AMSTERDAM, fort in Oost-Indie, op het eil. Celebes, op de kust
van Menado , rcsid. Menado-en-Gorontalo. De Heer H u s t a a r t bouwde
hier in 1655 eene liouten vesting', doch in 1675 deed de Heer E r a n c x
die door eene steenen vervangen , aan welke liij den naam van A ms
t e r d am gaf. In 1703 liet de Sergeant D b c h i e l s z deze sterkte, hoewel
buiten order der Maatseliappij , met eenen steenen ringmuur omtrekken.
Het is een langwerpig vierkaut aan drie zijden met eene gracht om-
geven, en door vier bastions verdedigd , die de reede en de landings-
plaats bestrijken , welke laatste bovendicn verdedigd wordt door eene batterij
van vier stukken, die aan bet einde van eenen opgeworpen
dijk, regt tegen over de poort van het fort is aangelegd.
Bij de verovering door de Engelschen op den 24 Junij 1810 waren
er in bet fort 109 man en 50 stukken geschut. Tkans bevat bet een
garnizoen van ongeveer 60 JaVanen , AmEonezen en Gorontalers , onder
bet bevel van eenen Luitenant , die tevens Kommandant is over de
geheele krijgsmagt van Menado, bestaande in tachtig man, van welke
de overigc twintig te Kema liggen.
AMSTERDAM, lioofdfortin Nederl. Guiana, kol. Suriname, aan den
regteroever der Suriname , die hier , beneden dit fort, de Commewijne
opneeuit, op de punt door de zamenvloeijing dier beide rivieren gevormd ,
l-j u. benedenwaarts van Paramaribo , liggende bet Z. W. bastion op
6° 6' 12" N. Br. en 51° 12' 54" W. L.
Dit fort , hetwelk in bet jaar 1734 , onder het bewind van den
Gouverneur Generaal d e C h e b s s e s , aangelegd , en in 1747 voltooid is ,
beeft de gedaante van eenen geregelden vijfboek , die door even zoo
vele bolwerken gedekt wordt. Het ligt omgeven door eene zeer breede
graebt, die baar water uit de rivier ontvangt, en wordt verdedigd
door eenen bedekte weg , zeer goed van paalwerk voorzien, en een
glacis , w aarin drie wapenplaatsen zijn, van welke twee de Suriname
en eene de Commewijne bestrijken , met behoorlijke afsnijdingen versterbt
, rüstende het glacis, tegen bet wegzakken, onder water op eenen
grond van rotssteen.
Be voornaamste. sterkte van den waterkant bestaat in eene groote
bank of modderplaat, die regt voor de punt, welke door de beide
rivieren gevormd wordt, gelegen is , zijnde aldaar ook eene sluis in het
glacis, ten einde bet water in de grachten te ververschen en het omgele-
gerf land te laten onderloopen. Van deze sluis af, tot aan de wapen-
plaats längs de. Suriname, ligt eene batterij met zwaar geschut be-
plant; zoodat zelfs platbodemde vaartuigen ferhinderd worden aldaar
te naderen. Het vuur van dit fort, met dat der daartegen
ovCrliggende scbansen L e y d e n op den henedenhoek der Commewijne
met eene versterkte batterij Friderici genaamd, en F u r n i e r e n d ,
eene redoute op den linkeroever der riv. de Suriname , tusschen welke
de scbepen door moeten, veroorzaakt ook, dat men niet, zonder bij te
draaijen , de rivieren kan opvaren.
Binnen het fort zijn de woningen der Officieren en kazernen voor
de Soldaten , eene smederij , timmerloots en genoegzame magazijnen
van levensmiddelen , zeer goed ingerigt; vroeger had men er eenen
wind-korenmolen , welke men om windstilte heeft moeten afbreken ,
kruidmagäzijnen en eene regenbak , die meer dan duizend tonnen water
bevat. De batterijen zijn in goeden Staat en er kan eene sterke be-
zetting op geplaatst worden;, zoo als er dan ook altijd een vrij talrijk
garnizoen gebouden wordt.
Midden door het fort loopt een weg, beplant met palmietpalmen en
oranjeboomen, längs welken men over eene brug, die over de gracht
lig t, naar de Societeits— kostgronden kan gaan, alsmede naar de
landingsplaats pver een gegraven kanaal, dat met eenen winkelhaak in
de nabijgelegen kreek uitwatert. Aan deze landingsplaats is eene w acht,
bij welke geschut is geplant, ten einde op de vaartuigen te kunnen Schieten.
Voorheen waren alle schepen verpligt , om hier de vlag te strij-
ken en met zeven kanonschoten te groeten , hetwelk dan met drie
schoten , en het plaatsen van een vaandel op de wallen van het fort,
beantwoord werd. Thans vindt men hier op de wal eene vrij hooge
seinpaal, met die op Bramspunt en Paramaribo in correspondentie
staande. In de nabijheid ligt een groot stuk lands met bannanen
en aardvruchten beplant, welke dienen tot voedsel voor de veroordeelde
slaven, die hier in kettingen tot dwangarbeid zijn verwezen , om , onder
het opzigt van eenen üirecteur, aan de vestingwerken te arbeiden.
Ten N. W. is het met modderpoelen en ondoordringbare doornhagen om-
zoomd. waarom deze streek vroeger den naam van het T y g e r s h o l
ontvangen heeft, ofschoon die van Kikvorschzwamp meer eigenaar-
dig zoude zijn geweest.
AMSTERDAM, fort in West-lndie, op het eil. Curaçao, in de
Z. W. zijde van Willemstad, aan de Oostzijde der haven van Curaçao ,
welke daardoor verdedigd wordt.
Binnen in het fort is de ruime en koele Protestantsche kerk van
'Willemstad, die, benevens eene consistoriekamer, een goed orgel,
uurwerk en klok bezit. Het verwulf rust op vier zware steenen ko-
lommen , tusschen welke twee fraaije koperen kroonen hangen; het
houtwerk, waaruit het gewelf bestaat is massief mahony , maar ligt
blaauw, met donker blaauwe paneelen , in witte lijsten , beschilderd.
Vroeger diende deze kerk uitsluitend voor de Hervormden , maar
sedert 1825 zijn de Hervormden en de Lutherschen tot eene Protestantsche
gemeente vereenigd, bij welke men zieh bedient, van deliederen , die
thans bij het Evangelisch-Luthersch kerkgenootschap gezongen worden.'
Het benedenste gedeelte van dit kerkgebouw levert ruime, koele
bergplaatsen op en dient tot een gouvernementsmagazijn, inzonder-
heid van levensmiddelen voor de marine. Regt daartegenover Staat het
Gouvernementshuis, zijnde een vrij lang gebouw van twee verdiepin-
gen , met blaauw bepleisterde muren en een balkon , dat op vier ko-
lommen rust. Hier vergaderen de raadscollegien, terwijl het tevens
tot woning van den Gouverneur dient, en het benedenste gedeelte tot
civiele gevangenissen en bergplaatsen. De overige huizen , die, met
deze beide gebouwen, een onregelmatig vierkant uitmaken, dienen
tot woningen voor de Officieren der bezetting en tot kantoren voor de
Landsambtenaren (1).
AMSTERDAM , waterfort in West-lndie, op het eil. St. Eustatius,
bij de stad Oranje. >
AMSTERDAM, vervallen fort in West-lndie, op het eil. St. Marlen,
aan de W. zijde van Grootbaai, j u. Z. Z. W. van Philipsburg.
( l ) H e n , die eene meer omstandige besehrijving van d it fo rt begeeren , moetea
wij verwijzen n a a r het fraaije werk van ouzen arbeidzamen medewerker M. D .
T ebhstiia, getiteld: D e N e d e r l a n d s c h e W e s t - t n d i s c h e e i l a n d e n ,
D. X., bl, 5 i , hetwelk wij ¡oder, die eenig belang ste lt in dat gedeelte onzer
Overzecsche bezittingon, met volle o v e rtu ig in g , ruimschoots, al» zeer lezenswaar-
dig , durven aanbevelen.
I . D e e i . 17