Ä C H.
£ i
/
ACHTRöVEN, heerl. in het Land mn Vianen, prov. Z u ifc
Holland, arr. Gormchem, kant. Vianen, gem. Leksmond-Achthoven-
en-Lakerveld ziel, u.tstrekkende längs den Lekdijk , tot aande plaats ,
'Vaar het Zederik kanaal in de Lek uitloopt. Zij is thans een eigen-
0TrH*rtTiWT7W l j G ,. ^ e e r M r - H . TAN DEN BeBGH VAN LbKSMOND. ACHfHOVEN, pold. m Rijnland, prov. Zuid-Ilolland, arr. en
kant. Leyden, gem. Leyderdorp, ten W. door de Does, ten Z.
door den Ryn, ten 0. door de gem. Koudekerk en ten N. door
staande'1”^ bepaald^, en onder het Hoogheemraadschap van Rijnland
4 ACp-™UI^EN ’ > prov. Zuid-Holland,
aF1>A ^ ^ ■^omm*d»dijk-, gem. Ooltqensplaat. .Z ^ a« nS>,
ACHTKARbl ELEN , oude naam van het ambt of landschap Mid-
dagt, prov. Groningen. Zie M iddagt.
ACHTKERSPELEN o f A chtkarspelen , g r i e t . , p r o v . Friesland, k \v .
Oostergoo, voor verre het grootste gedeelte arr. Leeuwarden, kant. Bui-
tenpost, behoorende alleen het d. Rottevalle tot het arr. Heerenveen,
kant Beetsterzwaag (8 m. k ., 4 s. d.). Zij wordt dus genoemd naar de
aent Kerspelen, waaruit zij voorheen bestond : zijnde A ugus t inusp-a,
Ru i t en p o s t , Dr o g e h am, H a rk ema - 0 p ein de , Ko o t e n .
Jb ut kep o s t , . S u r h u i z u m en Twvz e l ; thans lieeft men er
buitendien nog drie kerkdorpen: Ge rke skl oos t e r , Surhui s -
t erveen en R o t t e v a l l e , hoewel er slechts zeven Herv. gem.
gevonden worden namelijk : Augustinusga-e n - Su rhuizu m ,
ui tenpost -en-Lutkepost , D rogeh am -en -IIa rk em a -O p e in -
d e, Gerkesklooster, Rot teval le, Surhnisterveen en Twv-
zel- en-Ko oten , die gezamenlijk 9 kerken hebben , welke door zeven
redikanten bediend worden ; voorts is er ook nog eene Doopsg. kerk
maar R. Iv. kerken vindt men er niet, behoorende de weinige inw. van
die gezmdheidtot de statie van Böckum. Eertijds stond deze grietenij,
ten opzigte vanhetgeestelijke regtsgebied,onder den Bisschop van Munster,
teiwij e ovenge deelen van Friesland den Bisschop van Utrecht totpeeste-
xijk opperhoofd liadden ; de reden hiervan was, dat die van Groningen
van het eil. Ameland, Terband en Achtkerspelen, door L udgerüs , den
eersten Ihssehop van Munster, tot het Christelijke geloof bekeerd zijnde,
hem uit erkentehjkheid, voor hun geestelijk lioofd erkenden. Men
1,1 deze Snet- 9 scholen , te zamen met 800 leerlingen. Zij
grenst ten 0 . aan de prov. Groningen, waarvan het door de Lau-
wers geschehen wordt, ten Z. aan Smallingerland, ten W. aan
v f7oeu e(i ’ ten N- aan I)antutnacieel en Kollumerland, en telt
. bewoon<] «erdende door ruim 7000 inw. onder welke
rmm 6600 Herv. , 560 Doopsg., 20 R. K. en 3 Luth. De inw. ge-
neren zieh meest met den landbouw en veeteelt, maar liebben ook
drie jeneverstokerijen , 12 smederijen, 4 scheepstimmerwerven 1 pel-
3 rogge- en 5 gortmolens. .«Xv .
Men heeft hier weinig wateren; de voornaamste zijn: een gedeelte
der D o c k ume r t r e k v a a r t op S t r o o b o s , het Korne l s -
1 e P of hev^ : K o l o n e l - C a s p er -R o b l e s - d i e p , eene
v a a r t van S u r h u i s t e r v e e n n a a r h e t Ko r n e l s d i e p
en van daar n a a r B u i t e n p o s t , en de Oude V e e n s t e r -
v a a r t .
De landerijen dezer grietenij zijn meestal zandige bouwlanden , die
echter wel bemest zijnde , goede vruchten geven. Ook vindt men,
.vooral in het oostelijke gedeelte, goed weiland, alsmede vele hooilan-
’ ¿ZZ A Z r y / f s Z Z [ ¡vOrO. hlf.lt.lit' I
je -. ^ ■ ¿Z, ¡!wr« p j [ Lci^ ij
( ,'l.Z.UoCe.J
ACH.
den ; in het midden der grietenij läge , en in het zuidelijkste gedeelte
hooge veenen. Men h e eft er veel klein wild , zoo als hazen, patrijzen enz.
In het jaar 1398 weigerden de Achtkerspelers de cijnsbaarheid aan den
Grave van Holland, en zij alleen waren onbevreesd voor het dreigend ge-
vaar. De Stellingwervers, Schooterlanders en andere Friezen, hunne kloek-
moedigheid ziende , werden daardoor aangevuurd , om zieh insgelijks
tegen Hertog A l b r e c h t v a n B e i j e r e n , Graaf van Holland te verzetten,
waardoor de Hollanders zieh genoodzaakt zagen, Friesland te ontrui-
men , en de Friezen , voor dien tijd, Van hunne dienstbaarheid te
ontslaan. Onder alle de Friezen waren de Achtkerspelers wel het meest
op de Hollanders verbitterd , en men wil , dat des Hertogs volk
destijds, voornamelijk door hnnnen tegenstand, tot het verlatcn van
Friesland genoodzaakt werd. Ook hebben zij nog, toen de Hollanders
■altrokken , twee lninner schepen , die door stilte aan den oever op-
gehouden werden , in brand gestoken en de manschap op de vlugt ge-
jaagd. Vele wederwaardigheden heeft deze grietenij moeten uitstaan in de
oude oorlogen en verdeeldheden tusschen de Schieringers en Vetkoo-
pers . want deze laatsten de eersten , die uit Groningen geweken
waren, in 1415 bij Noordhorn geslagen hebbende , vielen kort daarop
met eenig krijgsvolk in A c h t k e r s p e l e n en plunderden bet geheel uit.
In den Nederlandschen oorlog tegen Spanje heeft deze grietenij al-
mede veel te lijden gehad.
Het wapen van A c h t k e r s p e l e n stelt voor eene kerk met acht zij-
panden (ter wederzijde vier) , elk van een spits oprijzend torentje
voorzien , verbeeldende dus een zamenstel van acht kerken te wezen.
ACHTMAAL , uitgestrekt geh. in de Baronie van Breda, prov.
Noord-Braband, distr. en 3 u. Z. W. ten Z. van Prinsenhage , arr.
en 3} n. Z. Z. W. van Breda, kant. en 3 | u. Z. W. van Ginneken,
gem. Zundert- en- Wernhout, 1 u. N. W. van Wernhout , 2 u. O.
van Nispen. ¡¡HU® s s - .
~J7 AGHTSCHE HEIDE, uitgestrekt heideveld, in de Meijerij van ’s
Herlogenbosch, kw. Kempenland, prov. Noord-Braband, dist. Oirschot,
zieh tusschen den straatweg van ’s Hertogenbosch en Eindhoven, en
den dijk, die van Oirschot naar deze laatste stad loopt, uitstrek-
kende. Het ontleent zijnen naam naar het daar opliggende gelnicht Ach t ,
e n js vermaard door de wapenschouwing, die aldaar den 29 Augustus
1831 door Z. M. den Koning, vergezeld van hoogstdeszelfs gehcele fa-
xnilie, na den terugtogt van ons zegevierend leger uit Belgie , plaats had.
ACHTF1ENHOVEN , gem. in het Ptederkwartier, prov. en arr. Utrecht
kant. Maarssen (5 m. k ., 3 s. d .), palende W. aan Westbroek [
N. aan Nieuw-Loosdrecht, O. aan St. Maartensdijk en Z. aan de
Vecht. Het is eene heerl. , voorheen onder den naam van
E v e r c k e s d o r p bekend , en toen aan de Proostdij van St. jANte Utrecht
maar nu aan het domein toehehoorende. Er is noch kerk noch gehucht
in deze gemeente, maar te ,voren moeten er achttien hoeven of hofste—
den gestaan hebben , van welke zij hären naam ontleend heeft. Zij
bevat ruim 715 bund, landen telt 370 inw. van welke de Herv. tot
de gem. Westbroek-en-Achttienhoven bebooren, en de R. K. tot de
statie van Maarssen gerekend worden. AU.' /i-
ACHTTIENIIOVEN, gem. in het ’s Lands en Groot Walerschan
van Woerden, prov. Zuid-Holland, arr. Leyden, kant. Woerden
(-0 m. k. , 3 s. d. 2 afd.), grenzende N. aan Nieuwkoop en Noorden
enaan AVilnis, prov. Utrecht, W. aan Nieuwkoop, Z. aan Zegveld ,
prov. Utrecht en O. aan Wilnis en Kamerik Houtdijkeh prov. Utrecht’
I. D ee l . ^ ^
.-T „ v ArS*/., t I K - y ' ■ /