xxx De ant. Collection. & Collect. Can.
S. Athanafii. In his autem nullum ufpiam indicium eft ejus criminis canone
quarto perltrifli, quod fcilicet poll depoiitionem line ullo novo judicio in fuam
ledern redierit : cuni tarnen hoc maxime crimen ab illis opponendum fue rit,
ft contra Athanafium eum canonem edidilfent . Id folum præfumlerunt defen-
fores S. Joannis Chryfoftomi, eo quod hunc canonem eidem San&o Epifcopo
a Theophilianis objeélum inter Antiochenos naéti, folam cognofcerent Antio-
chenam Synodum in encæniis habitam anno 341. quam condemnalfe S. Athanafium
ex aliis documents notiffimum erat. Hinc etiam per errorem huicfre-
quentiori ac pleniori Synodo adfcripferunt minorem numerum Epifcoporum
quadraginta, ut ex Palladio audivimus, apud quem tarnen pro retntpetx.opr« quadraginta
Iegendum eft triginta-. totidem enim præferebat Græca colleélio
, uti ex Verfionibus antiquis Ifidoriana & Hadriana colligere licet. Hunc
nimirum Epifcoporum numerum illi non ex ipfis aélis Synödi anni 341. fed
ex Græca colleélione evidenter fumferunt . Si enim a ö a ejus Synodi confu-
luifient, & in iis reperilfent canones ; non triginta, vel quadraginta, fed X C V .
circiter Epifcopos in eo Concilio coaflos didiciflent. Eo igitur præjudicio, quo
folam Synodum Antiochenam anni 341. cognofcebant, hos canones in Græca
colleélione inventos cum eodem triginta, feu quadraginta Epifcoporum numéro
eidem Synodo tribuerunt. Immo hunc errorem ebibilfe videntur ex ipfa in-
fcriptione Græci Codicis, quæ in quibuldam exemplaribus eofdem canones con-
ftitutos præferebat Antiochiæ in encæniis. In quibufdam exemplaribus Græcis
diximus, non autem in omnibus. Cum enim voces in encæniis pura Diony-
lio verlio in antea memoratis codicibus exhibita prætereat, Græcum Dionyfii
exemplum iifdem caruiffe manifeftat. E x his porro fi Innocentius I. epift. 7.
n. 3. Antiochenos canones hæreticis auiloribus tribuit ; cum id non ex propria
notitia, fed ex relatione defenforum Chryfoftomi, quibus refpondet, fcripferit
{ folos quidem Nicænos canones Romanam Eccleliam agnofcere ibidem fate-
tur ; ) nihil movere debet, licut nec polleriorum fcriptorum audloritas, qui
eamdem rem ex iifdem Chryfoftomi defenforibus tradiderunt.'
X V I I . Interim ft canon quartus contra S. Athanafium editus non credatur
in Synodo anni 341. nihil per fe continet, quod ecclefiafticæ difciplinæ non
maxime congruat: unde nihil mirum, fi ab Ecciefia turn Græca, tum Latina
inter régulas Patrum relatus fuit cum ceteris canonibus Antiochenis, qui per
fe fe fimiliter, perverfa interpretatione feclufa, æquiffimi fu n t. Etfi enim canones
fecundus & quintus in Concilio anni 33Ï. editi videantur contra eosca-
tholicos, qui cum S. Euilathio Antiocheno aliquanto ante inique Arianorum
arte depofito communicantes, eorum Epifcoporum, qui illi fubrogati fuerant ,
communionem recufabant; cum tarnen iidem hæretici, Conftantino imperante
occulti, in eo deponendo non veram cauflam, ob quam eum uti Nicænæ fidei
acerrimum defenforem deponendum curarunt, fed fiélitia crimina ea fallacia
produxerint, quæ multos etiam non Ariarios decepit ; jure depofitus credi po-
tu it, juftique proinde habiti fuerunt ii canones, qui contra Euftathianos fuc-
ceflbrum. ejus communionem vitantes in hoc Concilio ftatuti funt. Hoc autem
dolo fepofito, iidem canones adverfus fchifma editi adeo jufti fun t, ut in aft
fenfum pertrahere potuerint etiam S. Jacobum Nilibenfem & S. Paullum Neo-
cæfarienfem, fi quidem hi funt illi Jacobus & Paiillus, qui in hujus Synodi
catalogo recenfentur. Nihil ergo dubii fupereft, quo minus omnes hi canones
Antiochenæ Synodo anni 332. adjudicenttir.
C A P U T V .
Ve Canonibus Sardicenfibus. Hi duplici exemplo ab ipfa Synodo editi, grace,
0 “ latine . Horum exemplorum difcrimen.. Quid fentiendum de infignibus
variantibus leBionibus exemplarium Latinorum , ob quas nonnulli diverfas
interpretationes Latinas præferri opinati fu n t .
L ^ * U m Synodus Sardicenfis-in epiftola ad Julium Papam apud S. Hila-
rium fragm. 1. n. 10. eorum meminit , quæ aBa fu n t , quæ gefta ,
quæ confiituta, voce confiituta canones ab eadem conditos indicari nemo amb
ig it.
b ig it. A t nonnulhs dubium e f t , num iidem canones græce, an latine editi
fuerint, Cum plerique Sardicenfes Patres Græco fermone uterentur , pauciores
Latino ; canones græce potius, quam latine fuilfe fcriptos opinio invaluit .
Hinc antequam ederetur Dionyfii Exigui epiftola ad Stephanum, credebatur a
pluribus Latinum textum eorumdem canonum ab eodem vulgatum, elfe verfio-
nem ex Græco : idque eo credibilius fiebat , quia Latinus item textus ab Ifi-
doro receptus, alia interpretatio videbatur . Hæc fententia antiquis etiam tem-
poribus obtinebat; in vetufto enim codice sy. Capituli Veronenfis poll defcri-
ptos canones Sardicenfes ex Græco latine redditos, alia pofteriorL, fed anti-
qua manu fubjiciuntur iidem canones utj a Dionyfio editi fuerunt hoc titulo
iplis præfixo :• Item iidem canones fecundum aliam translat’tonem, Editio quo-
que eorumdem canonum inferta verfioni Prifçæ, quam hoc tomo recudemus ,
ita a Dionyfiana & Ifidoriana leflione difcrepat, ut non ex eodem originale
L a tin o , fed ex diverfa interpretatione tanta varietas profefta yideatur . Cum
porro obfervatum fu it , Dionyfium in laudata epiftola tellari, fe ftatuta Sar-
dicenlis Concilii & Africani dedilfe, que latine funt édita ; ficut Africana
ftatuta ab origine prodierunt latine ; ita etiam Sardicenfia latine ab ipfa Synodo
édita fuilfe cogitari coepit.
II. Ne autem Græcus textus, quem habemus, interpretatio credatur ex ori- D?pl“ le
ginali L a tin o , Sardicenfes canones duplici originali exemplo in ipfo Concilio Grscum,’
fcriptos credere oportet, Græco nimirum pro ' Græçis Patribus, & pro Lati- & Lati-
nis Latino . Aliquot hujus Concilii epiftolas habemus., quæ vel ad omnes Epi- t1“™'
fcopoS miffæ-, Græcos præfertim refpiciebant , vel ad Græcas Eccjefias fcriptæ
fuerunt, Harum Græcus textus invenitur, vel interpretatio Latina ex Græco,
propterea quod græce edit® font . A t epiftolam ad Julium Papam latine tantum
habemus tum apud S. Hilarium , turn in aliquot culleftionibus Latinis ,
quæ earn ab Hilario non videntur recepilfe, cum in fubfcriptionibus aliquan-
tulum difcrepent . Nihilo tarnen minus idem eft in omnibus Latinus textus ,
eo quod tum Hilarius, turn earum colleflionum auétores earn epiftolam deri-
varunt ex eodem originali L a tin o , ex quo aliquot exemplaria olim vulgata
fuerant. Sardicenfes fcilicet Patres, inter quos non pauci erant L a tin i, non
græce , fed latine fcribendum putarunt ad Julium Pontificem, qui Latina lingua
utebatur . In ceteris Græcis Conciliis Ancyrano , Neocæfarienfi , Nicæno,
Gangrenfi, Antiocheno, Laodiceno, & Çonllantinopolitano, ex quibus canones
latine redditos fufcepimus, vel nulli, vel pauciffimi Latini Epifcopi ade-
rant ; unde nil mirum , fi iidem canones græce tantum exarati fuere. In Concilio
autem Sardicenfi etfi plures elfent Græci, non pauci tarnen Latini Patres
convenerunt ex I ta lia , G allia , Hifpania, Africa , atque Pannoniis fe-
ptem enim & vieinti faltem Epifcopos ad has provincias pertinere ex catalogo
Patrum Sardicenuum paullo poll fobjiciendo palam fiet . Canones autem cum
non pro l'olis Græcis , . fed pro Latinis etiam fuilfent conftituti, & nonnulli
quidem in gratiam potilfimum Latinorum ; non tarn græce pro Græcis, quam
latine pro Latinis Patribus exarandi fuerant. Quod fi generalis ejufdem Concilii
Synodica ad Græcos non minus, quam ad Latinos milfa non tarn Græco
,. quam Latino fermone édita videtur, ut indicant formula: Latini exempli vid. 1.1.
apud Hilarium diverfæ prorfus a Græco textu , quæ interpretation! non con- y0"cjl;
gruunt : quanto magis idipfum de canonibus judicandum eft ? coi. 700.
III. Hujus duplicis originalis exempli canonum evidens argumentum præbent & 7'}-
aliquot, nec exigua difcrimina inter Græcum textum atque Latinum, ob quæ
alter ab altera per translationem profeétus dici nequit . In vulgato Græco très rjgina-
canones défunt, qui leguntur in quovis textu L a tin o , uti font apud Ifidorum lium-
canones X. X l l. & X V I I I . : & e contra duo canones abfunt a quovis Latino
textu , qui in Græco inveniuntur can. X V I I I . & XIX. Quod fi unus e tribus
canonibus in vulgato Græco deficientibus, nimirum canon apud Ifidorum X V I I I . ,
qui incipit Januarius, exftabat in eo Græco exemplo, ex quo fumta fuit
antiquiflima eorumdem canonum verfio hoc tomo edenda , nobifque confervata
in memorato MS. 55. Capituli Veronenfis; nullibi tarnen invenire licuit in rnfr. col.
Græco duos alios canones, qui funt in Latino exemplo : ficut inter tot diver- svs.
fe originis exemplaria textus Latini nullibi reperire licuit duos illos canones ,
quos