dersclicidene jongero zoncn der Heeren van Breda , hebben zieh voorheen
den titel van Heeren van A lphen aangematigd. Onder anderen vindtmen
in het jaar 1229, G il l is van B reda , als Heer van A ip i ie n vermeld.
l)eze liet na I sentrüdis , vrouwe van A lpiien , eerst gehuwd met G il l is
van O udenaerde en na diens dood met G odevaart van W esemale. Ver-
volgens heeft 1* il ip s van L ied e k e r k e , zoon van B aso van G a v e r en ,
lleer van Liedekerke en Breda , .den naam gevoerd van Heer van
U lvenhout en A lpiien en als zoodanig aan den Abt en het konventvan
Tongeiloo , tot eene aalmoes , kwijtgescholden eene rent van eenen
wagen broods, die het gemelde klooster , uithoofde van zijne landen ,
aan den Heer van Alphen, als hij verpligt was ter heirvaart te trek-
kcn, schuldig was nit te reiken. Na zijns broeders B aso’s afsterven,
Heer van Breda geworden zijnde , gaf gezegde F il ip s die hecrlijkheden
over aan zijnen jongsten broeder B aso , die zieh mede daarnaar heeft
doen noemen. In het jaar 1334 werd deze heerlijkheid — welke den
14 February 1326, door G erard , Heer van B assegeh, als, door zijn
huwelijk met A l e id is , Heer F il ip s dochter, Heer van het Land
van Breda geworden zijnde , met geheel dat land aan J an II I, Hertog van
Braband, verkocht was — door dien Hertog verpand aan B aso Heer van
L ied ek erk e , maar in het jaar 1342 weder overgegeven aan Heer W illem
van D dvenvoorde , die haar in lianden gaf van J an van P olanen , Heer
van de L e c k , door wien dit dorp weder aan het Land van Breda
gehecht werd, waaraan het sedert onafscheidelijk gebleven is.
A l m e n heeft niet weinig deel geliad aan de ongeliikken des tijds ,
want in het jaar 1343 werd het van de Gelderschen, aangevoerd door
M aarten van B ossem, geheel afgebrand en in de volgende oorlogen heeft
het door plundering , brandschatling en verwoesting veel moeten lijden.
De kerk, die, hij hare stichting, tocgewijd was aan den H.
W illebrord en door eenen afgezondene' uit het klooster van Tongerloo
bediend werd, is na de Beformatie aan de Hervormden gekomen, die
haar, in het begin dezer eeuw, weder hebben afgestaan aan de B. If.
De statie van A lphen , die 1200 zielen te lt, behoort tot het vik.
van Breda of het Hollandsch gedeelte van het voormalig bisdom van
■Antwerpen, en het dck. van Breda, en wordt door eenen Pastoor en
eenen Kapellaan bediend. Omtrent de pastorij te A lpiien , in de heidc ,
zijn, voor omstreeks 30 jaren, kleine heuveltjes opgegraven, waarin
men lijkbussen van Bomeinsche Veldheeren met assche gevuld gevonden
heeft. Deze zijn destijds naar de Abdij van Tongerloo, op wier grond-
gebied die heuveltjes gelegen zijn, overgebragt.
Toen hier eene Herv. gem. gevestigd werd, was de eerste Prcdikant
J ohannes D abel , die in 1633 herwaarts kwam. In 1819 werd deze gem. ge-
combineerd met die van C haam- en-B.iarle-N assau , zoodat de cnkele Herv.
die liier thans nog woont, gerekend wordt tot de gem. Chaam-Baarle-
Nassau-en-Alphen. Men heeft er 33 h. en 330 inw. , die meestin
landbouw hun bestaan vinden.
Het wapen van Alphen bestaat in een scliild van lazuur (blaauw)
beladen met drie rotsen van goud , staandc twee en een , het schild
gedekt met eene kroon van goud en vijf flcurons van dezelfde kleur.
ALPIIEN (HEP HOF VAN) voorm. adell. liuis in Kijnland, prov.
Zuid-Holland, onder Alphen-en-Rietveld, ten O. van bet d. Alphen.
Het was een deftig gebouw met drie torens versierd, liggende rondom
in zijne grachten met hoög geboomte en fraaije tuinen omgeven, en
werd van ouds genaamd het liuis Oud If a l s l a g e n , door welk geslacht
het gebouwd en bcwoond is. Later heeft het lang tot woning van de
Ambachtshecren van Alphen gestrekt; maar is nu sedert jaren ge-
sloopt.
■ ALPHEN- EN- BIEL, gem., prov. Noord-Braband, arr. Breda, kant.
Ginneken, distr. Prinsenhage (11 m. k. , 8 s. d.) palende N. aan-
Gilze-en-Bijen , O. aan Tilburg en Goirle, Z. aan Belgie en Baarle-
Nassau en W. aan Chaam, Zij bevat de d. Alphen en Biel, die te
voren ieder eene afzonderlijke gem. uitmaakte , maar sedert 1810 te
zamen vereenigd zijn. In de voorm. gem. Alphen liggen de wijkcn of
geh. Kc r k e nG o e d e n t ij d, Druisdijk , Vi jfhuizen, Alphen-
Oisterwi jk, Ter Ocver, waaronder de voormalige kommanderij
Ter Braak, die eerst aan de orde der Tempelieren en later aan de
Bidders van Maltha behoorde , Bo s h o v e n en K w a a l b u r g o f
( Qualburg. De voorm. gem. Biel bevat de wijken of geh. Kerk-
e i n d , Z a n d e i n d en B r a k e i .
Men heeft in deze gem. 2 B. K. kerken, 1 Herv. kerk, 230 h. en
ruim 1600 inw. , onder welke slcchts een Herv. endeoverige B. K. zijn.
Het wapen dezer gem. is lietzelfde alsdat van Al p h e n .
ALP1IEN-EN-BIETVELD , gem. prov. Zuid-Holland, arr. ’s Grave n-
hage, kant. Alphen, palende N. aan den Bijn, die het van Ouds-
lioorn-en-Gnephoek en Aarlanderveen scheidt, O. aan Zwammerdam
Z. aan Boskoop en Hazerswoude en W. aan Ifoudekerk.
Zij wordt verdeeld in 3 wijken, als: S t e e k t , Gouws lui s ,
h e t D orp,ofbestratc gedeelte, Ho o r n , ook genaamd Alpher -Hoorne,
en Bontepaal , en bevat, behalve het d. Alphen de polders : Groo-
ten-Polderof Achter-de-Kerk en Zanen , Bietveld, de Nesse
Ste ekt enftijneveld. Ookligt nogonder deze gemeente de Gouwsche
sluis en een gedeelte gronds de Hooge Bürgt genaamd, (zie hieroverop
B ürgt (H ooge) nader). Vroeger stonden hier de adellijke huizen het II o f-
van-Alphen, het-Huis-te-Leeuwen , Br i t tenrust en Lange-
roode, Thans vindt men nog de buitenplaatsen Nieuw-Bri t tenrust
Grijpestein enBandwijk. De oppervlakte der geheele gem. beslaat
2310 bund. 30 v. r. 34 v. e. gronds en mfen telt er ongeveer 2800 inw.,
wier voornaamste middelen van bestaan zijn: landbouw, handel in
I k°ter en ^aas en ee*hge fabrijken, zijnde 1 steenbakkerij, 4 pannen-
¿ " hakherijen , 1 fabriek van beenzwart^ 1 kaarsenmakerij, 1 vernis-
fabrijk, 1 kalkbranderij , 1 bierbrou irerij , 1 korenmolen, 1 grutterij,
en 1 houtzaagmolen. Voor eenigen tijd waren hier nog eene jene-
verstokerij en eene blaauwselfabrijk, die echter niet meer in wer-
king zijn; veel vroeger moeten hier ook pijpenmakerijen zijn geweest
maar deze hebben sinds een aantal jaren opgehouden te bestaan.
Er zijn in deze gem. 1 Herv. kerk, 1 B. K. kerk, 3 scholen ,
eene afd. van het Nederl. Bijbelgenootschap met 30 leden , en met
Oudshoorn een depart. der Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen,
dat den 23 Januarij 1809 opgerigt is , en 60 leden telt.
De Heerlijkheid A lphen- en B ietveld is in het jaar 1743, door
den Heer J akob van den M e e r , voor eene sf>m van acht- en- vijftig
duizend gülden verkocht geworden aan C atharina de W ilde , wed.
van A braham J ozüa B raconier , Predikant te Utrecht, en wordt thans
in eigendom bezeten door den Heer T heodores P ie t e r Baron de S meth
van A lphen , Ifamerheer van Z. M. en Lid van de Bidderschap van
Holland, te ’s Gravenliage.
Het wapen dezer gern, is eene zwarte ster met acht straalpunten
. op . een zilver veld.
ALPHEN-OlSTEBWIJIt geh. in de Baronie van Bredce, prov.
^Noord-Braband, arr. en 5 u. Z. O. van Breda, kant. en 3 u.