kant., gem. en 2 u. 0 . ten Z. van Echteid, onder het d. Oehtcn f
en j u. Z. 0. van daar, aan den Waaldijk , gelegen.
Dit landgoed bevat, behalve eene heerenliuizing met grooten tuin,
een boerenhuis, lanen met opgaande boomen, boomgaarden , benevens
teel- en weiland, en is 9 bund. 76 v.r. 90 v. eil. groot.
APPELSCHE , d., prov. Friesland, kw. Zevenwolden, griet. Stellingwerf
Oosteinde, arr. en 6 u. 0. ten Z. van Heerenveen , kant.
en 3 u. 0. van Oldeberloop, aan de grenzen der Provincie Drenthe.
Tot dit d ., dat het oostelijksche der grietenij Stellingwerf-Oosteinde
is, beliooren de buürsch. Aack i ng e en Ho og - A p pel s eh e.
Vroeger stond hier ook een klooster van de Premonstreiter orde ; ’s W e-
r e lds - L i c h t geheeten , en er was hier eene bürgt, die halsregt voerde.
Men telt er 180 inw., alle Herv., die hier eene kerk hebben , welke van
eenen stompen toren voorzien is , en tot de gem. Oosterwolde-Fochtelo-en-
Appelsche belioort. He grond van dit d. bestaat voor een groot ge-
deelte uit eene liarde zandige hcide , in welke nogtans , nabij Wateren,
in Drenthe, een grazig stuk weiland lig t, de Broek genaamd.
APPELSCHE (H00G-), buursch., prov. Friesland, kw. Zevenwolden ,
griet. Stellingwerf-Oosteinde, arr. en 6 ’- u. 0. ten Z. van Heerenveen,
kant. en 3 | u. van Oldeberloop, \ u. 0. ten Z. vaH Appelsche , onder
welk d, het behoort.
APPELSCHER-ZANDBERGEN, zandduinen , prov. Friesland, kw.
Zevenwolden, in bet zuidoostelijke gedeelte der griet. Stellingwerf-
Oosteinde, onder het d. Appelsche, waarvan zij hären naam ont-
leenen. Deze duinen , ofchoon niet zeer hoog , hebben van het land-
volk den naam van zandbergen bekomen, omdat het eene verwonder-
lijk vreemde zaak is , dat er hier te midden van eenen reeds zeer hoo-
gen lieidegrond, geheele rijen losse zandheuvelen, met zeer weinig
planten begroeid, gevonden worden, waarvan de hoogste ongeveer
12 eil. boven de oppervlakte verheven zijn , en volkomen naar zeedui-
nen gelijken.
APPELTERN, gem. in het Land-tusschen-Maas-en-Waal, prov.
Gelderland, kw., arr. en distr. Nijmegen, kant. Bruten, (20 m. k.,
7s. d.). Zij bevat, de d. Appel tern, Al t f o r s t , Ma a s -Bomme
l en A l p h e n , de geh. B e r g h u i s , B 1 a au w e-S 1 u i s ,
Gr e f f e l i n g, d e n Ha a g , H e p p a r d , het H o o fd , d e Rad e,
de L a a k , Mo l e n e i n d , Mo o r t h u i z e n , Mun, de l u n n i -
k e n w a a r d , de S i e nwe S c h a n s . S c h r a a l - J a m m e r , de
' f o r s c h , de T u n t , Ye l d d i j k en de Wa l , benevens vier pold.
die gezamenlijk 2339 bund, groot zijn.
Er zijn 4 R. K. kerken, 4 Herv. kerken en 4 scholen, die
te zamen een gemiddeld getal van 200 leerlingen hebben. Deze
gem. beslaat 3223 bund. 33 v. r. 98 v. ell. gronds, met 409 h., bewoond
door 2100 inw., onder welke ruim 1800 R. K., die in deze gem.
4 statien hebben en ongeveer 230 Herv. , die twee gem. uitmaken.
De voornaamste middelen van bestaan zijn de landbouw en de vee-
teelt; ook wordt er een weinig handel gedreven.
De pold. onder deze gem. worden jaarlijks door kwelwater onder-
gezet en moeten in de lente door de sluizen in de dijken, naar de
Maas leidende, droogloopen. Bovendien zijn zij in het jaar 1784,
1799, 1807 en 1811, ten gevolge van doorbraak van dijken bui-
tengewoon hoog overstroomd. Maar in de jaren 1816 en 1817 hebben
de binnenvelden , alsmede vele der läge uiterwaarden door den
menigvuldigen en aanhoudenden regen, gedurende den geheelen zomer,
mcer dan eene Nederl. el diep onder water gestaan, waardoor
de geheele oogst vernield werd en eene groote sterfte onder het
vee, mitsgaders duurte van levensmiddelen en hongersnood bij de
armen, is ontstaan. Even als in het jaar 1816 ging het bijna in de
jaren 1827 tot en met 1831 , maar vooral in het jaar 1829, als
wanncer , door de zware stortregens , die den 29 Junij , 12 Julij ,
18 en 16 Augustus vielen, de velden wederom werden onder water
gezet, ten gevolge waarvan dezelfde rampen, onheilen en teiste-
ringen als in 1816 plaats hadden. Zoodat de voorzeide jaren ,
om den noodlottigen toestand , waarin toen de inw. van deze gem.
verkeerden , nog langen tijd bij hen in geheugen zullen blijven.
Welke toestand dan ook voor geene verbetering vatbaar is te achten ,
zoo lang er geene algemeene, verbeterde uitwatering voor de distr.
Rijk-van-Nijmegen en Maas-en-Waal zal zijn daargesteld.
De oorlog, die in het laatst van 1830 uitbarstte, en ten gevolge
had , dat een groot aantal personen, in het begin van 1831 , ten strijde
geroepen werd , alsmede de buitengewone epidemische ziekte in 1831 ,
toen meer dan | der bevolking ziek te bedde lag , die van deze kleine
gem. , in de maand September en het begin van October, meer
dan 80 slagtoffers wegsleepte, en waardoor de geringe oogst nog niet
tijdig genoeg kon worden binnen gehaald, mitsgaders de schier alles
vernielende muizen, die zieh hier in 1831 opdeden, hebben niet
weinig bijgedragen, om den finanlielen toestand der gem. zeer te
verachteren en zij n de oorzaak , dat het grootste gedeelte der ingezete-
nen als nog in bekrompene omstandiglieden verkeert.
Deze gem. lieeft geen afzonderlijk wapen; het gemeente zegel bestaat
uit de woorden G emeente A ppel tern , met het randschrift P rovincie
G elderland.
Het d. A ppel tern of A pelteren , ligt 8 u. W. van Nijmegen , u.
ten Z. van Druten, £ u. Z. 0. van Altforst, aan den Maasdijk.
Tot dit d. behooren de geh. de La a k , de Tu u t , de Wa l , Mun
en de Blaauwe sluis , benevens een pold., 489 bund. groot, die
bij wintertijd onder loopt, maar gemeenlijk eenigzins vroeger dan die
der drie andere pold. in deze gem. droog is.
Dit d. is een riddermatig goed , welks Heeren al vroeg in de Gelder-
sche geschiedenissen vermaard zijn, zoo als zij , onder anderen , den
beroemden J oan D erk van der C apellen tot den P oll , onder hare vroe-
gere bezitters teilen mag, thans wordt zij in eigendom bezeten door
Mevr. A. E. Gravin douairiere van R e ch t er en , geb. Baronnesse van der
C apellen , zijnde eene dochter van den gemelden Heer J oan D e r k .
Men telt hier 430 R. K. , die hier eene statie hebben, welke tothet
voorm. bisdom van Roerrnonde, dek. van Bruten behoort, en eene kerk
heeft, die aan den H. S ervatius toegcwijd is , en waarin de dienst door
eenen Pastoor verrigt wordt. De Herv., die een getal van ongeveer 70
personen uitmaken, behooren tot de gem. Altforst- en- Appeltern.
Voorts heeft men in dit dorp 97 h. en eene in lS38 geheel nieuw ge-
bouwde school, met een gemiddeld getal van 80 leerlingen.
Bij A p p e l t e r n , S t a a t een aanzienlijk lieerenhuis , het H uis te Appel-
¿ 6m geheeten.
APPELTERN (HÜIS TE), oud adell. huis, in het Land-tusschen-
Maas-erv-Waal, prov. Gelderland, kw. , arr., distr. en 8 u. W. van
Nijmegen, kant. en 2 u. Z. van Bruten, gem. en Z. 0. van
Appeltern, te midden van het hoog geboomte, nevens den Maasdijk
gelegen.