school te Leyden ; de rcgtsgeleerden N anking van F oreest , eerst Pensio-
naris van Alkmaar en daarna ßaadsheer in den hoogen raad te ’s Graven
liage ? 1592; P ancratibs Gastricomibs (P ancbaes van C astricbm)
1 1620 , na eerst Pensionaris der stad Groningen en later Raadsheer in den
hoogenraad le ’s Gravenhagete zijn geweest; den GouverneurGeneraal van
Neêrlands Indie , C ornelis v a n d e r L i j n , die van 1646 tot 1650 dat arnht
bekleedde; en de Raad van Indië F re iie r ik H outman ,.die in de 16de eeuw
leefde; de wiskundigen A driaan A driaansz. meer bekend onder den naam
van A drianos M etius , geb. 1471, f 25 Sept. 163b als Hoogleeraar te Fra -
neker; zijn broeder J acobus M etids ( J akob A driaansz.) , een uitmuntend ver-
vaardiger van verrekijkers ; en Cobneeis D rebbel , den uitvinder der thermometers
en onderschcidene wis- en natuurkundige werktuigen , geb.
1372, f 1654 ; den Avis- en aardrijkskundige W illem J ansz. B laeh ,
geboren 1371, -f 1638 ; de gescbiedscbrijvers S imon E ik e l en b er g , geb. 16
Maart 1663 , f 4 November 1738 , door zijne (¡edaante en gesteldheidt
van West-Vrieslandt, en ondenjaug van Vroonen en Alkmaar en zijne
geschiedenissen bekend ; en G ijsb e r t B oomkamp , die in 1767 mede de
geschiedenis zijner vaderstad uitgaf; en den scherpzinnige vvijsgeer
J ohannes C aterbs ( J ohan de K ater) , bekend door zijne tegenwerpingen
tegen de bovennatuurkundige bedenkingen van R enatbs C artesibs (R en é
D escartes). Ook werd in het jaar 1395 binnen deze stad , door zekeren.
P aschier L ammertyn , de kunst van damastweven uitgevonden.
In het jaar 924 vinden wij deze stad reeds in de geschiedenis vermeld
, als zijnde toen door de Friezen , die Graaf D ir k II in het vorige
jaar meende bedwongen te hebben , overrompeld en verbrand. In 1072
werd G odevaart met den Bult, Hertog van Lotharingen, aldaar door
de West-Friezen negen vveken achtereen belegerd, na verloop van welken
Ujd , W illem van G e l d e r , Bisscbop van Utrecht, hem kwam ontzetten,
vallende deze de belegeraars zoo onzacht op het lijf, dat er , naar men n il,
wel 8000 sneuvelden. In 1132 onthield Graaf D ir k VI, nadal hij de
West-Friezen geslagen had , zieh een tijd langte dezer stede op. Maar
een jaar daarna viel zijn broeder, F loris de Zwarte, die met hem
oneenig was, in A lkmaar , en leide er de kerk en de markt,'(waar-
door men zeker de woningen in den omtrek der markt zal moeten ver-
staan) aan kolen. Naauwclijks was de stad weder herbouwd, of zij
werd in 1166 door de West-Friezen geplunderd en geheel en al aan
de vlarn ten prooi gegeven, en in 1169 moest zij nögmaals een der-
gelijk lot ondergaan. Den 25 Mei 1528 geraakte de kerk in brand, en
werd benevens de vcornaamste huizen der stad vernield.
In de Hoeksche en Kabeljaanwsche oneenigheden, hidden de
Alkmaarders de zijde van hunnc wettige landsvrouw, J akoba van
B e ijer en , waardoor de Kabeljaauwsgezinden, die het met P h il ip s
van B obrgondie hidden, tegen haar optrokken , de huizen Bre-
derode, Heemstede en Assendelft vernielende ; hierdoor werden
die van Alkmaar zoodanig getergd, dat zij de wäpenen aangre-
pen,, Haarlem belegerden, de Hoekschen te Alphen hielpen slaan,
en onder den Overste W illem N agel , nietalleen de Westfriesche steden ,
maar ook Enkhuizen en Medemblik vermeesterden ; doch ondanks hun-
nen moed, werden zij voor Hoorn, eil later in eenen zeeslag omtrent
Wieringen, zoodanig geslagen, dat zij op aannadering van. F il ip s , die
met een magtig leger aanrukte , de poorten voor hem openzetteden.
Doch dit blijk van onderdanigheid baatte weinig, want niet alleen
stiet de verwinnende soldaat, in de eerste woede , een groot aantal
burgers en poorters van den kerktoren, maar alom in de stad lioorde
men den moordkreet der ellendige verwonnelmgen ten bemcl stygen.
De Hertog, daarmede nog niet voldaan, streek in 1426 een alleronge-
nadigst vonnis, inhoudende : d at, tot betenng van de schaden, die
de stedelingen den Haarlemmers en anderen van de Kabcljaauwsche
partij aangedaan hadden, de poorten muren cn vesten moesten
nedergeworpen en gesiecht worden gelyk de aarde, en dat zy
voortaan een open dorp blijven zoude,. zonder eemg stederegt te
hebben: dat de Alkmaarders op hunne eigene kosten alles wat
aan de huizen Nieuwburg en Middelburg vernield en gebroden
was, weder moesten opbouwen ; dat het den Kennemeren in het al-
«emeen verboden vverd te vergaderen op het luiden der klok, en hun
hevolen werd, schattingen en tienden te betalen; het regt van magis-
traten te verkiezen hun afgenomen , en ook al hun gevveer , uitgezon
derd de broodmessen (die F il ip s echter overzag, byaldien zy uit
hunne eigene en hunner Bondgenooten heerlijkbeden, binnen zes maan-
den 124,000 gulden konden opbrengen) ; dat zij genoodzaakt werden
den5Soldaten hunne soldij te betalen, die G aesbekk hen bij afgeperste
brieven, had kwijtgeseholden , voorts ’s jaarlijks voor ledere haardstede
tw e e s t u i v e r s , tot een eeuwig bewijs van hunne hardnekkigbeid (zoo
als hunne trouw aan vrouw J akoba genaamd werd) op te brengen, op
hunne eigene beurs te velde te trekken, en tien der voornaamste hool-
den van hunnen opstand in ’s Hertogs handen te leveren. Het
schiint echter, dat dit vonnis niet letterlijk mtgevoerd is, en dat
het siechten van poorten, muren en vesten alleen bestaan hebbe in
het uithangen van de deuren der poorten en het met onderhouden
van stadsmuren en vesten. Ook klom zij al weder spoedig zoo hoog
in ’sHerton-en gunst, dat deze in eenen gunstbrief, gegeven te Leyden,
den 8 Augustus 1428, haar onze goede stede van Alkmaar noemt ,
en haar uit liefde tot haar, alsmede om de groote schade en onkosten
bij den voriecn oorlog geleden, vrijspreekt van alle achterstallen, staande
die onlusten°gemaakt, tot zes weken na het slmten van den vrede met zijne
nicht In het jaar 1482 bevonden zieh ook onderscheidene burgers
van Ä lkmaar bij het leger , waarmede de stad Hoorn belegerd en inge-
nomen werd , om haar tot het opbrengen van de haar afgevorderde
lasten te dwingen , en het was bij die gelegenheid , dat zekere Alkmaarder,
L ambert genaamd , het vaandel terughaalde , dat de stad m 1426 , legen
die vaii Hoorn strijdende , verloren had (1).
Hap-chelijk stond h e t m et A lk m a a r in 1591, toen liet kaas- en b roodvolk-
ziinde1 eene zamenrotting van de daaromstreeks wonende landlieden die
mismoedig w a re n , wegens den siechten tijd en h e t gewelddadlgji 1 vorderen
v an zoogenaanidruitergeld,door J an v a n EGMOND,Stadhouder van H o lla n d -in
groote menigte daar binnen trokken; die van Schagen en andere Kennemers
vielen eerst aan op b e t huis van K l a a s K o r e v a n B o sh b iz e n , Rentmeester van
Noord-Holland , die door zijne schraapzucht zeer in den h a a t des volks
was • de eerste woede tro f zijnen dienaar, dien zij doodsloegen , en was
K o r f , to t zijn geluk , niet van huis geweest, hem zoii geen b e te r lo t
«etroffen h e b b en ; de landlieden zieh aan den meester niet kunnende
wreken , koeldcn h u n n e woede aan zijne goedereri , die allen vernield
w e rd e n / Zelfs groeide deze oproerige hoop , door h e t toeschieten van
( i ) Zie d it voorls bij B o o m k a m p , A l k m a a r e n d e s z o l f s g e s c h i e d e n i a -
s e n b l. 3 a , en d a a ru it o v e rg en om eu in m ijn e : N i e u w e I I e r i a n e r i n g e n
u i t h e t g e b i e d d e r G e s c U i ö d c a i s , b l . 176.