was indejaren 1270, 1274, en 1374, omdat men bevreesd was voor
eenen aanval van de zijden der Geldersehen en in 1672, om deFran-
Schon uit Holland te houden; dan weder ten gevolge van hooge watervloeden
en daardoor vcroorzaakte dijkbf'etiken, zoo als plaats had
in 1342, 1437, 1438, 1618, 1623, 1633' f 1631, 1634, 1638,
1665, 1677, 1682, 1692, 1697, 1699, 1709, 1711, 1713, 1726,
1728, 1729, 1740, 1741, 1784, 1799, 1809, 1820 en 1827. In
het daaropvolgende jaar 1828 werd het te veld staande gewas bijna
geheel door de muizcn vermeid.
Hot wapen van deze baronie bestant in twee roode, ter wederzijde
ge tan de , baren hebbende'hoven vieren onder drie tanden, liegende deze
beide baren boven elkander horizontaal op een zilver schild. In het
groote zegel Staat ook nog een zwarte nieerle zonder poten boven in
den regterhoek van lict scbild.
ASPEREN, gem., prov. Zuid-IIolland, arr. Gorinchem, kant.
T'ianen, (2 m. k., 3 s. d.); palende IN. en O. aan de Lin ge, die haar
N. van de gem. Leerdam enO. van de Gelderscbe gem. Aquoy scheidt,
Z. aan de gem. Herwijnen in de prov. Gelderland , waarvan zij door den
Nieuwen Zuid-Liugendijk gescheiden wordt, en W. aan de gem. Heu-
kelom. Zij maakt een gedeelte der baronie Asperen ui t , en bevat,
belialve het stadie Aspe r en, de volgende 5 afdeelingcn van het II o o-
g e l a n d : de Eng, met de Do r d s c h e W a a r d j e s ; den P o lder
; dfe G o t i d p u t j d e S c h i l d k a m p e n en den Gr a swa l ,
cnbeslaat een« oppervlakte van 335 bund. 60 v. r. 96 v. eil., met 183 h.,
1 korenmolen, 4 eendekooijen, 1 Herv. kerk, 1 school, die gemid-
deld 133 leerlingen te lt, en ruim 1200 inw.
Het stadje Asperen ligt 21 u. N. O. van Gorinchem , 5J u. Z. ten
O. van Vianen, 3 u. W. van Tiel, 3 u. N. W. van Bommel, 6 u. N.
van Heusden , n. W. van Heukelom, aan bet einde der gem., in den
zuidoostelijksten hoek van Zuid-Holland, 31° 32'31" N.B. 22“ 46, 33" O.L.
Het wordt ten O. längs den wal, door de Linge bespoeld, waaruit het
water door eene brug in de haven vloeit, of liever in eene gracht, de
Mi n o f L i e f d e geheeten, die,. met eene bogt naar het noord westen
loopende, de stad in twee ongelijke deelen doorsnijdt. Zij is langwerpig
Vierkant, strekt zieh van bet N. naar bet Z. uit, zijnde ecjjter ten N.
breeder dan ten Z ., is door eene vrij breede gracht omgeven , heeft
vier poorten, twee aan de landzijde , de H e u k e l o m s c h e p o o r t
ten W. e'n de Ge l l i k ums c h e p o o r t ten Z., en twee aan het water ,
de Wa t e r p o o r t ten O. en de B e g g ij n e n p o o r t ten N. van de
stad. Sommigen willen, dat het stadje het oude Caspingiuih zij , hetwelk
op de reiskaart van P eutinger voorkomt. Yroeger was het eene weerbare
en welversterkte plaats , van rondom met eenen steenen muur voorzien van
zeveiitien törens of rondeelen , en door eene hooge borstwering omgeven ,
zijnde de wal van binnen met aarde opgeboogd. Men had hier ook twee
kasteelen, w aarvan het eene geheel verdwenen is , zoo dat men zelfs
de plaats niet weet aan te wijzcn , waar het gestaan heeft, hoewebmen ,
niet op onwaarscbijnlijke gronden , gist, dat de Gelliknmsche poort er
een overblijfsel van zij , daar deze nog de gedaante van eene oude sterkte
heeft; het andere slot, dat ook W a d d e s t ei n geheeten wrerd, 'heb-
ben de Fransclien ten jare 1672 in de lucht doen springen, zoo-
där er thans niets meer van te zien is, dan de voorburgt, met
eenen steenen toren ter wederzijde , en de vijver.
Het S t a d h u i s is een oud gebouw, welks voorg’evel in het jaar
1638 vernieuwd is. Uit het midden van het dak rijst een spils torentje
, waarin het stadsklokje hangt. Voorheen had men hier ook eea
Markl fhui s , dat in April 1707 van hout werd opgetrokken en stond,
waar men de wekelijksche markt hield r maar dit is in het iaar 1738 j
omdat het verfallen was , weggernimd , terwijl de wekelijksche markt
almede te niet gegaan is. Ook stond hier vroeger, aan de oost-
zijde der voorstad , eene Y 1 e e s c h h a 1, die echter reeds in het begin
der vorige eeinv in een woonhuis veranderd is.
Van oude tijden heeft Aspkren vier vrije paardenmarklen geliad,
op welke ieder niet allcen paarden, osseii , koeijen , varkens en scha-
pen, maar ook andere koopmanschappen te markt kondebrengen. Var»
deze zijn er nog maar twee in wezen , en deze worden gehouden op
den 23 April cn den 29 October. Deze laatste plagt een der grootste
markten van geheel Holland te zijn. Behalve deze paardenmarkten
werd hier vroeger nog eene jaarmarktof kerrnis gehouden , die altijd acht
dagen ua Pinksleren inviel; deze is evenwel, in het laatst der 17de
eeuw, yervallen en te niet geloopen.
Wanneer of door wien de eerste kerk hier gesticht zij , kan. met geer»
zekerheid bepaald worden , vermoedeiijk heeft er hier echter eene gestaan,
voör het jaar 1401 , toen Vrouw Elburg vas L angerak , erfdochter
van Asperen, doorwier liuwelijk met R ütgeii, Baron van den Boetzelaar ,
de baronie in het geslacht der Boetzelares kwam, er eene stichtte. Op
den 1 Augustus 1674, werd deze kerk door eenen hevigen storm-
wind geweldig bescliadigd, zoodat een gedeelte van het dak ingesla-
ger» en verbroken werd, en op den 1 September 1717 werd anderwerf
door eenen stormwiud het dak opgenomen en in de kerk neder-
gestort, terwijl mede een stui. van den gevel losrukte. Yoör deKerk-
hervorming was zij vermoedeiijk aan de Ii. Catharana van Alexan-
drie toegewijd, en er waren toen ten minslc drie altaren in. Het is
eene kruiskerk, en , voor den kleinen omlrek der plaats , vrij groot.
Ten W. tegen de kerk Staat nog een hooge dikke en sierlijke toren,
van huiten fraai uitgewerkt, en van boven met eene sclniinte van de
vier zijden toeloopende tot op den omgang, van waar hij weder
regt oploopt, tot dat hij met een vierkant spitsje gedekt wordt. De
toren heeft vijf verdiepingen met liouten zolders , op de tweedeis het
uurwerk der klok geplaatst, op de derde hangt thans nog eene klok ;
te voren had men er vijf. Tegen den muur van den toren aan,
binnen in de kerk, hangt eene afbeelding van de stad Asperen , zoo
als die in het jaar 1317 was, eer het krijgsvolk van den Hertog van Sak-
sen, bekend onder den naam van de Zwarte hoop, liaarinnam. De kerk
heeft een koor, waarin geene andere personen begraven worden,- dan die
tot het geslacht der Heeren van Asperen behooren. Te midden van dit
koor Staat eene verheven tombe^ met eene blaauwe zerk gedekt, op
welke de wapens van onderscheidene Heeren en Vrouwen zijn gebefteld ;
terwijl aan den rand de namen van hen , die hier begraven zijn, met
vermelding van den tijd huns overlijdens, te lezen staan. Aan het
einde van het koor tegen den muur is een tweede verheven graf, van
hoven alleen met honten schalen gedekt, dat mede tot begraafplaats
voor de Heeren van Asperen strekte; ook leest men in dit koor tegen
den muur in de Fransche en Nederduitsche taal een grafschrift, met Ro-
mcinsche letters in zwarten toetssteen uitgehpuwen, ter eere van Amelia
van Marnix van S t . Aldegonce , Vrouw van der Merwede, echtgenoote
van R utger W essel van den Boetzelaar , Baron van Asperen , en dochter
van den beroemden P hilips van Marnix, Heer van St. Aldegonde.
Deze kerk wordt door eenen Predikant bediend, tot welks beroep de