H d®!' M S t t ! °Psta,ld I H ItSl polder nietsÄ
dä Ä van defensie W e n d e .
M WAARI> ° f A.MCUS'VI:E,,I) ’ anders ook Heer-Amelisweerd of
-«ehsweerd genoemd, amb. heerl. ook ridderhofst. Oud Amelis-
” ln ^ Overkwartier, prov. Utrecht, arr. en 3 u. Z. van A -
v Z Sf7 f “ n H' 3 ,W-.Van W'P / ' • " ' gem.. en f u.
van R yn a vw e n . De heerl. ,s ongeveer 108 bund. g ro o t, W a a n
eenen bogt van den Krammen Rijn, was vroeger leenroerig aan
bet hui» v a « Z u ile n b u r g , en h ee ft, naar men wil, hären naam ont-
e , van zekeren A m e lis v a n W e e r d e , of Ameliths d e I n su la , die
een der oudste. bezitters , of misschien wel de stichter van het huis
inoet geweest zijn.
In 1672 werd het door de Franschen verwoest. Van toen af be-
stonden er alleen eene koepel aan den R ijn , de fondamenten van het
oude slot en een huis van weinig aanzien , tot dat Jonker G e r h a r d Go-
U W h t ^ « S r * ^ ER“ %Maa« cb a lk van het Nederkwartier van
Utrecht, in 1707 hier eene brug over den Rijn liet leggen , en er
een aanzienly k hnis optrok, nadat hij reeds te voren fraaije t £
naci a o e n a a iu e ffffen . T opr y ii in /LK£J7 « « ik t q
,1 1 , , U ln e n ' I d o o , v o o r e e n e n d d e r -
n o i s t a d e r k e n d w e r d , b e h o o r d e z ij a a n J a « v a « R e « e s s e v a n W u l f .
,ei\ r la n r vroegere bezitters was Jonker Joh a « v a n H u c h t en b r o ek die
als Rapitem van een Stichtsch regiment, in het vermaarde beleg van.
«ortende, gekwetst werd en aldaar , in 1601 , aan zijne wonde over-
T " het J,aar 1808 ,s ’'Ü van den toenmaligen bezitter Gérard -
A rn o u d Raron I a e t s yan Amerongen , Heer v a « S c r a ik w u k , in efren,
dom overgegaan aan L o d ew ijk N a p o le o n , toen Koning van Holland
die er eeniren t.jd zijn verblijf hield , en doorwien deze goederen met
de ndderhofstad N i e u w - A m e l i s w a ar d in 1810 verkocht zijn
aan den Kommandeur J . P . v a « W i c k e v o o r t Grommelin. In het f o l gende
ja a r werden zij weder verkocht aan den Heer Mr. P a u lu s W i l -
£ (Lscn .TAN D b a k® s t e i« , na wiens overlijden zij bij boedelscheiding
w i,Z1Jn overgegaan aan zijnen zoon Jonlüieer M r , H e n d r ik
W illem B o sch v a « D r a k e s t e in , Lid van de Ridderschap der provincie
Het wapen väh dez<T heerU/ is een schlld van goud, beladen met drie
zwarte hanen met roode kämmen en baarden . geplaatst twee en een
AMELISWAARD, veelal N ie u w A m e lisw e e r d . ridderhofst. in het
Overkwartier, prov. Utrecht, arr. en 8* Z. W. van Am e r sfo o r t,
kant. en 45 u. N. W. van W ijk bij Duurstede r % u. W. van R i j -
n a uw e n , aan den Krommen R ijn , over welken hier een brug ligt.
Het was f roeger leenroerig aan de proostdij van Oud-Munster te Utrecht ,
en is tnans een sierlijk gebouw, met vier gedekte schoorsteenen. Het
Staat evenwel met op de plaats van het oude huis , dat meer voor-
waarts, tusschen het tegenwoordige huis en den Krommen R ijn , n-e-
s aan heelt., en waarvan de grondslagen, vierkant in zijne gracliten
iiggende , nog aanwezig zijn. Het heeft eenen fraaijen tu in , aange-
naam plantsoen en fraaije wandelingen , voornamelijk in een bosclije
aan de overzijde van den . Rijn ,. dat zieh, van die rivier tot aan
den rijweg, naar Wijk bij Duurstede uitstrekt. Zij werd eertijds
G r o en ew o d d e geheeten, omdat zij bij het geslaclit van dien naam
bezeten is geweest. Men denkt echter, dat de oudste en oorspronkc-
Ujke naam A m e u sw e e r d geweest zij , omdat A m e lis v a « Weei-.d e , van
het jaar 1233 tot 1279 , als bezitter van dit huis vöorkomt; nader-
hand, eerst in 1350, is hetaan het geslacht van Groenewodde gekomen. Toen
het in 1338 door de Staten der provincie Utrecht, voor riddermatig
erkend werd , was A lbert van L eeuwenberg er bezitter van. In welk
geslacht het omtrent 1500 van ¡ im P roeys is gekomen. In 1810
verstrekte het huis tot verblijf aan de hooge officieren van het paleis
van L odewijk N apoleon (zie het vorige ^art.). To gelijk mot 0 u d-
A-m e l i $, ii-i.ti.er d-4s deze ridderhofstad toebedeeld aan Jonkheer Mc.
H endrik W illem B osch van D rakestein , lid van de Ridderschap der ^
provincie Utrecht, Ay a. . ..-y ¿¿¿** / e . x...
Het wapen van N ie u w -A m e lisw a a r d is een schild, feeladon met aclit
cimip op y a n g o u d ea. r o o d . 3
AMELROY | gem. , prov. Gelderland. Zie AÄEKzo&iw.
AMEN, geh. in Rolde, dingspil, prov. Drenthe, kant. en 1|- u.
ten Z. 0. van Assen: gem. en 1 u. Z. W. van Rolde.
AMENOEBAN, d. in Oost-Indie, op de zuidelijke kust van het
Bandasche eil. Timor, in welks omtrek veel Sandelhout valt.
AMER, riv. , die bij Geertruidenberg ult de vereeniging van de
Oude Maas met de Donge ontstaat, door de zoogenaamde Werken-
damsche killen, eenen aanmerkelijken toevoer van water uit de Mer-
wede ontvangt, voorts bezuiden het Bergsche veld westwaarts stroomt
voor den Moerdijk en Willemstad den naam van H ollandsdiep , bij Hel-
voetsluis dien van H aringvliet draagt, en bij Goederede door eenen
wijden mond zieh in de Noordzee ontlast.
AMER, watertje in den pold.. Ruigenhil, prov. Noord-Brdband,
dat zieh met eenen zuidelijken loop in den Dintel ontlast.
AMER (GROOTE) , watertje in den pold. Ruigenliil, prov. Noord-
Braband, ten Z. van de Willemstad, dat eerst noordwest, vervol-
gens west loopt, en zieh bezuiden den pold. Maltha, in het Hollandsch-
diep ontlast.
AMER (KLEINE), watertje in den pold. Ruigenhil, prov. Noord-
Braband, dat met eenen zuidwestelijken loop door eenen sluis, tegen
over de Rolleplaat, in den mond van den Dintel uitloopt.
AMERONGEN, gem. in het Overkwartier, prov. Utrecht, arr.
Amersfoort, kant. Rhenen (7 m. k. , 4 s. d.) , palende N. aan
Renswoude en Woudenberg, 0. aan* Rhenen en Veenendaal , Z. aan den
Rijn en Wijk bij Duurstede en W. aan Leersum en ten deele aan
Langbroek. Zij bevat behalve het d. Amerongen, een gedeelte
van de buurt Ul s t , alsmede de buursehap Gi n k e l en de ridder-
hofsteden Amerongen met Lievendaal , Wai jestein, Ber kestein
en Natewisch, is 3203 bund. groot, en telt daarin ruim
1600 inw. , die meest hun bestaan in tabaksteelt, kcornbouw en vet-
houderij vinden.
De Herv. gem. , die hier 1300 ziel, t e lt, en tot de klass. van
Wijk bij Duurstede, ring van Rhenen, behoort, was vroeger met
die van Le ersum vereenigd , en deze combinatie had tot eersten Pre-
dikant H enricus R aesfeldius, die omtrent het jaar 1624 overleed.
In het hegin der vorige eeuw , werden deze vereenigde kerken echter
Yan elkander gescheiden, en, in 1715, werd Gerhardus van Oostrum
als eerste Predikant bij de afgezonderde gem. van A merongen beroe-
pen. Deze gem. heeft hier eene groote en ruime kerk, op welks
midden voorheen een sierlijk spitsje stand, dat voor eenige ja-
ren afgebroken is. De toren, die op eene hoogte gebouwd i s ,
is Vierkant en hoog, naar boven verdünnende, met twee Iran