ten gebruike bij te zetten. De Franschen schreven tevens uit, d at,
binnen acht en veertig uren , moesten bezorgd worden : 4000 jassen
of rokken , eyen zoo veel paren schoenen , 10,000 bossen hooi , ieder
van 15 pond , 10,000 bossen stroo en 2000 zakken haver. Men deed
wat men kon , maar, daar de volvoering van de twee eerstgemelde
eischen ondoenlijk was , maakte men daarop met den Generaal de V euves
eene schikking. Nu werd e r , op voorstel van dien Generaal, te
Arnhem een Committé revolutionnair opgerigt, door welks bewerking,
onder opzigt des Franschen Generaais, de Stadsregering werd bedankt
en eene Municipaliteijt door de burgers aangestekl.
Bij het uilbarsten deremwenteling in het jaar 1813, bestond het gar-
nizoen te A hnhem alleeii uit de garde van den Prefect, meestal Hollanders,
en uit de Nationale garde, maar het werd omstreeks het midden
der maand November versterbt, door omtrent 120 man van het korps
étrangers, zijnde meest Pruissen, die, door de Franschen krijgsgevangen
gemaakt zijnde , tot hunne dienst waren overgegaan ; en later door eenige
gens d’armes en een bataillon douaniers , die van Wezel, al vechtende met
de Kozakken , over Nijmegen aankwamen , alsmede door twee bataillons
voetvolk. Den 27 dier maand kwam er ’s avonds tijding, dat de
Hertog van Tarente (Macdonald) met zijn gevolg , bestaande in onderschei-
dene Generaals, Aides-de-Gamp , benevens twee divisien ruiterij en veel
gescliut, van Nijmegen herwaarts stond over te komen , om in deze
stad zijn hoofdkwartier te vestigen. Hij kwam ook den volgenden
morgen , doch nadat hij den staat van verdediging had opgenomen ,
keerde hij nog dienzelfden dag naar Nijmegen terug, waaruit men
besloot, dat hij A unhem , welks vestingwerken , op last van Koning
L odewijk , gedeeltelijk gesiecht waren , niet geschikt oordeelde , om er
zijn verblijf te nemen. Ten zelfden tijde voorzag hij nogtans den
Bevelhebber van A unhem , den Generaal A mey , van eenige zeer ver-
zwakte bataillons voetvolk en èen regiment ruiterij, alsmede van eenige
stukken met de noodige kanonniers ; ’t welk alles de sterkte der be-
zetting op ongeveer 5500 man bragt. De gezegde Bevelhebber, ver-
nomen hebbende, dat de Pruissen het dorp Oosterbeek, alsmede
het Drielsche en Lexkesveer bezet hadden, besloot, den 29 November
, tot eenen uitval ter verkenning , door een paar veldstukken
gedekt, maar de hiertoe uitgezondene troepen kwamen met een
aanmerkelijk verlies aan dooden en gekwetsten terug. Terwijl de
burgerij, zieh nog steeds met geheime onderhandelingen tot een
verdrag vleide , vernam men, tegen den middag van den volgenden
dag, dat een talrijk leger der bondgenooten van alle kanten aanrukte,
om de stad en de verschansingen buiten de Rijnpoort te bestormen ,
hetwelk weldra , door het meer en meer naderende gebulder van het
kanon , bevestigd werd. In de grootste ontsteltenis zocht nu elk , omzich
en de zijnen, zoo goed mogelijk , in kelders te beveiligen. Hetonweder
kwam ieder oogenblik nader, en reeds even na den middag was het
vuur van kanonnen en musketten nabij de stad en op de wallen ver-
schrikkelijk. De ingevallen granaten veroorzaakten brand op onder-
scheidene plaatsen, welke echter spoedig gebluscht werd. Na een woe-
dend gevecht van ruiin anderhalf uur werd de stad , nadat de poorten
overweldigd en de muren met ladders beklommen waren , stormender-
hand ingenomen. De Franschen, onder het geschreeuw omlijfsgenade ,
van straat tot straat vervolgd , poogden door de Rijnpoort , over de
brug, naar Nijmegen te ontkomen, maar werden grootendeels over
den kling gejaagd, doodgeschoten of gevangen genomen. Thans van
hunne eigenlijke vij'anden verlost, haastten de burgers zieh , om de over-
winuaars als vrienden te begroeteu , en liun de noodige verkwikkingte be-
zorgen ; ' desniettegenstaande konden eenige liuizcn de plundering der
inrukkende Pruissen niet ontgaan ; terwijl ook de nationale gardes, die
men , om hunne montering, voor Franschen aanzag, in den beginne, jam-
incrlijk mishandeld werden. Weldra echter maakte de Generaal Bur.ow
een einde aan deze wanorde, door, alle de troepen , bij trompetgescbal
cn trommelslag, in hunne gelederen te roepen , en hun alzoo de ge-
legenheid tot verdere plundering en het bcdrijven van geweld te be-
nemen. Verseheidene huizen waren door de houwitser-granaten zeer aanmerkelijk
beschadigd; ook hadden de Franschen , vöör het bestormen
van de stad , de Rijnbrug van onderen metvet en andere, spoedig vlam-
vattende, stoffen voorzien , ten einde, door het afbranden daarvan , in
geval van nood, hunnen aftogt te dekken. Dit ontwerp werd ook
gedeeltelijk ten uitvoer gebragt, door diegenen van de bezetting, die
het gevaar ontkomen waren ; doch door den ijver der Pruissen , en
de hulp der bruggeknCchten, werd dit belangrijke eigendom der stad
nog m tijds gered. De vlugtende Franschen werden door de ruiterij
vervolgd, en nog velen hunner gedood of gevangen genomen; en alzoo
was A unhem , nog voor het einde van November, aan het gedeeltelijk
kerstelde Nederland toegevoegd (1).
Het wapen van A bniiem is een zwarle dubbele arend op een blaauw veld.
ARNHEM , koffijplant. in Nederlandsch-Guiana, kol. Suriname 7
aan de riv. Cottica, aan de regterhand in het opvaren ; palende aan den
vertaten grond Goed-Succes benedenwaarts, en de plant. Vliigt-en-
Trouw opwaarts ; 300 akk. groot, met 59 slaven.
ARNHEMIA, latijnsc.he naam van de stad Ä bnhem. Zie dat w'oord.
ARNHEMMER-BOSGH , voorm. bosch , op de Vein we , prov. Gelderland,
dat Arnhem aan de W., N. en O: zijde omgaf, en zieh tot dipt
aan de poorten dier stad uitstrekte. llet is bij liet hevige beleg, hetwelk
Arnhem in het jaar 1505 van F ilips de Schoove, Hertog van
Bourgondie, moest doorstaan, grootendeels omgehouwen , en de grond
later, zoo1 als nog, tot bouwland gebruikt.
ARNHE1MER-EN-VELPERBR0ER , pold. op de Vehnre, prov. Gelder
land , arr., kant., gem. en N. O. van Arnhem; längs de riv. den Rijn
door eenen dijk , aan de andere zijde door de Veluwsche hoogten bepaald.
Deze pold., die, de publieke wegen en waterleidingen niet medege-
rekend, 759 bund. 7 v. r. 95 v. eil. groot is , diende oudtijds tot eene
gemeene weide. Nadat de stad, in het jaar 1564, veel door eenen zwa-
ren brand geleden had , werd het A btviiebmebbroek , ingevolge eene vergun-
mng van Hertog E duabd , door Scliepcnen en Raad, tusschen de burgers
| verdeeld. Door middel eener sluis wordt in den polder jaarlijks
het vruchlbaarmakend w inlerwater binnengelaten. In het jaar 1856 zijn
er vele kosten tot verbetering van den dijk van het A brhemmebbuoek
aangewend.
ARNOLDI VILLA, naar eenigen willen, een oude naam van
A unhem. Zie dat woord.
( i ) He n , die v erlangen iels meer omtrent Arnhem en hare oms t re ten te weten,
verwi jzen w g naar de "W a x i d e l i n g e i i i n e e n g e d e e l t e v a n G e l d e r l a n d ,
vau we lk lezenswaardig w^rkje, dat wi j aan d e wel versneden pen van den Heer
•Arcliiviirius v a n Ge lder land, J, A % N i j h o f f , te danken hebben, wrj,, b i j d e bewer.»
king van dit arl . dien v i j fu en , in i S 36 ui lgekomen, druk geraadplvegi l l;ebb 11«