tesscnkamers a ordienen bezijjti^d te worden- om de daar jjevonden
w oi dende uitmuntende schilderstukkcn von B a r th o lo m e u s v a n d e r I I e l s t
J a n de B a e n , K a r e l D u j a r d in , J a n M a u r t t s Q u in k h a r d , en anderen • het
R. K. Oude Arm e n -kan t oor , dat met een der beroemdste schil—
derijen van J a k o b d e Wir prijkt; het Beg g i j nho f, waarongehuwde
vrouwen van de R. K. ¡jodsdienst kosteloos eene wonnig- bekomen mits
bevijzende dat zij voor haar eigen levensonderhoud kunnen zorgen (1) •
B r e n t a n o ’s S t e n n d e s O u d e r d o m s , een gestiebt, waarin
aan ongehuwde grijsaards van de R. K. godsdienst w o n in g , kleeding
en voedsel om niet wordt verschaft en in welks bidvertrek men
twee bczienswaardige schilderten van d e L e h e en K am fiiu iz e n vindt •
het G e s t i c h t v an L i e f d a d i g h e i d , waarin R. K. meisjes
worden verpleegd , die , weezen geworden , te oud zijn om in het Maag-
denhuis te worden opgenomen, en dat thans 40 dergelijke weezen bevat ■
het G e s t i c h t v an L i e f d a d i g h e i d in 1837 opgerigt en nit de
nalatenschap van den Heer Scnuvs afkomstig , waarin 14 oude vrouwen
worden verpleegd; het in 1648 gestiebte Nederlandsch- Portu-
geesch- Israel i t isch Jnngensweeshuis ; het in 1730 opgerigte
Nederlandsch- Portugeesch- Israel i t isch Oude Mannenhuis-
het Nederlandsch- Portugeesch- Isra e litis c h - Oude Vrou-
w e n- e n Z i e k e n h u i s , dat sedert 1834 bestaat; het N e d e r 1 a n d s c h-
I s r a el i t i sch - Oude-man nen- en vrouwen- en ziekenhuis
dat in 1833 opgerigt is ; het Nederlandsch- Israel i t isch- Jon-
gens weeshuis , sedert 1833 zijn bestaan teilende; de beide gestichten :
A an de weldadighei d gewi jd, het eene op de Heerenmarkt het
andere aan de Weteringspoort, wordende, gedurende den winter, in het
eerstgenoemde, dagelijks spijzen , en in het andere, drie malen in de
week, turf aan behoeftigen uitgedeeld.
Tot de liefdadige inrigtingen behooren ook : het G e n o o t s c li a p
t o t b e o e f e n i n g van d e u gd en k ü n d e , : den 20 Aug 1 7 3 3
door den Heer A. E i i n k S t erk opgerigt, ten doel hebbende, ondeN
steuning te geven aan hulpbehoevenden , vooral in diervoege , dat am-
bachtslieden enz. door ziekte verachterd, weder hun eigen brood kunnen
verdienen, en betwelk inhetjaar 1818 zijnen werkkring had uitgebreid
door de oprigting van eene V e r k o o p p l a a t s van h a n d wer k
e n v e r v a a r d i g d d o o r h u l p b e h o e v e n d e n van goe-
d e n h u i z e , die echter later weder te niet gegaan is ; het g e-
n o o t s c h a p t e r a a nm o e d i g i n g d e r k o e p o k i n e n t i n g
met 8 Bireeteuren en 16 werkende leden; de Ma a t s e h a p p n
t o t R e d d i n g v an D r e n k el i n g e n ,. die , in 1767 , door
den Heer J a k o b de C lercq opgerigt, de eerste van dien aard
i s , welke in Etiropa bestaan heeft, en een aantal navolgers heeft
gehad; de in 1824 opgerigte Noord- en Z u i d - h o 11 a n d-
s c h e Red d i n g -Ma a t s c h a p pi j , met ongeveer 1000 leden,
die ten doel heeft, om bij het vergaan van schepen op onze kusten
ten minste het leven der schipbreukelingen te redden ; het, Genoot-
schap t o t z e d e l i j k e v e r b e t e r i n g d e r G e v a n g e n e n ,
dat zijn bestaan verschuldigd is aan de Heeren : W. H. S d r i n g a r ’
( l ) In h l R o o m s c h C a c h o l i j k j a a i - b o e k j e v o o r i8 3 5 , bl. 63 kan m en
e en e om slan d ig e b e s ch r ijv iu g , z o o v a n dit gebouvv , a ls v an de d a a r lo e beh o o reu d e
kork , vindt'Ji.
J. L. N ierstrasz J unior en W. II. W arnsinck , in 1823 opgerigt
werd , en ongeveer 3000 leden telt; het Fo n d s t o t A a nm o e d i g
i n g v a n de ¡ ¡ewapende d i e n s t in de Nederlanden, den
1 April 1813 opgerigt; het N e d e r l a n d s c h e Bi j b e l g e n o o t -
s c liap , dat in 1813 zijn bestaan ontving , de verspreiding des bijbels
in zij ne oorspronkelijkheid zieh ten doel stelt, en omtrent 1000 leden.heeft;
h e tNe d e r l a n d s c hGo d s d i e n s t i g T r a k t a a t -Ge n o o t s c h a p ,
ten doel hebbende, door het gratis of zeer goedkoop verspreiden
van kleine geschriften , tot godsdienst op te wekken , in 1820 onder den
titel van: A m s t e r d a m s ch T r a k t a a t g e n o otsc h a p opgerigt,
waarna het, om de toeneming der leden door het geheele land., wier
getal thans ruim 2300 beloopt, zijnen tegenwoordigen naam aannam ;
het Genootschap t e r b e v o r d e r i n g v a n G o d s d i e n s t i g
on d e rwi j s v o o rV o n d e l i n g e n e n V e r l a t e n R i n d e r e n ,
hetwelk tot vervanging van het voormalig aalmoezeniersweeshuis dient;
d eMa a t s c h a p p i j t o t B e v o r d e r i n g v a n h e t G o d s d i e n s
t i g o n d e r w i j s o n d e r de S l a v e n en K l e u r l i n g e n in
de k o l o n i e n , met 600 leden ; het Collegie Z e e m a n s h o o p ,
zijnde eene inrigting ten uutte der zeevaart, en tot ondersteuning
van de zoodanigen , die door schipbreuk ongelukkig geworden zijn, dat
thans in een eigen gebouw, aan den Buitenkant, vergadert; en voorts
nog eep aantal hofjes, in welke oude lieden , meestal kosteloos , worden
opgenomen , waarbij wij nog zouden kunnen voegen de Hol l a n d -
s c h e Br a n d - en L e v e n s v e r z e k e r i n g s o c i e t e i t ; de
On d e r l i n g e B r a n dw a a r b o r gm a a t s c h a p p p i j e n voor ge-
bouwen , koopmanschappen , meubelen en huissieraden ; twee Zeeas-
s u r a n t i e s o c i e t e i t e n ; eene Ma a t s c h a p p i j v a n O n d e r l i n -
ge W e d u w e n p e n s i o e n e n ; en h e tOn d e r l i n g Ve d uwe n -
f o n d s , olnler de zinspreuk : de Trouwe Wächter. Yoorheen had men
hier nog een Bilde mannen- en Vrouwenhui s, tusschenden Oude-
zijds-Achtei'burgAvalen den Klovenicrsburgwal, alwaar het , in 1600 , op
een gedeelte gronds van het Oude Nonnenklooster gebouwd werd , ter vervanging
van een dergelijk gesticht, dat in 1330, in de Kalverstraat,
uit eene gifte van zekeren J an B eezen , Priester , en H aasje K laas-
docuter , huisvrouw van K laas J akobszoon in ’t P a ra dijs , gebouwd was ,
en aanvankelijk tot kostelooze opneming van honderd en dertig onge-
huwde lieden strekte , welk getal vervolgens tot 130 en eindelijk tot 200
vermeerderd werd, maar sedert 1753 tot een Proveniersh ui s , voor
lieden boven de 50 jaren , diende, die e r, tegen betaling van eene
som , geevenredigd naar hunnen ouderdom , in opgenomen , en van de
noodwendigste behoeften des levens voorzien werden, en thans ten
dienste der I i o n i n i n k l i j k e Ak a d emi e v a n B e e i d e n d e
k u n s t e n ingerigt is ; het Ou d e z i j d s h u i s z i t t e n l i u i s , d a t,
tot berging van voorraad voor behoeftigen , in 1486 getimmerd
en in 1710 herbouwd werd, maar thans in een Rijksmagazijn
vanoorlogis veranderd ; een E v an g e l i s c h - L u th e Ks ch-W ee s-
h u i s , dat thans tot eene kaserne gebruikt wordt; een D o o p s g e-
z i n d We e s h u i s , tegenwoordig tot eene S t a d sw e rk- e n l e e r -
s c h oo l dienende ; het St. J o r i s h o f , een deftig proveniershuis onder'
den druk der Franscke overlieersching te niet gegaan , en thans ten dienste
van het Amortisatiesyndicaat ingerigt; en een G e s t i c h t va n Boet -
v a a r d i g he i d , voornamelijk ingerigt, om R. K. ongelukkig verleide
of onteerde personen van het vrouwelijke geslacht op het pad van
I. D e e l . 14