sloopcu. Be teu uilvoerbrengingvan dit besluit was, op aanhouden v a »
de ¿ej!u>ven en die van A a rd en b u r g zelven , nog ecnigen tijd uitpesteld
loen de Franseheu , den 26 Junij van dat jaar, ’s morgens omstreeks twee
ure, met 8000 of 9000 man voor het stadj.e kwamen. Van binnen
was seiner geen voorraad, de aarden wallen waren onvoorzien van
pahssaden , en met niet meer dan negen ligte stukkeu gescliut bezet
, van welke slechts vier bruikbaar w aren j de grachten hielden
op eenige plaatsen naauwelijks twee voet water. De bezetting, ondcr
aanvoeriug van den kommandant Jüan G a u , was , kort voor de aaii-
komst der Fransehen, naar Sluis in Viaanderen uitgetrokken, zoodat
er nog maar zes en dertig of acht en dertig man , onder het bevel
van den vaandrig E l i a s Beekman , in de stad waren gebleven; en men
met meer dan 175 weerbare burgers op de been konde brengen.
In dezen hagchelijken toestand werd de stad door de Franschcn be-
, sprongen, die, onder het geschreeuw van sla dood , sla dood, op de
landpoort aanvielen, maar door de burgerij en bczetting, na eenen
slorm van andcrhalf uur , tcruggedreven werden. Twee later beproefde
aan vollen even vruchteloos afgeloopen zijnde,'trok de vijand den 28.
Junij af, met achterlating van 620 krijgsgevangenen , onder welke negen
officicren waren, terwijl hij zelve het verlies, voor deze stad geleden ,
op vijltienhondcrd man rekende; de Aardenburgers daarentegen verloren
geen enkcl man , en hadden slechts twee of drie ligt gekwetsten.
De vrouwcn hadden bij deze gelegenheid zoowcl haren moed be-
toond als de mannen. Eene der aanzienlijkste, M a r g a r e ta S a n d r a
Imisvrouw van den voorzittenden scliepen P i e t e r Rooman van H a a r lem ?
iat met eenen hoop jongens op hare stoep, de kogels , die te groot
varen, imdden door te hakken, en zond die bij hoeden vol naar den
ffal. Deze dappere tegenstand was alzoo oorzaak, dat de stad be-
kmden bleef. In 1747 moest zij evenwel voor de magt der Franschcn
onder L ow e k d a iil bukken , die op den 17 April aldaarzijn intrek nam
sn haar , tot na den Vrede van Aken , in 1748, bezet hield. In 1794
« erd dit plaatsje , zonder slag of stoot, andermaal door de Franschen in-
genomen, aan wien het , even als geheel Staats-Viaanderen bij
het alliantie-tractaat van 16 Mei 1796, werd afgestaan, en die
het in 1814 , zonder eenen aanval af te wachten , weder verlieten.
Ook bij de laatste beroeringen, die ons vaderland geschokt hebben ,
is A a e d e n b u r g niet ongemoeid gebleven , want den 50. Octobcr 1850
werd zij bezet door zekeren E r n s t G r e g o ir e , zieh noemende Belgisch
aoloncl, aan het hoofd van ongeveer 600 man , zoogenaamde gerepcl-
tle troepen, en 1200 of 1500 baanstroopers, zijnde een zaamgeraapte
iioop Vlamingen, meest uit de heile des volks, waarbij zieh in den
nacht nog eene dergelijke bendevan 600 man, ondcr welke het sclmim
vau yerscMlende natien , meest echter Franschen, onder het hevel van
den Vicomte P o n t e c o u la n t , voegden. Na 800 guld. uit de sledelijkekas
en verder de kas van den ontvanger van’sBijksbelastingengeligt en eenen
vruchleloozen aanslag op Oostburg gewaagd te hebben , verliet G r e g o ir e
met zijne bende den volgenden dag reeds weder de stad. Niet lang
echter bleef A a rd en b u r g van dezen overlast bevrijd , want reeds den
2 November werd zij andermaal door G r e g o ir e bezet, die nu weder
de kas van den ontvanger ligtte en , tot geruststelling zijncr troepen,
welke meenden dat de burgers gew eren verborgen hadden , ten cin-
dc hen om te brengen, vier gijzelaars vorderde, die hij naar
Maldeghem deed vervoeren , maar des anderendaags weder slaakte. Na
vier da gen toevens , werd A a r b e h b c k g anderwerf van deze lasu
te r verlost, en bleef nii geheel van miliiaire bezetling oirlbloot tot op
den 21. November , als wanneer de stad met een delachement van
56 man van de 5e Afdeeling Noord-Nederlandsehe Infanterie-, onder
het bevel van den le Luitenant van K erckoirle bezet werden, zoo als
zij ook sedert dien tijd altijd door Noord-Nederlandsehe troepen is
bezet gebleven. Tijdens den tiendaagschen veldtogt in 1851 , hebben
de onzen de Stroobrugge , liggende even op Belgisch grondgebied , over
het riviertje de Lieve, op den straatweg van A ardenburg op Maldeghem
, tweemaal overmeesterd, en de vijandelijke batterijen al-
daar vermeid. Voor en tijdens dien veldtogt zijn de polders aan-
de zuidzijde der stad en längs de geheele grenslinie van dit district,
op bevel van den Kolonei L edel , als een verdedingsmiddcl tegen den
vijand, deels met zoet, deels met zout w ater geinundeerd geweest, en-
alzoo gebleven tot in de maand Junij 1855.
Te A a rd en b u r g waren voor de Hervorming , b/halve de parochiekerken
aan de H. Maatjd, M a r ia (in het jaar 1294 door Paus B o n ifa c iü s tot eene
abdij verheven) en aan S t . B a v o gewijd , twee kapellen aan S t. J a co b en
aan S t . J o r is geheiligd, benevens vier kloosters. Ten gevolge van den beel-
denstorm waren öp het einde der 16e en in het begin der 17e eeuw' de-
kerkgebouwen te Aardenburg zoo gehavend , dat , toen de stad in het
jaar 1604aan de Staten overging, van die der H. Maagd alleen het
. muurwerk , twee torens en eenige pilaren overend stonden , sedert is
zij geheel gesloopt geworden. Die van St. B a v o is thans bij de Herv.
in gebruik. Het is een aanzienlijk gebouw, prijkende sedert 1809
met een zeer goed orgel. Zij moet , naar men wil, reeds in 940 ge-
sticht, maar de voorkerk in het hegin der 15e eeuw vernieuwd zijn, het-
geen sommigen heeft doen vermoeden , dat zij toen eerst gcbouwd is -
de achterkerk wei'd eerst in 1667 uit haren vervallen staat lier-
sleld. Dit laatste gedcelte het ruimste en schoonste, w ordt niet meer
tot uitoefening van de godsdienst gebruikt. Bij deze kerk staat een
hooge doch niet zware toren, waarin twee klokken hangen. Voor-
heen liad de kerk tw ee torens , maar de kleine, in den vorm van eene
piramide , zonder uurwerk of klokken, is voor eenigejaren, ter ont-
lasting van lict dak der kerk, afgehroken, zijnde de stoel daarvari ,
overdekt met een kapje , nog aanwezig. De kerk der R. K. is niet
groot, zij werd in 1804 gestiebt , en heeft een orgel en eenen toren
met eene kleine luikiok zonder uurwerk. Die der Menn. is mede
niet groot, doch zeer net en voldoende voor de kleine gem. , heeft geen
toren en is in 1795 gelicel vernieuwd. De kloosters zijn sedert het
jaar 1604verbouwd en tot andere gebruiken ingcrigL /~
Onder de openbare gebouwen kan men het stadlmis, staande op de
groote markt, rangschikken, dat in 1627 gekocht en in order gebragt
is , maar uitwendig niets hijzonders heeft, en vroeger alleen door het
beeid der geregtigheid, dat in eene nis in den voorgevel stond, van de
andere huizen onderscheidcn was. Sedert eenige jaren is echter dit
beeid aldaar niet meer aanwezig, ten gevolge der verandering en ver-
plaalsing der vensterramen in den voorgevel. Men bewaart er de slads-
arcliiven, waaronder een aantal op pergament geschreven C harters en
hrieven , gedeeltelijk voorzien van de zegcls van ednen Duitsclicn Kei-
zer , van Köningen van Engeland , Hertogen van Bourgondien , Graven
van Viaanderen, van Valois, van Holstein, enz. Het oudste stuk dag-
teekent van 1201, liet jongste en tevens het eenigste uit de 17e eeuw
is van H. H. M. de Heeren Staten Generaal der Vcreenigde Nederlan-
den , en draagt het jaarlal 1667. Voorts wordt hier nog gevonden een