om de Nederlanders voor een vrij en onafhankelijk volk te verklären,
Door de toeneming van den koophandel en de scheepvaart, vermeer-
derde ook liunne magt, en toen de eerste afnam, moest de laatste
natuurlijk ook verminderen. De voornaainste oorzaak van het afne-
men des koophandels is, dat de naburige en andere natien , waaronder
er zelfs zijn, die in hetbegin der zeventiendc eeuw nog geen denkbeeid
van koophandel en zeevaart hadden, er zieh later niet alle magt
op bebben toegclegd, en de goederen, welke zij voorheen op eene der
Nederlandsche markten kochten, gingen opzoeken in de eerste hand
en daaruit verkregen , waardow zij hunnen liandel meer en meer zagen
toenemen. Maar het volk, dat onzen handel de nijpendste slagen heeft
toegebragt, is het Engelsche, zoo door zieh van lieverlede van een groot
gedeelte onzer kolonien meester te maken, als door meer dan eens ,
maar onder anderen , in het begin dezer eeuw, ons eensklaps den
oorlog te verklären * ten einde door het nemen van onze rijkgeladene
koopvaardijschepen, die, vertrouwenden op eenen onlangs te Amiens
gesloten vrede , de terugreis naar het vaderland hadden aangenomen,
«f in Engelsche havens waren binne.ngeloopen , onzen koophandel den
doodsteek te geven ; dan desniettegenstaande is onze handel nog al-
tijd zeer belangrijk, en nog mögen de buitenlandsche natien onder«
vinden, dat zij, om geldleeningen op solide voorwaarden te sluiten ,
zieh niet te vergecefs tot onze kooplieden wenden , zoodat men bere-
kent, dat het bedrag der kapitalen, die de Nederlanders in Fransehe, Oos-
tenrijksche , Deensche , Russische , Spaansche , Amerikaansche en andere
leeningen ingelegd hebben, 1600 millioenen guldens beloopt.
Niet alleen voor vreemden , maar ook en vooral , om bet vaderland
bij te springen, of ook wanncer het vaderlandschc instcllingen geldt,
Staat de geldkas van den Nederlander open, en. — wij mögen het mefc
een innig genoegen hier ter nederschrijven — nimmer moest er in
de laatste jaren eene geldlcening aangegaan worden , nimmer moest
er eene vaderlandsche onderneming tot stand komen, of de inschrij-
vingen overtroffen altijd ver het benoodigde en somtijds zelfs het
dubbel daärvan. Vooral sedert den opstand in Belgie, en de daar-
door veroorzaakte afscheiding van die gewesten, is de handel aan-
merkelijk toegenomen , en dit kan wel gedeeltelijk worden toegeschreven
aan de overkomst van vcle Hollandsche en eenige.andere handelhuizen,
die in Belgie gevestigd waren , maar nog meer aan het uitsluitend
bezit van den handel op N e e r l a n d s - I n d i e , terwijl de bemoei-
jingen der Ne d e r l a n d s c h e h a n d e l m a a t s c h a p p i j en onder-
scheidene andere nultige inrigtingen den bloei des handels zeer be-
vorderen.
De Nederlandsche handelmaatschappij is , bij koninklijk besluit
van 29 Maart 1824, No. 163, op den voet der naamlooze maat-
schappijen , voor den tijd van vijfentwintig jaren , opgerigt , en kan ,
na den afloop van dien tijd , vcrlenging verzoeken, maar ook voor
dien tijd worden ontbonden , ingeval de meerderheid der stemgereg-
tigde deelhebbers , te zamen eigenaars van ten minste drie vierde van
de aandeelen , daartoe mögt besluiten.
Zijne Majestcit heeft zieh, met het Koninklijk huis, aan het hoofd
der inschrijving gesteld, voor eene som van vier millioen guldens,
zijnde bij Koninklijk besluit van 19 April 1824, No. 41, het fonds
dezer Maatschappij bepaald op zeven en dertig millioen guldens; het-
welk echter bij de nieuwe artikelen van overeenkomst, goedgekeurd en
vastgesteld, bij Z. M. besluit van 22 Junij 1827, No. 8 3 , is verminderd
op vier en twinlig millioen guldens, verdecld in aandeelen van
1000 gulden ieder, welke in halven en vierde deelen kunnen worden
gesplitst.
De zaken der Maatschappij worden bestuurd door eene te Amsterdam
gevestigde comraissie., die, met de directie vereenigd, den Raad der
Maatschappij uitmaakt. Er zijn zestien Commissarissen , bij welke een
door den Koning wordt gevoegd, om voor Hoogstdeszelfs belangen r
als deelhebber en garant van den jaarlijkschen intrest, te waken. De
eerstbenoemde Commissarissen blijven vier jaren in functic ; daarna
treden, naar eenen rooster, bij loting tebcpalen, vier Commissarissen
ieder jaar af, om opgevolgd te worden door een gelijk getal andere;
de aftredende zijn wederom verkiesbaar. De Commis-ans, die de belangen
des Konings, als deelhebber en als garant waarncemt, is
onder deze beurtwisseling niet begrepen.
De Maatschappij wordt beheerd door eenen President en twee Direc-
teuren, van welke eene de werkzaamheden van Secretari» waarneemt,
wordende, bij onaesttldheid, afweziffheid ^ . of andere wetti1g e verhin'dl e- ring van den President, zijne functien waargenomen door een der
Directeurcn, daartoe door den Koning te benoeraen. De President,
de Directeurcn en de Secretaris genieten vaste traktementen, ■ doch
mögen geene andere posten, ambten of bedieningen hoegenaamd , be-
kleeden, noch middellijk of onmiddellijk eenigen handel drijven of
deel hebben in reederijen of fabrijken.
In alle voorname handelplaatsen, zoo binnen als buiten het Rijk,
alwaar de Maatschappij ladingen te verzenden of te ontvangen heeft,
en overal elders, waar de Directie zulks noodig acht, worden een ot meer
Agenten aangesteld. Deze Agenten genieten. provisie. Te Batavia
is een ondergeschikte tak van bestunr gevestigd, onder de benaming
van factorij,. te zamengesteld nit eenen Voorzitter en vier Leden, die,
even als de Agenten der Maatschappij, door de Directie benoemd en
bij een besluit door haar ontslagen kunnen worden. Deze factorij heeft ,
behoudens eene volkonrene ondergeschiktheid aan de Directie hier te
lande, het toezigt en het .algemeen beheer over de zaken der Maat-
schappij in Nederlandsch Oost-Indie. Zij zendt jaarlijks behoorlijke
staten en rekeningen, wegens haar beheer, met een verslag barer ver-
rigtingen, aan de Directie over. De-leden der factorij genieten provisie-.
Het doel der Maatschappij- is der bevordering van den nationalen
handel, scheepvaart, scheepsbouw, visscherijen r landbouw, fabrijken
en trafijken, en zulks. door, met in achtneming van bare eigene belangen
, te bevorderen, zoowel de bestaande als de nog voor den Neder-
landschen handel te openen bronnen van welvaart, benevens alle
zulke ondernemingen, welke het vertier der voortbrengselen van.
de Nederlandsche nijverheid kunnen vermeerdere».
De Directie is de- uitvoerende magt, waardoor de Maatschappij werkt.
Aan de deelnemers is door Z. M. een jaarlijksche intrest van vier
en een half pc. verzekerd , en bij de aandeelen worden half jarige
intrest coupons gevoegd. De jaarlijksche opgemaakte en goedgekeurde
balans ligt telken jare, gedurendc veertien dagen, ter inzage van de
stemgeregtigde deelhebbers. Yan het overschot van ieder boekjaar wordt
een gedeelte als reserve ter zijde gclegd , en het overige over alle ge-
heele aandeelen als dividend uitgedeeld. In bijzondere gevallen kan
eene algemeene vergadering van stemgeregtigde deelhebbers worden
belcgd , waardoor als dan het geheele ligcliaam der Maatschappij wordt
vertegenwoordigd.