vervaardigde zelf een ontwerp , dat , deu 18 January 1567 , door de
Vroedschap en de Schutterij goedgekeurd en geteekend werd, op voor-
waarde ,. dat het zoo lang van duur zoude zijn , tot erde Landvoogdes
uitspraak over deed. Toen werden 200 knechten bezoldigd , orn de
rust der stad te bewaren , en predikplaatsen voor de Hervormdcn aan-
gewezen. Viergemagtigden , twee uit de Wethouders en twee uit de
Hervormdcn, werden naar de Landvoogdes gezonden, om de bekrach-
tiging van het door den Prins vervaardigde ontwerp te verzoeken. De
t.wee gemagtigden uit de Wethouders verrigtten echter, zonder de twee
uit de Jlervormden te kennen, hunne zaken afzonderlijk met den President
\ ig l i t j s en behandelden de anderen als onbekenden ; ook reisden
zij over Antwerpen terug, zonder den Prins eens aali te spreken of
te begroeten , ten einde het voornemen, dat de llegering had, om
krijgsvolk in de stad te brengen , te eerder te kunnen ten uitvoer
leggen. Het gemeen echter, hier van de lucht krijgende, vervoegde
zieh , in den nacht, aan het liuis van den Burgemeester B u ik , hem
afvragende water van de zaak was. Deze ontkende het ontwerp, en
zwoer, bij zijne zaligheid, dat er geen nieuw krijgsvolk geworven of
te vreezen was , tot dat een der burgers hem de brieven , door de Landvoogdes
, dienaangaande, geschreven, vöör uit de borst haalde. Dit
zoude eenen geducht oproer ten gevolge gehad hebben-, indien het
niet door eenigen der aanzienlijkste Hervormdcn gestuit was geworden.
Er werd nu naauwe wacht gehouden tegen de komst der vreem-
delingen, die, zoo uit Eriesland, Viaanderen en Braband, als
van elders, meenden binnen te komen , hoewel zij , bij hunne aankomst
vöör de stad, door de Hervorinden van spijs en drank voorzien
werden ; op den 20 April werden er nog 400 Burgers in soldij geno-
men, en onder bekwame opperhoofden gesteld. De haat tegen de
Regering werd nog geweldiger, toen men drie dagen later berigt
kreeg, dat de goederert der Atnsterdammers te Alphen, te Gouda en
elders, ten behoeve van den Koning, in beslag genomen waren, liet-
geen de Hervormden zeiden, met voorkennis der stedelijke Regering
te zijn geschied. Daags daaraan kwam het volk van B k e d e r o d e
vöör de stad, maar de Roomschen en Onroomschen bevlijtigden zieh
evenzeer, om het buiten te houden, en men moet hat, voor een
geluk rekenen, dat de aanslag, dien zij tegen de Regulierspoort be-
proefden, mislukte , want hun getal was niet groot genoeg , om de
stad te kunnen verdedigen tegen den Graaf v a n M e g e n , die weinige
dagen la te r, met 10 of 12 vendelen geregelde troepen en 6 veld-
stukken , kwam aanrukken en den 29 April reeds Sloterdijk naderde;
terwijl N o i r c a rm e s den 8 Mei.vödr de stad kwam , om er,. met 4 of 5
vaandelen Hoogduitsche Soldaten en vier stukkeu geschut, in te trek-
ken. In persoon binnen gelaten, vertoonde hij zijnen lastbrief aan
Burgemeesteren, welke luidde , dat hij , ingeval van weigering , om hem
in te nemen, de stad moest belegeren, waarom men, na eenige
woordenwisseling, besloot, aan dien last te voldoen, zoodat hij
den volgenden dag binnen trok. Nu werd het Minderbroeders-
klooster, op kosten der Hervormden, in de vorige gedaante hersteld,
en de aangenomen burgers uit eed en dienst ontslagen. De Graaf
v a n M e g e n , vervolgens ook binnen de stad gekomen zijnde , bragt
vele uilgeweken Roomsche burgers mede , aan Welk hun poorterregt
terugeschonken werd. Voorts werd de Schutterij ontwapend en
den Hervormden alle mogelijke smaad aangedaan. De vreugd der
Iloomschgezinden werd cvenwel, op den 18 Julij, niet weinig gematigd,
door eenen zwaren brand, welke op dien dag in den
omtrek van de stad uilbrak, waardoor een olie- en twee korenmo-
lens , benevens 10 of 12 huizen, geheel in asch werden gelegd.
De vlam sloeg tot, over den Amstel, en zelfs tot aan de St.
Anthoniepoort, buiten welke alle huizen, van het hek a f , tot aan
het Leprozenhuis toe,. afbrandden.
Den 25 September maakte de Sellout P i e t e r P i e t e r s z . een begin
met het opschrijven van de goederen der Hervormden, waarop de-
genen, die het eerst aan de beurt lagen , en voor de voornaamste,
werden gehouden , de stad verlieten, hetgeen ter waarsehuwing voor de
anderen strekte. Ook werden den 27 vier personen , die men beschuldigd
had van beeldstormers te wezen , opgehangen ; den 2 October en den 25
November , hadden dergelijke strafoefeningen plaats. In het volgende jaar
1568 werd, op bevel van A l b a , een aanvang gemaakt met het in-
dagen van lien , die zieh naar elders begeven hadden , hetwelk gevolgd
werd van verbeurdyerklaring van goederenen het bannen van personen.
Het jaar 1569 leverde weder een tooneel van vervolging op , zoo met
het ter dood brengen van hen , die men in banden kreeg , als met
het indagen , bannen en verbeurtverklaren der goederen van degenen,
die de w'oede en lagen hunner vijanden ontsnapt waren. Men telde
meer dan 128 vonnissen , en, strijdig met de stedelijke voorregten ,
werden zelfs de goederen der vrouwen , ten behoeve van den Koning,
verbenrd verklaard. Elke week, elke dag leverde nieuwe voorbeelden op
van geweldenarijen en wreedheden. Geen Notaris durfde zieh verstou-
ten , eene verklaring of een getuigschrift ten voordeele der ingedaagden
op te stellen, want, de deur van regt was te eenenmale gesloten. De
stad was te dien tijde genoegzaam op den oever van hären ondergang,
en de koophandel stond als het ware stil, zoo door de verbazende geld-
sommen , welke moesten opgebragt w orden , als door het verlrek van
de aanzienlijkste kooplieden ; waarbij kwam het verbod van handel op
Engeland.
Intussehen begon W i l l e m , Prins van Oranje, bestellingen ter zee uit
te geven, waarvan eenige gevlugtte Amsterdammers , en onder dezen
J a n B r o e k , N i c o l a a s R u i k h a v e r , D i r k ’ v a n B r e em e n , J a n K l a a s z o o s
S p ie g e l , D i r k D u iv e l en J ü r i a a n W y b r a n d s z gebruik maakten. De
Regering der stad rustte daar en tegen drie oorlogschepen uit, onder
het bevel van den Adiniraal F r a n c o i s v a n B o s iilv z e n .
Van den vreesselijken watervlocd, die op den 1 November van het
jaar 1570 geheel Nederland met schrik vervulde , voelde A m s te r d am
inede de ijsselijkste gevolgen , alzoo zij , door de doorbraak van den
Diemerdijk, eene aanmerkelijke schade leed.
Om die stad , zoo wel als andere steden , in zijn geweld te houden,
had A l b a het ontwerp opgevat, om aldaar in 1571 een kasteel te doen
bouwen, dat geplaatst zoude worden op de Geldersche kade, aan de
Bantammerbrug. Maar de Regering, hiervan onderrigt, zond twee
Burgemeesters naar Antwerpen , die het bouwen van dit kasteel en
de inlegering van Spaansclie krijgsknecliten voor 200,000 gulden af-
kochtten. Naauwelijks waren zij van deze vrees verlost of zij moesten
naar middelen omzien, om den hernieuwden eiscli van den tienden
penning te ontgaan ; dit bleef echter slepende tot in 1572, toen de
Hertog, door het verlies van Brielle , dat door de Watergeuzen inge-
nomen werd, en de verdere daarop gevolgde verandering van zaken,
zieh genoodzaakt zag, van dezen eisch af te zien.
Er stak, onder den Admiraal B o s ih j i z e n , van hier wel eene vloot af,
om die van Enkhuizen het uitloopcn hunner schepeu te beleltcn, doch