boden of zoodanige bcdienden die ter uitoefening van ietnands beroep
of bedrijf zijn bcnoodigd; en 12° degenen , welke voortdurend
uit armen-kassen bedeeld, of in de armen -gestiebten opgevoed en on-
derhonden worden. Met bcpaling echter, dat zij , die onder deze drie
laatste cathegoriiin vallen , tot de werkelijke dienst dadelijk kunnen
worden opgeroepen, indien de redenen van vrijstelling ophouden,
waarom zij op de algemeene en bijzondere rol tevens geplaatst, doch
bij de reserve zoolang worden in dienst gesteld. Zij , die eene ontee-
rende straf hebben ondergaan , kunnen niet bij de schutterij worden
ingedeeld.
A r m w e z e k .
Het Armwezen is eene der zorgvuldigste bemoeijingen van het Gouvernement
en der ingezetenen van het Konimgrxjk der Nedereanden. Me-
nigvuldig zijn dan ook de instellingen van weldadigheid, en men kan
die gev.oeglijk in drie hoofdsoorten onderscheiden als: 1° ins t el l ingen
tot het ver leenen van on derstan d ; ' 2° instel l ingen,
welke s t rekken, om het getal der a rmen te verminderen ;
en 3° instel l ingen, die ten doel hebben om de armoede voor
te komen.
Onder de instellingen tot het verleenen van onderstand rangschikt
men: de a dmi n i s t r a t i o n v o o r de h u i s z i t t e n d e a r me
n ; de genoot s c h a p p e n t o t o n d e r s t e u n i n g van s c h a-
me l e a r m e n ; de c ommi s s i e n of x^e r e e n i gi n ge n t o t
h e t u i t d e e l e n v a n l e v e n sm i d d e l e n en b r a n d s t o f f
e n , ge d u r e n d e d e n wi n t e r ; de g e n o o t s c h a p p e n t o t
o n d e r s t e u n i n g van b e h o e f t i g e k r a amv r o u w e n ; de
g o d s h u i z e n ; de gas t - of z i e k e n h u i z e n ; en het f o n d s
t o t a a nmo e d i g i n g en o n d e r s t e u n i n g van de gewa-
p e n d e d i e n s t in de Ne d e r l a n d e n .
• De Administration voör de huiszittende armen zijn ten getale van
2,868, van welke 168 in de steden, Meer dan 232,000 personen
deelen in de uitreiking van den onderstand,
Genootschappen tot ondersteuning van scliamele armen zijn er twee,
als een te L e y d e n , dat 179 leden telt en aan 1189 personen
onderstand verleent; en een te VV i n s c h o t e n met 68 leden en
75 ondersteund wordende huisgezinnen.
Commissien of vereenigingen, weihe gedurende den winter mitdeelingen
doen van levensmiddelen en brandstoffen, bestaan er 60. Zij worden
gevonden in de provincien N oo r d -Br a b a n d , G e l d e r l a n d ,
H o l l a n d , Z e e l a n d , U t r e c h t , F r i e s l a n d , Ove r i j s s e l
en Gr o n i n g e n , en teilen te zamen 7,989 inschrijvers. Het getal
der personen , die. van deze commissien onderstand genieten , kan
niet naauwkeurig opgegeven worden; ieder inschrijver bekomt, naar-
mate van de som , die hij inlegt, een zeker getal kaartjes , waarover
hij naar goedvinden beschikt.
Genootschappen tot ondersteuning van behoeftige kraamvrouwen telt
men 23; als: te ’s H e r t o g e n b o s c h , dat zijne weldaden over
de geheele provincie Noord-Braband uitstrekt, te Z u t p h c n , te
H a t t em, t e 0 1 d e b r o e k , t eBemme l , te Ha a r l e m , te Al k m
a a r , te A a l sme e r , te H e l d e r , te H i l v e r s u m , te
H oo r n , te Monni kendam, te F u r n i e r e n d e , te We s t -
z a a n , te R o t t e r d am , te Le y d e n , te D e l f t , te Go u d a , te
U t r e c h t , te Le e u w a r d e n , te Zwo l l e , te De v e n t e r en
te Gr o n i n g e n , die gezamenlijk meer, dan 2700 inschrijvers hebben
, behalve het genootschap te Leyden, dat zijnen oorsprong aan
eene oude stiehting verschuldigd is en de uitgaven dekt, uit de in-
komsten der eigendommen dezer stiehting , waarbij nog eene subsidie
uit de stads kas gevoegd wordt. De vrouwen, welke jaarlijks in
de onderstanden deelen, beloopen een getal van ongeveer 1900. De
onderstanden bestaan , over het algemeen , in kleeder- en liggingstuk-
ken voor de vrouwen en voor de pasgeboren kinderen, en levensmiddelen,
brandstoffen, belooningen aan vroedvrouwen, minnegelden,
genees-'en lieelkundige hulp en ook in geld; in sommige plaatsen be-
staat er een direct verband tusschen deze instellingen en de besturen
van de huiszittende armen, door welke laatste, b. v. , däär, waar
zulks het geval is , de genees- en lieelkundige hulp boven de door de
genootschappen verleende ondersteuning wordt versterkt. — De voor-
waarden , om in den onderstand te kunnen deelen, zijn bij de afzon-
derlijke instellingen, van deze soort, verschiffend ; algemeen zijn de
hoofdvoorwaarden : behoeftigheid , gepaard met een goed zedelijk gedrag.
Godshuizen, dat geen gast- of ziekenhuizen zijn , telt men er 336,
waarvan er 211 in de steden gevonden worden. In deze gestichten
worden meer, dan 14,000 personen verpleegd.
Gast- of ziekenhuizen zijn er 44, waarvan 42 in de steden. Zij
worden gevonden in de provincien N o o r d - B r a b a n d , Ge l d e r l
a n d , H o l l a n d , Ze e l an d , U t r e c h t , F r i e s l a n d en Groni
ngen. Het getal der verpleegden in deze gestichten beloopt meer,
dan 12,000.
Het fonds tot aanmoediging en ondersteuning van de gewapende
dienst is opgerigt om onderstand uit te reiken aan krijgslieden , die in
de laatste, vöor 1830 plaats gehad hebbende , oorlogen verminkt zijn.
In 1832 beliep dlt getal 2,057 , van welke 123 zieh in het invaliden-
huis te Leyden bevonden. Het getal d e r, ten gevolge van den opstand
in Belgie, verminkte militairen en der nageblevenen van gesneuvel-
den, aan welke, uit het daarvoor afzonderlijk bestemde fonds, onderstand
is uitgereikt, beloopt 2,506 , van welke 5 zieh in het inva-
lidenhuis te Leyden bevinden.
De instellingen tot het verleenen van onderstand beloopen alzoo een
getal van 3,331 , van W'elke 3,329 gemeentelijk zijn en slechts twee
eene meer algemeene strekking hebben ; deze laatste zijn : het g e-
n o o t s c h a p t o t o n d e r s t e u n i n g van b e h o e f t i g e k r a am-
v r o u w e n , t e ’s H e r t o g e n b o s c h , dat over de geheele provincie
N oo r d -Br a b a n d zijne zorgen uitstrekt; en het f o n d s t o t
a a nm o e d i g i n g en o n d e r s t e u n i n g van de g ew a p e n d e
di ens t .
Tot de instellingen, welke strekken tot vermindering van het getal
der armen, zou men kunnen brengen: de sc hol en t o t onde r -
wi js; de werk s cli ol e n ; het ges t icht voor doofsto mmen; het
in s t i t u n t voor o n d e r w ij s v a n bl i nden; de werk p la a t-
s e n Van l i e f d a d i g h e i d ; de k o l o n i e n der ma a t s c h a p p i j
v a n w e l d a d i g h e i d ; en liet g e n o o t s c h a p t o t z e d e l i j k e
v e r b e t e r i n g de r g e v a n g e n e n . Er bestaan 1,984 Scholen,
waarin de armen worden toegelaten ; 133 zijn uitsluitend voor hen
bestemd ; in 1771 werden zij kosteloos met andere kinderen te gelijk
onderwezen; wijders zijn er 50 b i j z o n d e r e s c h o l e n , die door
genootschappen , of door particulieren zijn opgerigt. Onder de voor-
melde scholen zijn niet begrepen, die der godshuizen, der werk