punten rondom die plaats stehlen. Den 4 December
poogde de vijand, begunstigd door eenen dikken nevel, de
linie der voorposten om te trekken , de wacht op eene steenbakkerij te-
overronipelen , ten einde zieh aldus weder vran de plaats meester te maken ,
en die te verbranden ; doch door de tijdig geriomen inaatregelen der ori-
zen , die door het Russisch krijgsvolk ondersteund werden , had men het'
geluk , om de Franschen , die reeds tot op eenen körten afstand waren
doorgedrongen , na een vrij hevig gevecht, waarbij een Kozak sneuvelde
eil twee Grenadiers gekwetst werden , naar Delfzijl terug te drijven ,
bij welke gelegeiilieid de Franschen door de onzen tot onder het ge-
sehut der vesting vervolgd werden, en van dien tijd af bleef A p p in gedam
van verdere bezoeken der Franschen hevrijd.
A ppingedam is de geboorteplaats van Ü oede van AmswEiai, die zieh,
zoo door zijne bemoeijingen an opoffering, als- door zijne sebriften , een-
voorstander van de Hervorming getoond , en , na de reduclie , als Afgevaar-
digde van de Ommelanden , in de Gedeputeerde Staten gezeten heeft; als-
mede van den taalgelcerde J acobds P erizonius ( J ako» Y oorbroek) , geb. 1651’
■f in 1715, als Hoogleeraar in de Gi’ieksche geschiedenis en welsprekend-
heid, aan de hoogesehool te Leyden.
Het wapen van A ppingedam is een zwart schild, beladen met een-
Pelikaan van zilver, voedende zijne jongen en> staande in eene gevloch-
ten vest, (zoo wij meenen) groen van kleur. Hetscliild gedekt met
eene kroon vangoud. De Burgemeesteren der plaats hadden bet regt van
zegelen, en gebruikten daartoe reeds van ouds twee zegels, het eene, waar-
inede de openli jke brieven of akten werden gezegeld, had tot omschrift:
Sigillum Burgensium in Appingadamme, en vertoonde drie vakken, ver-
wulfd , in het midden een gekroond Mariabeeid, met bet kind op de
linkerknie en ter wederzijdcn een naar haar toegekeerde biddende
heilige , en hebbende het stadswapen onder bet middelsle gedeeite. De
oudste verzegeling , welke nog aanwezig en met dat zegel voorzien is ,
berust onder de stadsarchieven van Utrecht en is van den jare 1508.
Het werd gebruikt tot in 1810. Het andere zegel, bet sigillum ad
causas,. bestond uit het stadswapen met het omschrift: Sigillum
civitatis Appingedammonensis.
APPELTHORNA , oude’ 'naam van A peldoorn: Zie dat woord.
APT, uitwatering in Fivelgo, prov. Groningen, dat bij Appingedam
in den Fivel uitloopt.
AQUIDA , d. eri faktorij in Opper-Guinea.. ZieAcconA.
AliANG, st. in Oost-Indie, aan de Oostkust van het Sundasche eil *
Borneo, 1° 55' Z. B. '154° 10' Ö. L.
ARAT , e d . in Oost-Indie. Zie A k a t . .
ARAü-EILANBEN, eil. in Oost-Indie,. Zie- A roe- e ilanden.
ARAUW, geh. in Oost-Indie, op het Sundasche eil. SumatraT
in de Bin nenlanden van Padang, distr. der Zms Kotta's, aan den weg
van het fort Veltman naar Panggalan-kota-beroe, niet ver van den
borg Boekil-linian-kainbiug.