CLXXIV
D E A N T I Q U I S
COL L E Ç T IONIBUS & COLLECTOR. IBUS
C A N O N U M
P A R S T E R T I A ;
P E C O L L E Ç T I O N I B U S D I O N Y S I A N A
& ceteris , qua? a Dionyfio profecerunt.
C A P U T P R I M U M .
De col/eBione Dionyfii Exigu: .
§■ J
Cajfiodorii teftimoniuitt de Dionyfio. ColleBionis Dionyfiana f artes dua ,
earumque defcriptio. De continuatu numerorum ferie in canonibus Gracis.
Juftelli editio duo additamenta a Dionyfio aliéna in fecunda farte recepit.
Puri Dionyfii codices rari, & cum Hadrianeis non confundendi.
Uis effet Dionyfius Exiguus , quantaque ejus effet in
Gracis Latinifque litteris peritia, ac in Audio totius
facra eruditionis celebritas, fatis expofuit Caffiodorius >
qui eo familiariter ufus, poft ejufdem mortem, circa
annum 556. hoc infigne de eo teftimonium inferuit li-
bro de divinis leftionibus cap. 23. Generat etiam hodie-
[ que Cathchca Ecclefia viros illufires probabilium dog-
I matum decore fulgentes . Fuit enim noftris temporibus
& Diony fius Monaclus, Scytha natione , fed moribus omnino Romanus, in
utraque lingua valde doBiffimus, reddens aBionibus fuis quam in libris Domini
leger at aquitatem : qui Scripturas divinas tanta curiofitate difcujferaty
etque intellexerat, ut undecumqiie interrogatus fuijfet, paratum haberet competent
fine aliqua dilatione refponfum : qui ntecum DialeBicam legit, & in
exemplo gloriofi magifierii plurimos annos nit am fuam Domino prajfante tranj-
egit . Pudet me de conforte dicere, quod in me nequeo reperire. Fuit enim
in illo cum fapientia magna fimplicitas, cum doBrina humilitas, cumfacun-
dia loquendi parcitas : ut in nullo Je vel extremis jamults anteferret , cum
dignus ejfet Regum fine dubifatione colloquiis . Intervent at pro nobis, qui no-
bifcum orare confueverat, ut cuius hie fumus orattone fuffulti , ejus poßimus
nunc meritis ad/uvari. Qui pet it us a Stephano Epifcopo Salonitano, ex Grads
exemplaribus canones ecclefiafticos moribus fu is , ut erat planus atque di-
Jertus, magna eloquentia luce compofuit , quos hodie ufu celeberrimo Ecclefia
Romana compleBitur. Hos etiam oportet vos ajfidue legere , ne videami-
ni tarn falutares ecclefiàfticas régulas culpabiliter ignorare. Alia quoque mul-
ta ex Grace tranfiulit in Latinum, qua utilitati pojfunt Ecclefia conveni-
re . Qui tanta latinitatis & gracitatis peritia fungebatur, ut quofcumque libras
Graces in manibus acciperet, latine fine ojfenfione tranfeurreret', iterum-
que Latinos Attico fermone legeret, ut crederes hoc ejfe confcriptum, quod os
dus inoffenfa velocitate fundebat . Longum efl de illo viro cunBa retexere :
8c profequitur alia de ejus virtutibus differens.
II. Celeberrimum in rem noftram Dionyfii opus eft collefiio canonum &
eonftitutionum Sedis Apoftolicas, qua? ab auftoris nomine Dionyfiana vocatur.
Hæc
Pars III. de Collect. D ionysiana 8cc. Cap. I. clxxv
Hate dillinguitur in partes duas : quarum altera Synodorum canones, altera Du* colle
Romanorum Pontificum epiftolas compleftitur. Non uno , fed diftinâo tern- {t
pore feparatim digeftæ & edits ; ac propterea diftindtis nuncupatoriis litteris in lllTilm '
puris Dionylianis exemplaribus difeernuntur. Primo colledtioni canonum ope- jpfe
ram dedit. Cum nimirum Romam accefliffet poll Gelafii mortem., quern fe £"” ’ 01.
prafentia corporali non vidijfe teflatur, ibidemque plura dediffet fuæ peritiæ léaio coin
Gratis ac Latinis litteris argumenta ; Laurentius confufione prtfca transla- nü^um ■
noms ojfenfus, ajfidua & familiari cohortatione ab eo flagitavit, ut Graca- f | Yùiik-
rum Synodorum canones accuratiore & nitidiore interpretatione latine redde- num •
r e t . Prifcttm translationem, qua? Laurentium offenderat, illam effe, quam
hoc tomo edituri fumus, alibi probabilius conjecimus . Laurentius porro , Part- 2-
quern fratrem nofirum Dionyfius appellat, forte fuit aliquis Romans Ecclefia? c,2' ° ' Iÿ'
Presbyter, quo nomine duo iubferipti inveniuntur Concilio Romano fub Sym-
macho an. 499. Ingeftum autem a Laurentio laborem non fufeepit Dionyfius,'
nifi poftquam Stephani Epifcopi Salonitani preces accefliffent, uti partim ex
epiftola ad ipfum Stephanum, partim ex Cafliodorij teftimonio colligimus.
III. In principio itaque canones qui dicuntm Apofiolorum, de Graco, inquit Dcfoi.
in epiftola ad Stephanum , tranftulimus, qui bus quia plurimi conjenfum non JgSggPf.
prabuere facilem, hoc ipfum vefiram noluimus ignorare fanBitdtem. Deinde tis.
régulas Nicana Synodi, & deinceps omnium Çonciliorum, five qua ante
earn , five qua pofimodum faBa fu n t , ufque ad Synodum CL. Pontificum ,
qui apud Confiantinopolim convenerunt fub ordine numerorum , idefi a primo,
capita ufque ad céntefimum fexagefimum quintum , ficut habetur in Graca
auBoritate , digejfirrtus . Graca auBorifas Græcum , quo utebatur , Codicem
indicat. In hoe feries numerorum ita continuata era t, ut in eo codice fuit , Continu»
qui in nonnullis Synodi Calchedonenfis ailionibus Antiochenos canones eadem
iere numerorum ferie notatos prseferebat. Confer quæ in hanc rem obfervavi- ries,
mus part. 1. cap. 6. Idem Vero Græcus Dionyfii codex folos continebat Nicæ-
nos canones XX. Ancyranos X X IV . Neocæfarienfes X IV . Gangrenfes XX.
Antiochenos X X V . Laodicenos L IX . & Conftantinopolitanos III. , qui canones
C L X V . conficiunt . Cum autem in eo codice deeffent canones Calche-
donetifts X X V I I , , eos ex alio Græco exemplo Dionyfius latinitate donatos
adjecit, qui Græcarum Synodorum ftatuta claudebant. Turn vero ex Latinis
exemplis fubtex-uit ftatuta Sardicenfis C o n c ilii, atque Africani , qua latine
funt édita. Sardicenfes fiquidem canones , quos duplici originali exemplo turn
grace, turn latine editos probavimus part. 1. cap. 5. , non reddidit ex Graeco
, fed ex Latino originali exemplo aeque ac Africanos fumfit . Vide quæ de
hqc peeuliari Sardicenfium exemplo adnotavimus part. 2. c. 1. num. 17. Con-
cliidtt porro Dionyfius epiftolam nuncupatoriam hac monitione; Univerfarum
vero definitionum titulos pod hanc prafationem JlriBius ordinantes, ea qua
in fingulis Jparfim fuytt promulgata Conciliis , fub uno afpeBu locavimus, ut
ad inquifitionem cujufque rei compendium aliquod attulijfe videamur . Indicat
titulos canonum exaâius lucubratos, 8c in præmiffa tabula deferiptos, quos
poftea fuo cujufque canoni iterum prafixit. Hinc ergo primas partis feries hæc Ordo pried
. Prasfationis locum obtinet epiftola ad Stephanum. Turn fequitur tabula P“ *
titulorum. Dein canones Apoftolorum L . Poftea fub una numerorum ferie
Nicaeni, Ancyrani , Neocæfarienfes, Gangrenfes, Antiocheni , Laodiceni, 8c
Conftantinopolitani. Deinde Calchedonenfes, quos omnes nova verfione e Graeco
latine tranfiulit . His fubjeéli ex originali Latino Sardicenfes XXI. ac
tandem Africani diftinéli in numéros *CXXXVIII. Priores fcilicet numeri
XXXIII. funt canones Concilii Carthaginenfis anni 419. In quo cum poftea
leâa 8c inferta fuerint décréta praecedentium Synodorum Africa fub Aurelio ;
hæc a num. X X X IV. perveniunt ufque ad num. C X X V I I . Turn fequuntur
fex alii canones ejufdem Concilii anni 419. a num. C X X V I I I . ufque ad
CXX XIII. Dein epiftola ejufdem Synodi ad Bonifacium Pontificem, aliaCy -
rilli Alexandrin! ad Africanos, alia Attici C P. ad eofdem cum fyttibolo Ni-
ran q , 8c poftremo epiftola pofterioris Synodi African* ad Caeleflinum : quæ
omnia inchoant a num. CX X X IV . ac definunt in num. C X X X V I I I . Earn
porro continuatam numerorum feriem, auam in Græcis canonibus fe expreffif- “umYtk
fè te