cclii De ant. Collection. & Collect. Can.
tulit Martinus EpiJcopus in Monafterio Dumienfi. Eafchafii autem verfio re-
ferri poteft ad aliud non abfimile opus in eadem editione impreifum libro fe-
Podea Rra.ptimo, quod Pafchafio quidem interpret! in MSS. tribuitur. Ad Bracarenfem
cateafii. p0rro fedem Martinus promotus, prxfuit Bracarenfi II. ann. 572. cui fubfcri-
pfit: Martinus Bracarenjis metropolitans Ecclefia Eptfcopus. Ilia vero S. Gre-
gorii Turonenfis, quibus facerdotio ejus tribuit annos plus minus XXX. non
folum Epifcopatum Bracarenfem, fed 8c Dumienfem refpiciunt.
De Marti, n , inter ejus opera ad noftrum inftitutum pertinet ea LX X X IV . canonum
”i i . *plIU'feu Capitulorum colleftio in duas partes diftincla, quarum prior exponit qux
ad Epifcopos & univerfum Clerum pertinent, altera vero res ad laicos fpeftan-
tes compleftitur. Hapc colleftionem ille ex canonibus prxfertim Grxcis &
latine redditis digeffit. Hujus compingendx cauffam in prxmifla epiftola his
verbis expofuit. Canones in partibus Orientis ah antiquis Patribus conftituti,
Graco prius fermone conftituti funt | poftea autem Juccedenti tempore in
Latinam linguam translati funt . Et quia difficile t j i , ut Jimplicius alt-
quid ex alia lingua transferatur in alteram ■ ftmulque & illud accidit, ut
tn tantis temporibus fcriptores aut non intelligentes, aut dormitantes multa
pratermittantq & propterea in ipfis canonibus aliqua fimplicioribus videan-
tur obfcura: ideo vifum eft, ut cum omni diligentia & ea qua per tranf-
latores obfcurius ditta funt, & ea qtta per fcriptores funt immutata, fimpli-
cius & emendatius reftaurarem. Latina Graecorum canonum verfio , quae in
Hifpania vigebat, quaeque idcirco tradufta fuit in colleftionem Hifpanicam ,
ilia eft qua: ab Ifidoro poftea recepta, Ifidoriana appellari folet. In hac itaque
verfione quaedam obfcurius reddita Martino vifa funt. Aliqua vero in eadem
a librariis aut minus inteiligentibus, vel dormitantibus immutata, aut omiffa
in aliquibus exemplaribus reperit: ficuti nos in eadem verfione,quae in codice canonum
mox edendo continetur, nonnullas fententias liberius traduftas atque muta-
ta s , aliquas vero breviores particulas prxtermiflas in notationibus indicabimus.
Num & in . Pafchafius Quefnellus Diflert. 12. n. 10. exiftimat, Martinum ex anti-
e^Gwco 9ua canoilura translatione in Codice canonum abs fe edito contenta gg non au-
Cspituia tern ex Graeco fuam colleftionem concinaffe ; eofque hallucinatos affirmat, qui
exoreiTcrit. eum novse translationis canonum auftorem prxdicant. Ea quaE affert, ut probet
Martinum ufum fuiffe laudato Codice canonum, refellemus in Obfervatio-
nibus ad eamdem Differt. 12. cap. 2. n. 10. E Graeco autem codice, non autem
ex ulla antiqua verfione fuam colleftionem digeffifle non folum indicant
recitata ejus verba, quibus Graecum textum cum vulgaris verfionibus fe contu-
lifle demonftrat; verum etiam ex ipfis ejufdem Capitulis liquet, quae cum nulla
Latina interpretatione conveniunt . Verum tamen e ft, Martinum novam
Grxcarum Synodorum verfionem lucubrandam fibi non propofuilfe , fed nova
quadam faciliori methodo novam & brevem colleftionem voluiffe condere ex
iis capitulis, qua Clericis 8c Laicis utiliora videbantur: Hoc fimul obfervans,
inquit, ut ilia qua ad Epifcopos, vel univerfum Clerum pertinent, una in
parte confcripta f in t ; fimiliter & qua ad laicos pertinent , fimul fint adu-
nata, ut de quo capitulo fcire aliquis voluerit, poffit celerius invenire . Ut
autem hac in re leftorum intelligentiae & utilitati profpiceret, canones quidem
Grxcarum Synodorum in iplo Graeco fonte potiffimum expendit; fed eos,
quos utiles & excerpendos crediait, non femper latine interpretatus e ft. Ple-
rofque enim ita retulit, ut quaedam quae fimplicioribus videbantur obfcura, ex-
plicarit latius, quxdam omiferit, quaedam etiam inferuerit, prout fuorum di-
fciplinae utilius putavit: 8c ob banc , ut credimus, libertatem, undenam hoc
vel illud capitulum fumtum fuerit, numquam adfcripfit. Eodem confilio ca-
nonem decimum, alias nonum Synodi Ancyranx , quem prae oculis habuit cap. 39; emendans, Occidentali difciplinae accommodavit. Cum enim eo canone
Diaconis , qui in ordinatione proteftati fuerint, velle fe uxorem ducere, & ni-
hilpminus ordinationem acceperint, li poftea matrimonio jungantur, in mini-
fterio permanere permittatur ■ Martinus hos poll hujufmodi proteftationem ordinary
vetat. Cum nullum capitulum proferatur, quod cum Calchedonenfibus
canonibus ulla ratione conveniat 3 Martinus Grxco codice ufus videtur , qui
iifdem canonibus carebat.
Pars IV . de ant. Can. Breviat. & c. C a p . I I . ccliix
IV. Licet præfationem legentibus omnia ex Orientalibus Synodis excerpta Non
videri poffint ; nonnulla tamen ex Latinis quoque fontibus haufta fuerunt.Cer-
turn fiquidem eft quxdam iifdem fere verbis lumta ex Concilio Toletano I. Gr*cis
nonnulla etiam, fed rarius, ex Bracarenfi I. 8c ex Africanis derivata viden- *KerP“ •
tu r . Non pauca vero , qüx in nullis nec Grxcis, nec Latinis canonibus, qui
Martino antiquiores fin t, haftenus invenire licu it, ipfi Martino tribuenda ar-
bitramur . In editione quidem inferta Bibliothecx Juris canonici Gulielmi Voel-
11 & Henrici Juftelli fingulis Martini capitulis^ ii canones Conciliorum e re-
eione adnotantur, ex quibus tamquam ex fontibus ea capitula depromta cre-
duntur . Utilis & commendanda hxc diligentia, quam Joanni Doujatio lauda-
ti editores referunt . A t canones Nicxnus 8. 8c Laodicenus 39. ita minimum
congruunt cum capitulis 36. &.'73- quibus affiguntur , ut illos „Martinus in
his capitulis ânimo obvolviflc hnud ■ fàcilc crcdi poffit ■ Eâdcni 5 immo multo
major eft ratio de Concilio Turonenfi II. cujus canon 22. alias 23. una cum
Laodiceno canone apponitur laudato capitulo 73. & de Agathenfi, cujus canon
64. adfcribitur capitulo item <54. Nam prxterquam quod indicati canones
cum iifdem capitulis minus conveniunt, incredibile eft has Synodos Gallica-
nas prx oculis fuilfe S. Martino, qui ex Gallicanis Conciliis nihil excerplifle
deprehenditur. Adde quod Synodus Turonenfis II. fub idem circiter tempus
celebrata quo Martinus Capitula condidit, cum pofterion colleftiom Hilpa-
nicx etiam auftiori non inveniatur inferta, Hifpanis fuiffe videturignota.Cur
porro capitulo 68. apponatur canon cujufdam Concilii ex Capitularium i . •
num. 198. non intelligimus. Non folum enim idem canon cum eo Martini capitulo
non concinit 3 verum etiam nullum ibidem Concilium Martino antenus
allegatur, ex quo idem capitulum excerpi potuerit. Pejus autem multo non-
nulli hac notatione decepti affirmarunt, Martinum canones fumfiffe etiam ex
Capitularibus , qux multo poll ejus xtatem digefta fuerunt. Simili de cauiia
non arridet allegatio Arelatenfis III. can. s- ex num. 194. ejufdem libri C a pitularium
affixa capitulo 6g. cum prxfertim in canonibus Arelatenfis III. nihil
tale inveniatur. Qux vero cum Ivone Carnotenfi afferuntur ex Conciliis
Carthaginenfi & Bracarenfi ad capitula 6$. 74. 8c 73. nihil aliud funt mfi ipla
horum Martini capitulorum verba, qux in nullo Carthaginenfi, aut Bracarenfi
Concilio reperire licebit. Forte Ivo Concilium Bracarenfe appellavit ipla Martini
Capitula, qux apud quofdam Concilii Bracarenfis nomme donantur. H i
ergo canones cum ceteris, quos paullo ante indicavimus, eidem Martino rete-
rendi videntur. Nonnulli canones apollolicos perperam adfcribi putant capitulis
0.6. 8c 27. cum prxfertim illos Martino ignotos arbitrentur, immo etiam non-
dum conditos , dum idem in Oriente verlaretur. Hos vero multo antiquiores
oftendimus part. 1. c. 1. Certe Dionyfius Exiguus, qui ante 9. Martinum
fuam colleftionem lucubravit,' eofdem e Grxco latine reddiderat . Num vero
ex adfcriptis canonibus apoftolicis Martinus aliquid fumfent, oc more iuo la-
tius expofuerit, an vero hxc quoque capitula 26. & 27. inter ea recenlenda
fin t, quorum ipfe auftor ex ftk it, definire non audemus.
V . Hanc Capitulorum colleftionem Martinus direxit ad Nitigifium 8c univerfum
Concilium Lucenfe . Hie Nitigifius cum fuis fuftraganeis interfuit Concilio
Bracarenfi II. cui Martinus prxfuit . Eadem Capitula in hoc Concilio
lefta & confirmata creduntur. A t quod ibidem leftum 8c sonfirmatum tradi-
tu r , non funt hxc Capitula , fed gefta Bracarenfis I. ut ex interloquutione
ipfius Martini manifeftum e ft. Hxc Capitula nobis confervata fuerunt a colle-
ftione Hifpanica, ex qua in Ifidorianam tranfierunt. Edita iunt primum ex
codice Ifidoriano, quem Merlinus adhibuit : dein vero ilia recufit Loaila ad
fidem codicum purx colleftionis Hifpanicx. Juftellus & Voellus utriufoue edi-
tionis leftiones 8c manuferiptorum variantes notarunt quam diligentilfime m
Appendice tomi 1. Bibliothecx Juris canonici. In perampla colleftione canonum
manuferipta Collegii Parifienfis Societatis Jefu hxc Capitula infcnbuntur
Concilium Martini Papa , ut P. Harduinus notavit. Hinc mhilf.niirum v . fi
ilia apud pofteriores quofdam colleftores canonum nonnumquam allegentur ex
decrem, leu ex Concilio Martini Papa . Hoc errore dufti nonnulli eadem
Capitula a S. Martino I. Summo Pontifice m Concilio Romano fancita putantes^