j t a C o d e x C a n o n . E
hoc , ut ab jliicitis revocemus aliquos, officii
noftri provocemur inftinflu; in fpecu-
lis a Deo conftituti , ut vigilantiae noftrse
diligentiam comprobantes, & qua: coercen-
da funt refecemus , & qua obfervanda funt
fanciamus. 4 Et quaravis circa ionginqua
fpintualis cura non deficit, fed fe per omnia,
qua Domini nomen pradicatur , extendit •
nec nomiam noftram fubterfugiant, qua in
everfidnem regularum novella prafumtio-
nis auftoritate tenfantur.
I. Didicimus enim quofdam Domini Sa-
eerdotes fuperftitiofo potius cultui 5 fervi-
re, quam mentis vel fidei puritati. Sednon
rnirum , fi contra eccieiiafticum morem 6
faciunt , qui in Ecclefia non creverunt ,
fed alio venientes 7 itinere, fecum hac in
Ecdefiam , qua in alia converfatione ha-
buerant, intulerunt, amiftipallio, & lum-
bos pracinfli, credentes fe Scriptura fidem
non per fpiritum, fed 8 per litteram com-
pleturos. Nam fi ad hoc ifta pnecepta funt,
ut taliter fervarentur, cur non fiunt pari-
jer qua: fequuntur ; ut lucerna: ardentes in
manibus una cum baculo teneantur 1 Ha-
bent fuum ifta myfterium , & intelligent^
bus 9 ita clara funt, ut ea magis qua de-
cet fignincatione ferventur . Nam in lum-
borum pracinftione caftitas , in baculo re-:
gimen paftorale, in lucernis ardentibus bo-
. ni fulgor operis, de quo dicitur: Opera bona
vejlra luceant: indicantur. io Habeant
tamen ilium fbrfitan cultum, morem potius
quam rationem fequentes, qui femotipribus
habitant locis;, & procul a ceteris degunt:
unde hie habitus in Ecclefiis Gallicanis ,
ut tot annorum , tantorumque Pontificum
in, alterum hahitum confuetudo vertatur ?
Difcernendi a plebe vel ceteris fumus do-
a r in a , non vefte, converfatione, non ha-
bitu, mentis puritate, non cultu, Nam fi
fludere n inceperimus novitati,, traditum
nobis a patribqs ordinem calcabimus , ut
locum 12 fupervacuisfuperftitionibus fa-
ciamus.
C C L E S I A S 'T I C O R U M , 2y 2
II. Rudes ergo fidelmm mentis ad talia
non debemus inducere .• docendi enim potius
fuqt, quam 13 ludendi; necimponen-
dum eol-um' eft ocul'is, fed mentibus infün-
denda pracepta funt . Erant quidem multa
, qua: pro difciplina ecclefiaftica , vel
ipfius rei dicere ratione poffemus j fed ab
his ad alia devocamur.
III. Agnovimus 14 poenitentiam mo-
rientibus denegari : nec illorum dpfideriis
annui, qui obitus fui tempore hoc anima:
fua: cupiunt remedio fubveniri. Horremus,
fateor, tanta: impietatis aliquem reperiri ,
- ut de Dei pietate defperet; quafi nop pof-
fit ad fe quovis tempore concurrenti fuc-
currere, & periclitantem fub onere pecca-
torum hominem, pondere ^ quo fe ille ex-
pediri defiderat, liberäre. Quid hoc, rogo,
aliud eft quam morienti mortem addere ,
ejufque animam fua crudelitate, ne abfolu-
ta poffit efte, occidere? cum Deus ad fub-
veniendum paratiflimus invitans ad pceni-
tentiapi , fie promittat .* Teccator , inquit ,
quacumque die convexfus fuerit, peccata ejus
non imputabuntur e t : & iterum .* Nolo mortem
pec cat or is ƒ 1 5 fed tantum convertatur
& vivat . Salutem ergo homini adimit ,
quifquis mortis tempore 16 Iperatam poenitentiam
denegarit.- &defperavit de dementia
Dei, qui earn ad fubveniendum morienti
fufficere vel in moment© pofte non cre-
didit. Perdidiflet latro premium , in cruce
ad dexteram Chrifti pendens , ft ilium unius
hora; pcenitentia non juviflet. Cum eflet in
pcena poenituit, i& per unius fermonis pro-
feflionem habitaculum paradifi , Deo pro-
mittente, promeruit. Vera' ergo ad Deum
converfio in ultimis pofitorum , mente potius
eft leftimanda, non tempore , Prophe-
ta hoc taliter afferente: Cum converfus ingem
ueris , tunc falvus erts. Cum ergo fit
Dominus cordis infpe&or , quovis tempore
non eft deneganda poenitentia poftulanti
cum 17 ille fe obliget judici , cui occulta
prania novent revelari.
IV. Or- *MS.
CAP.
CAP.
1
4 Court, cum quinque optimis MSS. Circa
quamvts Ionginqua,
5 Vuls. cum Vat. Regina infervire.
6 Verbum faciunt Quefn. prateriit
n 7 Couft. eritu emendavit ope duorum codd.
V-orb. Golb. in quibus legitur irritum . Mox
Qxon. delet in Ecclefiam . Dein Vind. fanBa
ggjjffggg Wm i , VCCC fanUe fccundi/curls
8 Solus Quefn. in litter a.
9 Quefn. omifit ««,_ &. pro,finemur habet
teneantur . Vind. & alia exemplaria MSS. &
firnentulXtUlmUS ' S°ll,!n V®C’ I342' prafert
10 Dion. & Vat, Regins Ha.ben, (amen,
uein alias remottonbu\ habitant.
11 Al. incipiamus.
12 5?ius, Quefn- omittit fupervacuis.
13 QuKdam antique edit, illudendi. Var.
V o t L u r . " W onn,‘ “’ "- In fine a!.re
Quefn. cum antiquis vulg. inferit enim,
minus reffe. Delevimus cum MSS. Vind Var
Reg. & aliis Court. Dein Var. MS. hoc Rbi
cupiunt remedio. ..
!5 Ita cum aliis vulgatis codices Vind: &
Var. Reg. In MS. Vat. 134a. fed tamum ut
convertatur Quefn. fed ut magis convertatur .
■ f S H l Iffatam fecundis curis delemr in
MS. Vind. Deeft 111 cod. Dion. Juftelli, &in
alus Hadrian. Quidam codd. cum Var. 1242.
jHam* praterea tempore fperatam. Corb. & unus
Colb. mortis prater eat tempore poenitentiam dene
gare . Court, cum aliis exemplaribüs mortis
prateriti tempore poenitentiam denegarit : expli-
catque mortis tempore poenitentiam prateriti denegarit
, quemadmodum idem Cafteftinus in
epift. 22. ad Synodum Ephefinam n. <. habet :
Nunc quia de prateriti emendatione gaudemus .
Mox Quefn. cum antiquis vulg. & Cone &
defperat .... non credit . Alii & defperatnon
credidit. Noftrum Vmd. cod. cum Court, brietuhmus.
r 17 Vat, i w , cmn Juft. & Court. illi\
e t C0NSTÏTUTORUM Sedis A postol ic/e . 274
iV. Ordinatos vero quofdam, 18 fratresca-
rilfunl » Coepifcopos , qui nullis ecclefiafti-
cjs ordinibus ad tantæ dignitatis faftigium
fuerint inftituti , contra patrum décréta ,
hujus ufurpatione , qui fe hoc recognofcit
fecilfc, didicimus : cum ad Epifcopatum his
gradibus, quibus frequentiftime cautumeft,
debeat perveniri, ut minoribus initiati offi-
ciis, ad majora firmentur. Debet enim ante
efle difcipulus quifquis do£lor efle defiderat
, ut poffit docere quod didicit . Omnis
vita; 19 inftitutio, hac ad id quo tendit ,
fe ratione confirmât . Qui minime litteris
operam dederit, præceptor non poteft effe
litterarum. Qui non per lingula ftipendia
creverit , ad emeritum ftipendii ordinem
non poteft pervenire . Solum Sacerdotium
20 inter ifta , rogo, vilius eft, quod faci-
lius tribuatur , cum difficilius impleatur ?
Sed jam non 21 fatis eft laicos ordinare ,
quos nullus fieri ordo permittit; fedetiam,
quorum crimina longe lateque per omnes
pene funt nota Provincias, ordinantur.
V . Daniel 22 nuper mifla relatione ex
orientalibus ad nos partibus , ab omni quod
tenuerat virginum Monafterio, nefariis eft
obje&ionibus accufatus. 23 Multa de mul-
tis objefta flagitia . 24 In quanam lateret
terrarum parte quæfitus, ut fi ? fuæ innocen-
tiæ confideret, contra fe judicium poftula-
tum minime declinaret. 25 Mifla ad Are-
latenfem Epifcopum per Fortunatum Sub-
diaconum noftrum , ut ad judicium epifeo-
pale deftinaretur, epiftola. Tantis gravatus
teftimoniis, tanta facinorum accufatione pul-
fatus, facrarum, ut dicitur, virginum pol-
lutus inceftu, Epifcopus afleritur ordinatus;
26 ( in noftris libelli feriniis continentur ,
quorum ad vos quoque exemplaria direxi-
xnus ) in Pontificii dignitatem hoc tempa-
Tcm. III.
18 Quefn. fratres & Coepifcopos . Prcetuli-
mus codd. Vat. 1342. & Virid. ceteris editis
fuffragantibus , in quibus folum pro Coepifcopos
legitur Epifcopos . Dein Quefn. ejus ufurpatione
.
ip Vat. Regina; initium.
20 Voces inter ifta a Quefn. omiflas ex o-
mnibus noftris codd. & editis reftituimus. Mox
vulg.; tribuitur.
21 Ex noftris codd. & vulgatis adjecimus
fatis, & dein pene.
22 Vulg. Cone, addunt enim .
25 Iidem vulg. Cone. Multa a multis. MSS.
Vat. Reg. & alius Vat. multaque a multis. _
24 Quefn. In quarum lateret .... quafitum .
Uterque Vat. In qua non lateret .... quafitus
eft : ubi in qua non mendofe feriptum fuit
pro In quanam, ut ceteri codices excufi pne-
ferunt. Vind. habet in quorum corrupte , fed
quafitus fubaudito verbo eft.
25 Ita eodd. Vind. & Colb. cum vulg. Cone.
Quefnellus Mi (fa funt .... epiftola. Dion. Juft.
Miff a: ad Arelatenfem .... pracept tones , ut ad
judicium deftinaretur epifeopale. Cum in MSS.
.Corb. & alio Colb. legatur Miffum ad Arelatenfem
Sic. ut in Dion, deleta voce praceptio-
nes & pro epifeopale habeatur epifcopalem ,
vel epifeopalium i Couftantius corrigendum ere»
re , quo ad cauflam dicendam miflis a nobis
litteris vocabatur , obrepfit. Sacro nomini
abfit injuria. Facilius eft , ut hanc dignitatem
tali dandoipfe amiferit ordinator,
quam earn obtineat ordinatus: cui convi£lo
fociabitur, qui eum fibi credidit, largiendo
Pontificium, fociandum . Qualis enim ipfe
fit, quifquis tales 27 ordinarit, oftendit. His *7
ergo in medium nunc deduftis, cum pleri-
que veftrum fint, qui Apoftolicæ Sedis fta-
tuta cognoverint , nobifeum tempore ali-
quanto verfati, ad difciplime normam noftris
conventa adhortationibus, omnia fra-
ternitas veftra revocare feftinet.
VI. Primum , ut juxta décréta canonum , CAP. VI.
unaquæque Provincia fuo Metropolitano con-’1
tenta fit, ut decefforis noftri data ad Nar- Bonif. ep.
bonenfem Epifcopum continent conftituta ; Hilar,
nec 28 ufurpationis locus alicui Sacerdoti
in alterius concedatur injuriam - Sit con-
ceffis fibi contentus unufquifque limitibus .
Alter in alterius Provincia nihil praefu-
mati nec emeritis in fuis Ecclefiis Clericis
peregrini & extranei , & qui ante ignorati
fin t, ad exclufionem eorum , qui bene dç
fuorum c’ivium merentur teftimonio , præ-
ponantur .* ne novum quoddam, de quoE-
pifeopi fiant, inftitutum videatur effe collegium.
29 Nullus invitis detur Epifcopus. *9
Cleri, plebis , & ordinis confenfus ac defi-
derium requiratur. Tunc alter de altera eli-
gatur Ecclefia, fi de civitatis ipfius Cleri-
cis, cui eft Epifcopus ordinandus, nullus di-
gnus I quod evenire 30 non credimus )po- 30
tuerit reperiri. Primum enimilli reproban-
di funt, ut aliqui de alienis Ecclefiis me-
rito præferantur. Habeat unufquifque fua:
fru&um militiae in Ecclefia , in qua fuam
per omnia officia tranfegitætatem. In aliéna
ftipendia minime alter obrepat: nec alii
S debididit
hanc poftremam vocem in Epiftolium .
Noftri codd. vetuftiorum & Italicarum collc-
ftionum Vat. Reginae , Lucen. Colb. & Vat.
1342. Mi[f<e .... epiftola fine voce epifeopale .
Hanc quidem vocem delendam credimus: ne-
que enim hie de judicio Epifcoporum aut Are-
latenfium, aut, ut alii interpre tan tur , Ori-
entalium, fed de judicio Apoftolica; Sedis, ad
quam de latus fuerat Daniel , fermoriem effe
palam indicant fequentia mijfis a nobis litteris
vocabatur, ac prjefertim ilia de eodem Daniele
c. 10. qui'fe noftro judicio debet objicere.
At in edenda noftra colleiftione earn vocem in
ejufdem codicibus perperam licet infertamex-
pungere noluimus.
26 Quefn. d>* ut in noftris ferinii libellis continetur,
nullo , quod feiamus, codice, aut edit.
fuffragante . Merl. cum Ifid. ut in noftris^ libellis
ferinii continetur. Emendavimus ex Vind.
Vat. Reg. aliifque excufis exemplaribus.
27 Solus Quefn. ordinat : & mox prateri-
vit nunc: ac dein pro verfati habet converfati.
28 Al. ufurpationi, vel ufurpatione.
2p In cod. Vat. Regina; hie incipit primum
caput, cui titulus, prnmgitur : Nullus ordine-
tur invitus: lege invitis.
go Quefn. inferit poffe, repugnantibus cum
optimo cod. Vind. ceteris editis.