C lemens Jacobo z domino, & Epifcopo
Epifcoporum, regenti Hebræorum fan&am
Ecclefiam Hierofolymis, fed 3 & omnes
Ecclefias , quæ ubique Dei providentia
fundatæ funt, cum presbyteris & diaco-
nibus, 8c ceteris omnibus fratribus. Pax
tibi fit Temper** 13
12 NOtum tibi facio, domine, quia Simon 4 ,
qui veræ fidei merito, & integræ præ-
dicationis obtenru , fundamentum effe Ecclefiæ
definitus eft, qua de caufa etiam Domini
ore divino cognominatus eft Petrus ,
qui fuit primitiæ ele&ionis Domini, Apofto-
lorum primus , cui 8c primo Deus Pater
Filium reveJavit , cui & Chriftus competenter
beatitudinem contulit, qui & voca-
tus eft & eleftus, & convivaDomini becomes
effe&us, tafflquam bonus & probatif-
fimus difcipulus , qui ofyfcuriorem mundi
plagam occidentis ( velut omnium poten-
tior ) illuminare præceptus eft , quique 8c
intégré potuit implere præceptum . Sed quo-
iifque fermonem protraho, refugiens indi-
care quod trifte eft , quod quidem necefle
eft, licet tarde, proferre? Hic denique ipfe
Petrus, qui pro immenfa caritate , quam
erga omnes homines gerebàt, palam cum
omni fiducia ( adverfante etiam tyrannoto-
tius mundi ) bonum prædieare non defti-
t i t , 8c regena. omnium fæculorum per or-
bem terræ , & ufque ad ipftus Romanæ ur-
bis hujus notitiam, ut etiam ipfa falvare-
tu r , invexit : hic , inquam , pro pietate 5
patiendo volens præfentem vitam fini vit .
In ipfis autem diebus , quibus vitæ finern
fibi imminere præfenfit, in conventu fra-
trum pofitus , apprehenfa manu mea, repente
confurgens, in auribus totius Eccler
ïiæ hæc protulit verba : Audite me , fratres
8c confervi mei . Quoniam, ficut edoftus
fum ab eo qui mifit me , domino 8c ma-
giftro meo Jèsu-Christo , dies mortis meæ
inftat, Clementem hune Epifcopum vobis
ordino, cui foli meæ prædicationis 8c do-
ftrinæ catfiedram * trado : qui mihi ab initio
üfque in finem comes in omnibus fuit,
& per hoc veritatem totius meæ prædicationis
agnovit : qui in omnibus tentationi-
bus meis focius exftitit , fideliter perfeve-
xans : quem præ ceteris expertus fumDeum
colentem , homines diligentem , caftum ,
difeendi ftudiis deditum , fobrium , beni-
gnum, juftum , patientem, 8c feientem ferre
nonnullorum ( etiam ex his qui in ver-
bo Dei inftruuntur ) injurias. Propter quod
ipfî trado a Domino mihi traditam potefta-
tem ligandi 8c folvendi ; ut de oninibusqui-
2 Ita nefter; codex Vind. Vulgati Concil.
fratri Domini. Grscus textus apud Cotelerium
pro difcrimine codicum utramque leétionem
exhibet.
3 God. Vind. & omnibus Ecclefiis . Vuiga-
tam leftionem cum Grasco eoncinextem baud
ïmmutandam putavimus.
bufeumque decreverit in terris, hoc decre-
tum fit & in cælis. Ligabit enim quad
oportet ligari, 8c folvet quod expedit fol-
v i , tamquam qui ad liquidum Ecclefiæ régulant
noverit. Ipftim ergo audite , fcien-
tes quia quicumque contriftaverit do&oren»
veritatis, peccat in Chriftum , 8c patrem
omnium exacerbât Deum, propter, quod 8c
vita carebit. Ipfura autem qui præeft ceteris
, oportet medici vicem agere, 8c non
feræ beftiæ furore comraoveri. Hæc eo di-
cente, ego prncidens ad pedes ejus, roga-
bam, excufans me \ 8c declinans honorem
cathedræ, vel poteftatem. At ille refpon-
dens : Pro hoe, inquit, ne me rogaveris .
Hoc enim fieri ftatutum eft mihi, 8c eo
raagis , quod excufas : quia hæc cathedra
eum qui cupit earn , & audafter expetit ,
non requirit , fed ornatum moribus 8c in
verbis eruditum . Quod fi effet alius me-
lio r , fi quis mihi alius adjutor tam fedulus
adftitifiet, fi quis tam plene doëtrinæ meæ
rationem cepiflet, fed 8c eeclefiafticas difpo-
fitiones a me tam plene didiciffct ; habens
alium taletn, non te cogerem opus bonum
fufeipere nolentem . Sqperfluum eft ergo
alium quærere , cum primitias eorum qui
«x gentibus, per me falvantur, 8c præcipue
hujus, urbis, te primum obtulerim. Deo •
Sed 6 8c aliud intuere , quia fi periculum
peccati timens , fufeipere refugis Ecclefiæ
gubernacula; certus efto , quia ampliuspec-
cas , qui populum Dei velut in fiu&ibus
pofitum 8c periclitantem , cum juvare pof-
fîs , fubterfugis ; tui tantummodo habens
confiderationem, 8c non quod in commune
omnibus expedit, providens. Sed certus
ef toquod necefle eft te fufeipere omne periculum,
quia nec ego pro falute omnium
ab ©bfecrando ceffabo . Quanto ergo mihi
citius acquieveris , tanto me citius laboris
8c triftitiæ meæ moerore relevabis. Novi
etiam hoe, o Clemens, quod tibi tædia 8c
moleftias, pericula etiam 8c opprobria in-
eruditi vulgi 7 indocilifque conciliera; quæ
tu tarnen, fcio^ quod conftanter 8c fortiter
feres , refpiciens ad illam fpem,. quæ tibi
apud Deum patientiæ præparat coronam .
Sed & illud cupio, te mecum jufta ratione
perfpicere, quando maxime oper^ tua indi-
get Chriftus, nunc cum inimicus adverfus
fponfam ejus commovet bellum, an futur»
in tempore, quando jam Chriftus poft vi-
ftoriam triumphabit, nec ultra ullius opera
indigent? Quis non etiam parvi fenfus
intelligat, quod iftud eft tempus , in quo
operam tuam Chriftus requirit ? Tota igi-
tur mente in præfentineceflitate præbe operam
tuara , 8c auxilium in præliis exhibe
régi
4 Vuig. inferunt Petrus . DeleVimus aufta-
ritate MS. Harduiniani , cufli & in Grasco
hasc vox defit.
5 Ita codd. Vind. & Hard. In vuig. pati.
6 Vuig. & Mud intuére. Melius cod. Vind.
eum Grazco concinens & aliud intueve.
7 MS. Vind. indotibilifque.
4 5 .7 „ .
regi optirtïo, remunerationes magnificas poft
viaoriam reddituro . Libenter ergo fufeipe
epifcopatus officium, eo maxime, quod ec-
elefiafticas difpofitrones a me probabiliter
didicifti, ut falus eorum^ qui per nos con-
fugerunt ad Deum , nequaquam vacillet .
Verumtamen 8c breviter te de ipfius di-
fpenfationis ordine coram omnibus cömmo-
nere neceflarium 8 duco.
Te quidem oportet irreprehenfibiliter vi-
vere, & fummo ftudio.niti ut omnes vi-
tæ hujus occupationès abjicias, ne fidejuflbr
exiftas, ne advocatus litium fias , neve in
ulla aliqua occupatione prorfus inveniaris
mundialis negotii occafione perplexus. Ne-
que enim judicem aut '.cognitorem fæcula-
rium negotiorum hodie te ordinäre vult
Chriftus, uti ne præfocatus præfentibusho-
rainum curis, non poffis verbo Dei vaca-
re , 8c fecundum veritatis regulam fecerne-
rfl bonos a malis. Ifta namque opera, tquæ
tibi minus congruere fuperius expofuimus ,
exhibeant fibi invicem difçentes, id eft lai-
c i; 8c te nemo occupet ab his ftudiis, per
quæ falus omnibus datur.
Sicut enim tibi impietatis crimen eft
negle&is verbi Dei ftudiis, follicitudines fufeipere
fæcülares : ita 8c unicuique Iaicorum
peccatum eft., mfî invicem fibii etiam in his
quæ ad communis vitæ ufum pertinent
operam fideliter dederint. T e vero fecur.um
facere 9 8c his , quibus debes, vacantem ,
omnes communiter élaborent. Quod fi forte
a femetipfis hoc laici non intelligunt ,
per diaconos edocendi funt , ut tibi folius
Ecclefiæ follicitudines derelinquant ; quo
ipfam, ut dignum e ft, difpenfare fufficias ,
8c veritatis verbo abundantius 8c ftudiofius
defervire . Si enim mundialibus curis fueris
occupatus ; & teipfum decipies, 8ç eos qui
te audiunt. Non enim poteris, quæ ad fa-
lutem pertinent, plenius fingulis quibufque
diftinguere. Et ex eo fiet, ut & tu tamquam
qui non docueris quæ ad falutem ho-
minum pertinent, puniaris, 8c difeipuli per
ignorantiaai pereant.
Idcirco tu quidem ad hoc folum vacato*
ut opportune 8c fine intermiffione doceas
verbum Dei , per quod falutem confequi
poffint. Illi vero eum tanta reverentia tua
verba fufeipiant, io ut qui feiant legatum
te 8c præconem effe veritatis, 8c quodeum-
que fuper terram ligaveris, effe ligatum 8c
in cælo .* 8c quodeumque folveris fuper ter-
ram , etiam ibi effe folvendum . Quoniam
quidem 8c tu, ut dixi , quæ oportet, liga-
bis, 8c quæ expedit, folves. Et ad te quidem
qui præes, ifta fint monita, 8c his fi-
milia.
Ad presbyteros vero fint ifta .• Ante omnia,
* ut pudicitiæ ftudentes , adolefcen- * Conft.
tes nuptiis jungant, quo calorem ferventi&.^v* IO*
aecatis conjugali lege præveniant. Sed ne in
proveclioribus quidem curam habere hujuf-
cemodi negligant , quia in muitis , etiam
cum fenuerit corpus, concupifcèntia viget.
Ne forte ergo fornicationis làbes, occafione
accepta, tamquam venenum peffitnum fer-
pat in vobis, cavere 8c antevenire neceffa-
num eft, ne quod in vobis adulterii occul-
tum ir coalefcat incendium . Et quid in 11
omnibus peccatis adulterio gravius? Secundum
namque in poenis obtinet locum, quoniam
quidem primum illi habent, qui aberrant
a Deo, etiam fï fobrie vixerint. Propter
quod vos, o presbyteri, Ecclefiam ex-
cohtc , 8c rz ordinate fponfam Chrifti ad 1X
pudicitiam. Sponfam autem dico , omnem
Ecclefiæ congregationem : quæ fi pudica inventa
fuerit a fponfo fiio, ingentibus abeo
donis 8c muneribus honorabitur : 8c vos ,
velut miniftri fponfæ, 8c amiçi fponfi, in-
genti gaudio 8c lætitia perfruemini. Si vero
fponfa hæc reperta fuerit commaculata
peccatis, ipfa quidem, tamquam indigna ,
13 extrudetur a regalibus ton’s . Vos au-
tém pcenas dabitis, fi forte per veftram ne-
gligentiam vel defidiam obrepferit contagio
læva peccati. Idcirco ante omnia fobrieta-
tis 8c pudicitiæ follicitudinem gerite . Valde
enim apud Deum grave crimen ducitur for-
nicatio, cujus fpecies funt quidem plures ,
ficut vobis 8c ipfe Clemens diligenter expo-
net . Verumtamen prima fpecies adulterii Prima fpe-
eft, virum propria uxore folummodo nonef- c*es..adul-
fe contentum, 8cmulierem non proprio tan- tcru*
tum fervare fe viro. Si ergo caftus fuerit
quis, poteft 8c humanus 8c mifericors fie-
r i, per quod & ipfe æternam a Deo raife-
ricordiam confequatur. Sane ficut adulterii
venenum canÉlis malis perniciofius eft, ita
amor fraternus 8c caritas totius boni fafti-
gium tenet. Et ideo diligite omnes fratres
veftros, 8c cum religione ac mifericordia re-
fpicite ad omnes. * Orphanis exhibete vofme- * Conft.
tipfos parentes. Viduis virorum curam im- a*
pendite, çum omni caftitate , quæ neceffa-
ria funt, prsbentes. Juniores tamen viduas
nuptiis copulate . His qui ignorant artificia,
exquirite honeftas aliquas occa/iones , quibus
viftum neceffarium quærant : artifici-
bus vero operam providete , debilibus mi-
fericordiam facile. Scio autem hæc ornni,a
faéluros vos, fi caritatem præ ceteris 8c ante
omnia in veftro corde figatis. Cujus ca-
ritatis, 8c recipiendæ, 8c habendæ , maximum
erit fomentum, fi frequenter inter vof-
metipfos communem cibum veftrum men-
famqu.e faciatis, 8c inquantum unufqui/que
prævalet, crebrius panes ac fales fuos cum
S Al. duxi.
9 Ita codd. Vind. & àlius Juftelli . Vuig,
*x his y qui bus non debes vacare.
10 Vulg. tamquam qui feiant . PrSÊtttlimHS
lictionem MS. Vind.
11 Cod. Labbci ça le feat.
12 Idem cod. adornate.
13 MS. Vind. tradetur regalibus: quod cum
non cohæreat, in aliis codicibus MSS. & vulg.
emendatum fuit non tradetùr regalibus, Verio-
rem leftionem fuppeditavit codex Lahbei Gra-
«0 textu approbate.