door eén pastoor bediend wordt Toen men hier bczig was om
een nienw woonhuis \oor den tweeden predikant te bouwen, op een
stnk land dat daartoe door Z. M. den koning gesclionken was , werden
bij het grayen van eene put ter diepte van 29 v. , eenigc noten van
eene zeer groote soort gevondcn. Dikwcrf vindt men in° den omtrek
van dit dorp iets dat versteend is j zelfs zegt men, dat een men-
schelijk ligchaam , in de kerk begraven, geheel versteend zoudc zijn.
Er worden liier twaall sterk bezochte jaarmarkten gehouden, bij welke
gelegenheid er veel bandel gedreven wordt. Voorts is hier eene school
en een^ département der maatscbappij Tot Nut van ’t Algemeen, dat
den 18 Oetober 1817 opgerigt is en 24 leden telt. Zsc füz*./),
AALTENSCIIE BEEK , watertje in Gelderland, dat onder den naam
van S l i n c e r b e e k uit Pruissclien komt, en in de gemeente Aalten eerst
den naam van R r e d e v o o r t s c i i e B e e k en vervolgens dien van A a l t e n -
s c i i e B e e k aanneemt, waarnaliet zieh in twee takken, de Bielheimer
Beek en de Slinge splitst.
AALTENSCIIE BROEK of Aaltenbroek, geh., in het voonnalio-
graafschap Zutplien, prov. Gelderland, kw. arr. en u. Z. 0. van
Zutphen, distr. en 1 u. Z. W. van Bredevoort, k an t., gem. en § n.
Z. W. van Aalten, aan de Munstersche grenzen.
»t'd * AALTJES MEER. meertje in Fnesland, kw. Gostcrgoo , grietenii l)an~
tumadeel, § u. Z(£W. van Rinsumageest, L-u^-Zï-O.-vaH-Rifdaard—î ii.
N. Q. van- Ondkork en § u. N. van Roodkerk. y d
AALZUM. Zie AaXSUM.
AAM , geh. in de Betuwe, prov. Gelderland, kw., arr. en 7 u. N. 0.
van Ttel, distrikt Overbeluwe , kant. , gem. en | u. N. 0. van Eist i u. Z.
van Arnhem, met eene brug over de Linge. ( a ^ t e»ji « .
4 AAN DE POORT VAN VALKENBÜRG, geh. in het Land ran '
Valkenburg. Zie V i l t .
AANDIJK, geh. in Axeler Ambacht, prov. Zeeland, arr. Goes,
kant. Axel, distr. Hulst, gem. Zaamslag.
AANDIJK, oudtijds A a n d i c k , d.en gem.prav.Noord-IIolland. Zie ANm«.
AANE , buurt in Overijssel. Zie Anb.
A ANGENHEY , doorgaands d e H e y genoemd, geh. in het Land ran
Valkenburg , prov. Limburg, distr., arr. en 4 u. N. 0. van Maastricht
kant., gem. en l j u. N. W. van lleerlen. Het is in de laatste jarerv
zeer toegcnomen, zoodat er nog in dit jaar (1857) eene kerkzal wor-
_den gebonwd. Er is 00k een kasteeltje , Meesenbroek genoemd.
AÄNSCHOT, geh. , in de Meijerij van ’s Hertogenbosch, kw.
Peelland, prov. N. Braband , distr. Oirscliot, arr. Eindhoven, kant.
St. Oedenrode, gem. Son-en-Breugel. Zd
. AANSTOOT, d ., prov. Gelderland. Zie Ottebloo. "
y. , . A ANW AS (1) , pold. in het Marquisaat van Bergen-op-Zoom prov
\ Noord-Braband, arr. Breda, kant. en distr. Roosendaal, gem. Steen-
( 1 ) Onder a a n w a s s e n , v e rs ta a t men in h e t algemeen de aan zee o f r iv ie r
a an g eg ro e id e la n d e n , op de beneden slroomen s c h u r r e n , g o r z e n , s l i k k e n
g elieeten. In de p ro v in c ie Gron in gen v e r s ta a t men door a a n w a s de a » n s lijk in g ,
die zee o f r iv ie r aan s tran d o f o e v e r maakt. H e e ft die aao ges lijkte s to f genoog za-
me hoogte en vastheid v e rk r e g e n , d a t e r gra s op g ro e it , dan noemt men die
k w e l d e r , v an d a a r dat h et aan zee o f r iv ie r g e le g e n lan d doorgaans wo rd t v e r ko
ch t m e t z d n k w e l d e r en a a n w a s . In h et W e s te rw oW s ch e noomt men deze
aangcspoeldo, on gedijkte la n d e n , U i t e r g o r s s e n .
\ - f l a u s t ^ O ttu Z ,.
L ........ ^ W im H ^ t/ ¿se* /c
bergen- en-Kruisland, in 1482 bedijkt, groot ruirn 190 bunders. De
laagste grondon liggen omtrent 40 duiin onder AP.
AANWAS ( v e r d r o n k e n a a n w a s ) , pold. in het Marquisaat van
Bergen-op-Zoom, prov. JYoord-Braband, arr. Breda, kant. en distr.
Roosendaal, gem. Steenbergen-en-Kruisland, in 1482 bedijkt, ruim
4'1-j bttnd. groot. De laagste gronden liggen omtrent 40 duim onder AP.
AANWAS, -geb.'Y^in het Marquisaat van Bergen-op-Zoom, prov.
Noord-Braband, distr. -Roosendaal, arr. Breda, kant. Bergen-op-
Zoom, gem. eri £ u. van Ossendrecht. eVt-i / 7 s?'¿As?* ry*S.
titinJi- AANWASSEN, bezomerkade pold. in de LangstraOX, prov. Noord-
Braband , nrr. ’s ff erlöge nboschj- kant.ca distr. W-a-alwißcy-^ear. en ten-
Nv-van—Roiamsdm/sk.
AAPOLDER, pold. in Rijnland, prov. Zuid-Holland, arr. Legden,
kant,—JVoubrugge~r gern dlkemade7—ten—N. door het-Kagermepr , -ten
bepaaldi
AAR, riv. in Rijmand, prov. Zuid Holland, die aan de Lagezijde
van den Rijn onder Aarlanderveen , met den naam van K ö r t e A a r , uit den
Rijn komt, aldaar,met eenen noordoostelijken loop , de scheiding tus-
schen de gemeenten Aarlanderveen en Outshoorn-en-Gnephoek uit-
maakt, voorts in dezelfde rigting eenen meer bogtigen loop aannemen-
de, den naam van K rom m e A a r verkrijgt, die zij bij den zoogenaam-
den Galge- of Noordeindschen molen verliest, om , onder hären gewonen
naam, noordwaarts door de gemeente Ter-Aar te loopen en zieh onder
Nieuwveen , bij het Huis te Drecht, anders gezegd het Tolhuis , op de grenzen
van Noord- en Zuid-Holland, in de Brecht te ontlasten.
Voorheen zijn er verscheiden overeenkomsten tusschen de naburige
ambachten over het gehruik van de A a r gesloten. Doormiddel van dit water
-hebben de veenlieden uit den omtrek bekwame gelegenheid , om liunne turf
naar Amsterdam en elders te vervoeren, terwijl zij mede een gedeelte
uitmaakt van de trekvaarten tusschen Amsterdam en Leyden. Om
•echter de vaart der schepen van Gouda op Amsterdam korter temaken,
heeft men later eene vaart gegraven , die onder den naam van Nieuwe
vaar t , tegen over de Goudsche sluis , door de Rijnbrug, uit den Rijn
körnende, over eene lengte van 2000 eilen naar de Kromme Aar liep.
W anneer deze vaart gegraven zij is met geen zekerlieid te bepalen, zij
schijnt echter ouder te zijn , dan de Heimanswetering, die in het jaar
1603 is aangelegd.
In den jare 1824 en 1823, is op het voorstel van den Heer Jakob
d e J o n s , Dijkgraaf van den Amstelen Nieuwer-Amstel, door eene verlen-
ging varti/e Nieuwe Vaart, totaan den Galge-of Noordeindschen molen,
de vaart längs de Aar nog merkelijk bekort, aangezien daardoor
•de Kromme Aar geheel vermeden wordt, wordende deze verlen-
ging tlians 00k het K a n a a l en het bestaan hebbende gedeelte veelal
de O ü d e A a r geheeten. Terwijl, al mede op voorstel van gezegden Heer, d e
A a r , en het K a n a a l , over hare geheele lengte, van de Rijnbrug onder
Aarlanderveen a f , tot aan hare vereeniging met de Drecht toe , tot
-op ruim drie el beneden AP. uitgediept en alzoa,even als de Drecht en de Am-
stel, voor grooteschepen bevaarbaar gemaakt zijn. Op dat water liggen thans
drie bruggen , allen voorzien van dubbele vallen , en tusschen de hooi«
den eene wijdte hebbende van 8 e l , 7 palm , 9 duim, benevens
nog eene bijzondere doorvaart voor de vlotten. Yöör de verandering
aan deze vaart waren er twee sluisjes op de Aar, die beide thans uit
m m ¿ A S A s' 4 ? -s-y A * jA j
—VststA**,*. yJt-tsr*. Öfj^y sLc r .. -V1'. ■ ”.* ‘'" s . / -
/ ¿ i sAi*n,tsiZ% -> 1\ ^ . ^ ^