gestiebt, die ter begeving Tan den Landsheer stond. Deze kerk is in
1262 weder verbrand, doch later herbouwd. I)e Her v. gem., die 590
ziel, te lt, behoort tot de klass. van Dordrecht, ring van Gorinchem.
Het beroepeu van den Predikant geschiedt door den kcrkcraad. De
•eerste Predikant, die hier het leeraarsambt bekleed hecft, is geweest
H e n r i c u s S p u d e u s , die in het jaar 1589 herwaarts beroepen werd. De
R. K. die 50 ziel, teilen, behooren tot de s'.atie van Gorinchem.
Te A rkel heeft in oude tijden een kasteel (zie A r k e l , gewezen heerl.)
gcstaan , dat, in de 15de eenw is af’gebroken.
ARKEL (LAND YAN), voorm. beerb, waarvan het bovenste gedeelte
is een der Vijf-Heeren-Landen, prov. Zuid-Holland, palende N. aan het
Land van Vianen, 0. aan het Graafschap Leerdam, Z. 0. aan de
Linge , die het van de heerlijkh. Heukelom en Spijk scheidt, Z. aan
de Merwede en W. aan den Alblasserwaard. Oudtijds maakte het een
•gedeelte van het Graafschap Teisterbant uit.
Zckere H eiman , die, in de lOde eeuw , uit Hongarije bij Keizer O tto
de Groote aankwam, wist zieh door zijne kloeke daden zoo bemind bij
dien Keizer te maken, dat deze beni naar Neder-Saxen of Oost-
Friesland zond, om , onder zekeren T ieleman , die destijds Landvoogd
over dat gewest was, het bestuur in Neder-Friesland, dat is het
tegenwoordige Friesland, te voeren. Hier omtrent een jaar gebleven
zijride, begaf hij zieh met S ila of G e l l a , de doehter van T ie l em a n ,
die hij ter vroiiwe nam, naar Holland , waar hij zoodanig in de gunst
van Graaf D irk . II geraakte , dat deze hem met eenige landen, onder
zijn gebied lig'gende, beschonk, terwijl de Graaf van Teisterbant hem
insgelijks begif’tigde met eenige landen, gelegen aan het lange water de
Linge , welke gjften naderhand vereenigd den naam van het L and van
A rk e i, hebben bekomen, en men wil, dat deze H eiman de stamvader der
naderhand zoo vermaard geworden Heeren van A rkel geweest zij ,fi welk
doorluchtig geslacht is uitgestorven met W il l e » van A rk e l , die , het
laatste maimelijk oir zijnde , den 1 Dec. 1417 , binnen Gorinchem
sneuvelde , zonder. geliuwd te zijn geweest, waardoor het land, na zijns
vaders dood, die hem nog elf jaren overleefde, aan de Graven van
Holland kwam.
Het L and van A rkel beslaat 5508 bund. , meest wei- en zaailand, en
bevat de stad G or i n c h e m , benevens de gem. Ar k e l - e n -Ri e t -
v e l d , Ho o g -Bl o k l a n d , Ho o r n a a r , S c h e l l u i n e n , K e d i -
c h e m - e'n - Oo s t e rwi j k , N i e u w l a n d en L e e r b r o e k - R e i -
i e r s k o o p - e n -Mi d d e l k o o p , en maakt alzoo een gedeelte van
het tegenwoordige kant. Gorinchem uit. Als eene zonderlinge toeval-
ligheid verdient opmerking, dat de voorletters der voormalige vier Arkel-
sche dorpen Ar k e l , R i e t v e l d , K e d i c h e m , E e s t e r w ijk , (thans
O o s t e r w ij k) en de stad Le e r d am, zoo als zij , längs den Lingendijk ,
van het W. naar het 0 . , elkander opvolgen , den naam A rkel uitmaken.
De grond brengt er hennip , tarwe , garst, boonen, erwten , haver ,
alsinede kool-en raapzaad voort. De landei^liggen omtrent een el onder
A. P. en zijn aan dezelfde ongemakken van overstrooming ajs de A l-
b l a s s e rwa a r d onderworpen , waartegen zij door de dijken , welke
het met den A l b l a s s e r w a a r d en de andere Vi j f -He e r e n -
L a n d e n gemeen heeft, moeten beschermd worden.
Het bestuur over de dijken is aan twee dijkscollegien toevertrouwd ,
zijnde het Dijkscollegie van' het Land van Arkel boven de Zouwe en
het Dijkscollegie van het Land van Arkel beneden de Zouwe. Het
eerstgenoemde, dat een der collegien van de Vijf-Heeren-Landen
uilmaakt, bestaat uit eenen ‘Dijkgraaf, twee Iloogdijkheemraden
en eenen Penningmeester, • en heeft het toezigt over de pohb. R i e t v
e l d , I ve di c hem, O o s t e r w i j k , N i e u w l a n d , L.e e i' b r o e k ,
R e i j e r s k o o p e n M i d d e l k o o p . Het laatstverinelde is zamenge-
stcld uit eenen Dijkgraaf, zeven Iloogdijkheemraden en eenen Penningmeester
, en-heeft het bestuur over de polders v a n d en Ba n n e van
G o r i n c h e m , genaamd W o l p l i c r e n en L a n g - S c h e i w ij k ;
voorls Ar k e l , H o o r n a a r , S c h e l l u i n e n en Ho o g - B l o k l
and, bestaande uit twee polders, genaamd h e t Ou d e Land
d e n Be emt , en heeft eene stern en een lid in ieder der collegien
van den Alblasserwaard en Overwaard.
Het L and van A rk e l bevat ongeveer 10,500 inw., onder welke nagenoeg
8400 Herv., die 8 gem. uitmaken, welke er even zoo vele kerken
liebben, en door 8 Predikanten bediend worden. De R. K., die er
ongeveer 1700 zijn, maken slechts eene statie uit', waarvan de kerk,
te Gorinchem , door eenen Pastoor en eenen Kapellaan bediend vordt.
De Ilerstelde Lutherschen, wier getal 150 bcloopt, hebben mede
eene gem. , met kerk en Predikant v te Gorinchem.
Het wapen van het L and van A rkel bestaat in twee roode getande
baren, hebbende elk boven vier , en onder drie tanden , over dwars
boven elkander liggendc , op een zilveren sehild, met eene witte zwaan,
de vleugels uitspreidende , boven op den heim.
ARKEL-EN-RIETVELD, gem. in het Land van Arkel, prov.
Zuid-Holland, arr. cn kant. Gorinchem, (5 m. k., 4 s. d.) palende
N. aan Hoog-Blokland en Nieuwland , O. aan Kcdieliem en de Linge ,
die het van .Spijk scheidt, Z. aan Gorinchem en W. aan Gorinchem en
lioog-Blokland. Zij bevat het d. Ar k e l , benevens de buurt Ri e t v
e l d , en beslaat eene oppervlakte van 816 bund., 42 v. r . , 27
v. el. Men heeft er 1 Herv. kerk, 1 school, welke gemiddeld door
55 leerlingen bezoclit wordt, 79 li. en 510 inw., die in den landbouw
liun bestaan vinden en onder welke ongeveer 480 Herv., die tot de
gern, van Arkel behooren, en 5 0R. K. , die tot de statie van Gorinchem
gerekend worden.
Voorheen heeft in deze gem., aan den Arkelselien dam , ter plaatse,
waar in 1825, bij het bouwen van de Z e d e r i k s l u i s , eenige oude
munten werden opgegraven , een nonnenklooster gestaan , O u d e n h a-
jjen en vroeger Ma r i en h a g e n geheeten.
Het wapen dezer gemeente is hetzelfde, als dal van lict Land van
Arkel. Zie A rk e l ( L and van).
ARKELSBÜRG , waard of buitenpolder in liet Land van Arkel, prov.
Zuid-Holland, arr. en" kant. Gorinchem, gem. Arkel- en Rietveld;
palende N. en Z. aan landerijen van eigenaars uit Gorinchem en Arkel,
O. aan de Linge, W. aan den Arkelselien dijk.
Hij is 18 bund. 59 v. r. 26 v. eil. groot, en behoort aan ’t Oude
A rouwenhiiis te Gorinchem.
AREELSCHEN-DAM , in vorige eeuwen B eerendam ofBEERENSwARANDE ,
in den omtrek veelal enkel den Dam genoemd, buurt in het Land van
Arkel, prov. Zuid-Holland, gem. Arlcel-en-Rietveld, ¿-tat N. van Arkel,
1 u. van Meerkerk, aan den straatweg van Gorinchem op Utrecht.
In 1405 viel te dier plaatse een geducht gevecht, tusschen de troepen
van Heer J an van A rk e l en die van Äi,brecht , Ilertog van Beijeren , \ oor.
In 1499 werd. er een Nonnenklooster gebouwd, dat Ou d e n l i a g e n
cn vroeger M a r i e n h a ge n , was geheeten, maar waarvan thans niets
meer le vinden is.