renen tali -van koophandel uitmaakt, wordende er op elken donderdag
eenige honderden kuikens van liier naar ’s Hertogenbosch en voorts
naar Holland verzonden. Ook hebben de drie broeders, H e n r i c u s
A l e x i u s en E v e r t P e t i t hier eene klokgieterij opgerigt, die met zeer
yeel yoordeel aan den gang wordt gehouden, en waar zeer fraaije
klokken van allerlei grootte gegoten worden.
De onde Hertogen van Braband hebben, uit erkentenis voor de be-
wezen diensten , aan de ingezetenen van dit dorp de vrijheid van ia»t
en visscherij gesehonken. Den 4 December 1300 werden de o-e-
meene hei- en wei-gronden te A a r l e door J a n II aan die van A a r l e
B ee k en R ix te l uitgegeven, welke uitgift, den 19 Mei 1339, door Herzogin
J o a n n a en hären gemaal W e n c e s l a u s v a n L u x e m b u r g nader bevestigd
i s . A a r l e werd in 1398 gebrandschat en geplunderd döor de Spanjaar-
«len, die er hot volgendo jaar liet weinige, dat zij overgelaten liad-
den , nogkwamen wegrooven. Bij den invai der Eranschcn , in 1672
had hot almede veel te lijden , en dertig jaren later werd het door
hen algebrand. Toen , in 1792 , die natie weder in ons land viel, moes-
hen de - dorpelingen , ten dienste der troepen van D u m o u r i e r , hooi
stroo en hayer leveren , en werden achtervolgens, nu eens door de
Eranschen dan weder door de Bondgenooten verontrust. ¿Zzi- A <w i.
AARLE, geh.in de Meijerijvan ’s Hertogcnbosch, kw. Kempenland, prov.
I\oord Braband, arr. en 2-£ u.N.W. van Eindhoven , distr., kant. en 1 u.N.
O. van Oirschnt, gem. cn -t u. W. van Rest, aan den weg van dat dorp naar
üirschpt. Het is doer houtgewasomgeven en doetzich zeeraangenaam voor
daar de meeste huizen , op eenigen afstand van elkander, rondoni een
door hoog geboomte digt belommerd grasveld , gebouwd zijn.
AARLE (HOOGE), ook wel, hoewelverkeerdelijk,IIooGEN-AAgespeld
geh.^prov. Noord-Braband , distr. en j§ u. N. van Helmond ; arr.
en 3 i u. N. 0. van Eindhoven , kant. gem. en i u. Z. W. van
AjrCJUCrt. .
AARLEBEEK , verkeerde benaming van het dorp A a r i e . Zie dat
woord.
AARLE-RIXTEL , gem., prov. JV. Braband, distr. Oirschot, arr.
Eindhoven, kant. Helmond, (29 m. k ., 5. s. d.) grenzende ten N.
aan de gem. Beek-en- Donk, ten N. 0. aan Gemert, ten 0. aan
Helmond, ten Z. aan Mierlo, ten W. aan Stiphout en Lieshout.
ij bevat de dorpen Aa r l e en Ri xt e l , benevens de gdiuchten
, h d o n k , Ko u d e n b e r g , het Gr o e n ewo u d , Ov e r h r u p ,
de K ij- oi Ri j t b r o e k e n -e« S t r ij p, en Hei ka^-ctr.
In 1640 werden deze dorpen, voor 6300gulden, verpand aanJoHAN
J 'r a n i j o i s VAN D o n g e l b e r g e , maar die penningen daarna weder afgelost,
>vaardoor zij onder de .Staten-dorpen teriiffkeerden. .1
Men telt hier «sgevSer 1200 inw. en de oppervlakte beslaaTddAS^
bunders er zijn eene 11. K. kerk, eene Hervormde kerk, een
schoolgebouw , en eene klokgieterij. Voorheen waren er vele kasteèlen ,
ol adellijke huizen, die thans meest gesloopt of in boeren-hofsteden her-
schapen zijn. / Sde _
In 1809 heerschte in deze gem. eene besmettefyke ziekte, die
echter door de zorg van ’s lands regering spoedig gestuit werd.
AARLEVEEN , d. in Rijnland. Zie A a r l a n d e r v e e n .
AARNEMLIDEN, stadje op het eiland Walcheren, prov. Zeeland
A ie A r n e m u i d e n .
AARNHEM of A a r n h e im stad. prov. Gelderland. Zie A r n i i e m .
AARNOUTSBERGEN, voormalig d. in den grooten Zuid-Hollandschen
waard , dat bij den watervloed van 18 Nov. 1421 verdronken en nim-
AAR. 33
irrer weder bovengekomeii is , men weetevenwel nietjuistde plaats, waar
bet moet gelegen hebben.
' AARSEN, d. in Limburg, Zie Arcen.
AARSLUISJE, voormalig sluisje op de Aar, in Rijnland, prov.
Zuid-Ilolland, arr. Leyden, kant. Woubrugge, gem. Ter Aar, tus-
schen de Kattenbrug en den Aardam, ter keering van het Amstelwater
uit den Rijn aangelegd, maar bij de verbetering van de vaart op deze
rivier, in 1824 en 1823, uitgehaald en geheel vernietigd. Het had
slechtseene wijdte van 2,62 el, tusschen de slagstijlen , en was voorzien
met overleggers ter hoogte van 1,74 el, boven AP.
AART , d. in de Betuwe, prov. Gelderland. Zie A a r d t .
AART (DEN), geh.op de Veluwe, prov. Gelderland, kw., arr. en7 u. N.
W. van Arnhem , distr. Neder-Veluwe, kant. gem. en 6 u. van Barneveld.
. AART-ELOIJENBOSGH, pold. in den Biesbosch, prov. Zuid-Ilolland,,
arr. Gorinehem, kant. Sliedrecht, gern Giessendarn en Giessen-Owfkerk,
die met de polders G robb endonk , Co l s te rwe e r, Bi j la n d s c h e
w a a r d enFlo n s van de n Te mp e l, 96 bundersgrootis. Zij liggen
tusschen het Houweningswater en de riv. de Merwe, boven den Hoogkil.
AARTH (TER), geh. in Drenthe. Zie'ÄERT ( T e r )
AARTSBERGEN, oudadell. kast . in Zuid-Holland. Zie H e e r a a r t s b e r g .
AARTSWAA11T, A e r t s w a e r t of A e r t s w e e r d e , in oude brieven H a -
n o s a v a r d , H a rm s w e e r d e , H a r t s w a a r d e of H e r e s w a a r t genoemd , en
in de 12e eeuw reeds onder den naam van V i l l a H e r e w a r d i s be-
kend, voormalig d. in den Grooten Zuid-Hollandschen IVaard, aan den
Alm. Het was een der 34 dorpen, die , bij den watervloed van 18 November
1421 , verdronken, en sedert niet weder te voorschijn gekomenzijn.
AARTSWOUD, bij sommigen ook Eertswoude genoemd , d ., in de
Vier Noorder Koggen, prov. Noord-Holland, arr. en 3 u. N. W. van
Hoorn, kant. en 2 u. Z. W. van Medemblik, gem. Hoogwoud- en-
Aartswoud, 1 u. N. van Hoogwoud aan den Zeedijk , in welken hier
eene sluis is , om het binnen water te ontlasten. Ofschoon .dit dorp
altijd met Hoogwoud eene vrije heerlijkheid uitmaakte, had het
voorheen evenwel eenen afzonderlijken regtsban , die ruim 210 bunders
lands besloeg. Het d. heeft twee buurten, die op eenigen afstand
van malkander gelegen zijn. De Herv., die eene gemeente van 330
zielen uitmaken en tot de class. van Hoorn, ring van Spaiibroek, be-
hooren , hebben hier eene kerk, met eenen vrij zwaren Vierkanten
toren. Men ziet tegen eene balk in de kerk het jaartal 1313, het-
welk doet gissen, dat zij te dier tijd al gebouwd zij. De gem. wordt
door eenen Predikant bediend, die bij agreatie van den Ambachtsheer
beroepen wordt. De R. K. behooren tot de statie van Hoogwoud.
Er is hier ook eene school met ruim 30 leerlingen. ^
I AAS (DE), nlaats op de Z. 0. kust an het eil. Terschelling, prov.
K¿„AtyN. Holland j arr. ¿dlkmaar yk&ntfj&eel, J u. van de Hoorn.
AASDOM, gedeelte ,van de gem. Abcoude-Proosldije-en-Aasdom, in
het Nederkwartier, prov. en arr. Utrecht, kant. Baambruyge , tusschen
den Krommen-Angstel, de Oude Waveren de Hoolendrecht. Het bevat
met Aasdom-Proostdije ruim 930 bunders , in twee polders , den H ol e n-
d r e c h t e r polder en den Waa rd - en-A s s akk e rs polder , die
ieder eenen molen hebben. De inw. behooren kerkelijk onder Abcoude.
Volgens sommigen zoude het aasdomsversterfregt van deze streek zij—
nen naam ontleend hebben. eu* <■,
AASDOM IN ’T VEEN, polder in het Nederkwartier, prov; en arr.
Utrecht, kant. Baambrugge, gem. Abcoude-Proosdije-en- dasdom
I. Deel. 5
t / 7 Ö l l S i l l J ? 1 -■ . / Q ' >
«(JR dSigbirim - t e ^
I r «