komijn, anijs , hop, teer, barst, was, talk , potasch , weedasch , sab
peter, barnsteen , veren, wol, jucbtleder, liuidcn , staal lood en
scheepsankers.
De Koophandel op Pruissen Vordt, bcbalvc op de tot dat riik
behoorende stedep in de Oostzce, vooral gedreven op Ber l i jn, Bresl
au , Naumbur g- , E r f u r t , Ak e n , K e u l e n , Cob. lenz
E l b e r f e l d , D u s s e l d o r p cn S o 1 i n g e n , waarheen men zendt ;
spccenjen , kruiderijen , suiker , olie , witte was , zeep, zout, baring
zouten viseb , kaas , koffij , tliee , indigo , meekrap , allcrliande genialen
verwhout, koper , porselem , zijden en wollen stoffen , katoenen
lijnwaden, neteldoek cnz. ; en men trekt van d a a r: granen en
zaden, koperdraad, ketels , bekkens , ijzergescliut, kogels , bommen
granaten , degenklingen , leijen, vuursteenen , duifsteen , vloersteenen [
timmerhout, eiken balken, lioutwaren, Keulsch aardewerk, zoollcder'
lakens, lmten , beddetijkcn, linnen, garen, varkensborstels, riin- en
moezerwijnen en minerale "wateren.
De Koophandel op de overige gedeelten van Duitsehland is mede
van veel belang, maar zeer verschillend, naar de onderscheidene plaat-
sen, waarop men bandelt. Zoo zendt men naar H amb u r g Al tona
en Br eme n specerijen, koffij en suiker, droogeriien ’ kra-
merijen , verfwaren , gemalen en geraspt verwhout, oesters , traan
raapohe, aardewerk, lakens, zijden en wollen stoffen: en men kriigt
-van H a m bu r g en A l t o n a : vele Siiezische garens en lijnwaden, pot-
pseb , oaksisch koper, koperdraad, zwart en wit blik, honig , siroop
-scheepstunmerliout, pijp-en vatduigen, als mede granen en velerliande
INoordsche koopmanschappen. B re me n levert: ijzeren kagchels , vuur-
oveus, granen, lijnwaden, Brunswijker garens, timmerbout, potäsch
bonig, zagen, pijlakens, anijs, wol enz. Ha a r b u r g , Mi nden
en ü s n a b r u g geven : lijnwaden, allerbande molensteenen en pot-
ascb; Zi t t a u allerbande lijnwaden. Naar Le i p z i g zendt men:
lakens, wollen stoffen, zijden manufacturen, kanten, verwstoffen,
kramenjen enz., en men krijgt van daar: garen, blik enz,
Ivaar I r a n k f o r t aan den Mein, Ha n a u , Wu r t z b u r g
K i t z i n g e n , B amb e r g en He i l b r o n zendt men : allerhande
wollen | zijden en halfzijden stoffen , lakens , saaijen , Unten , kanten ,
spelden , naalden , en andere kramerijen , specerijen, droogerijen, krui-
uerijen , suiker, hoeden, bandseboenen , rottingen , tin koper indigo
Cochenille , verwstoffen , gemalen verfhout, allerbande Oostin-
mische waren-, cn inlandsche katoenen; men brengt van Fr ank fort
terug : rijnwijuen, wijnsteen, potasch, scbeerwol , saffloer, Duitsclie
pruimen, drukkersinkt, glas enz. Ha nau levert : fluweelen , gröve
grijnen, zijden en wollen stoffen, kousen, mutsen, handschoenen en
tabak. Wurzburg den besten rijnwijn. K i t z i n g e n potasch.
.x> a m b e r g : pruimen, saffraan , zoeihout, koorn en wijnen. He i l b
r o n , allerbande glas en wijnsteen. Naar Ne u r e n b e r g zendt
men . zware olifantstanden en verwstoffen, ten dienste van de veelvul-
dige, aldaar gevestigde , fabrijken ; voorts nagelen en andere specerijen
mzonderheid: peper, gember, allerbande kruiderijen , geraffineerde sui-
ker, jndigo , Engelscb leder , Leydsche lakens, saaijen , karsaaijen , fla-
nellen., gedrukte katoenen enz. Waartegen deze stad levert': kinder-
poppen , allerbande kinderspeelgoed , kunstig draaiwerk van ivoor, hout,
koper-, en ljzerwerk, ijzeren geldkisten , koperen kerkkroonen , ■ goud-
draad, zilverdraad, gesponnen goud en zilver , messen en kargezoen-
goederen voor West-Indie. Naar Au g s b u r g zendt men: specerijen,
kruiderijen, verwstoffen, lakens en wollen stoffen; en men krijgt van
dddr: bombazijnen enz. Naar Meiningen zendt men : allerhande lakens
en andere manufacturen, gedrukte en katoenen lijnwaden, en
men krijgt goede bombazijnen van daar terug. Naar Ulm zendt men:
specerijen , verwwaren , gedrukte katoenen , lijnwaden, zijden en wollen
stoffen. S a i t s b u r g levert: goud, zilver, koper, staal, ijzer,
zout enz. Gos zl a r geeft allerhande [mijnsloffen. Vau S t u t g a r d t
krijgt men glas en Spiegels. Naar We e n e n zendt men: diamanten,
fluweelen , gouden en zilveren lakens, damasten en andere zijden stoffen,
zijden, gouden en zilveren linten, lakens, sergies, allerhande
stoffen, neteldoeken, rottingen, specerijen, kruiderijen, verwstoffen,
gedrukte katoenen, lijnwaden, porseieinen enz. en men bekomt van
daar : kwikzilver, Hongaarsch koper en wijnen.
De Koophandel op Zwitserland wordt voornamelijk gedreven op
de navolgende plaatsen : Zü r i c h , S c h a f h a u s e n , Wintherhur ,
Ne u f c h a t e l , Th u n , Bern, St. Ga l l e n en Bazel . Men
zendt derwaarts: lakens, zijden en wollen stoffen, specerijen , droogerijen
, verwstoffen, koffij en suiker, Westindische katoenen, neteldoeken,
flanellen, saaijen, lijnwaden, fluweel, rottingen, olifantstanden,
juchtleer, baieinen enz. ; men krijgt van daar : inlandsche en Itali-
aansche zijde, floret, zijden krippen, lamfers. Naar Geneve zendt men
dezelfde goederen, als naar Zwitserland, welke dan voor een groot
gcdeelte verder naar Zwitserland en Savoijen gezonden worden , en
van daar bekomt men: fluweel, taf, zijde, goud- en zilverstoffen,
passementwerk, kanten, linten, kunstig staal- en ijzerwerk, kristal
en zakhorologien.
De voornaamste Koophandel op de Vereenigde Staten van Noord-Amerika
wordt gedreven op de stad New-York. Men zendt derwaarts:
fijne Hollandsche linnens, jenever, lijnölie, zeildoek, enz. en men
krijgt van daar terug : Virginische tabak in bladen , suiker, rijst,ruwe
katoen, enz.
De voornaamste Koophandel op de onlangs gevestigde Zuid-Ameri-
Icaansche Stalen heeft plaats op B ue nos Ayres, Rio J anei ro, Car tagena,
en Porto-Bel lo , werwaarts men zendt: lakens, Oostindische
katoenen, saaijen, bombazijnen, sergies, polemiten, lin t, zwart fluweel,
trijp , kamerdoek, gewalkte en stroohoeden , papier, nagelen
enz., en vanwaar men terug bekomt: goud in staven, zilver in baren,
huiden , varinas tabak enz.
Op bet einde van het jaar 1837 , bestond de Nederlandscbe koop-
vaardijvloot uit 1394 zeeschepen , waaronder 162 fregatten , te zamen
metende 111,814 lasten; gedurende het jaar 1838 zijn, door veron-
gelukking, slooping en verkoop naar buitenslands, uit de vaart geraakt
56 schepen, waaronder 15 fregatten, te zamen groot 3462 lasten.
Daarentegcn zijn in betzelfde jaar op de Nederlandscbe werven af-
gebouwd 81 schepen, waaronder 10 fregatten, te zamen metende
8973 lasten. De geheele vloot was derhalve in het jaar 1838, met 45
bodems vermeerderd, telde toen 1439 bodeins , metende 117,315
lasten, en bestaat uit: 176 fregatten, 20 pinken, 64 brikken, 14
schoeners, 35 barken, 1 brigantijn, 14 galjooten, 2 galjassen, 542
koffen, 212 smakken, 195 tjalken, 56 hoekers, 10 bomsebepen,
6 gaffelschepen, 2 kagen, 2 damschepen, 9 belunders, 5 koffen ,
1 paveljoenschip , 1 logger, 7 sloepschepen , 1 praamschip , 2 stoom-
schepen, 15 bnnscliepen , benevens 56 beneden de 20 lasten. Geda-
rende 1858 zijn ingeklaard: onder Nederlandsche vlag 2494, onder