i©43 E d i t o r u m O b s e r v a t i o n e s 104 4
plures fuiflè . Quot cmm codices , inquit , antiqudrum colleBionum ad
PRWATORUM HOMINUM , vel ad aliquarum Ecclefiarum USUM /nanu
oirrn exarati plurimas Pontificum Romanorum epifiolas....... continent?
Ç t aliquot „gti^m yetuftiißmos ejufnwdi codices exempli gratia recenfet ,
Secundo loqç.ens de Synodo III. Aqrelianenfi , quæ Leonis,.epiljiolam io;
aiiegavit can. 3. codicem memorat tunc lifurparUm fier G allias, ex quo
epiflolam dd Epifcopos Viennenfis provinc'nt depromferit : & licet paullo
ante hunc codicem afijrnjaverit qd jtfitm Gpllfianum compaBivn ; non tarnen
publicum agnofcit, hæc f c r ib e n sQua ("Leonis epinola ) nec in codice
auBorato erat recepta . Codex auBoratus idem eft apuw Quefnellum
ac publicus-f feu pufjlica auflorkate apprpbgtus , Tertio- inter fententias ,
qurts a rattone ufuque Ecclefiarum omnium, he pnefeithn • Gallictmce aliénas
reprobat, hanc refert, qua quis contenderet, nec potuijfe Gallos epi-
ftolam Apoßolicee fedis dpcreti nomine decor arc , nifi Gaflicanp Codici
( ideft publico ) infertam . Si airtem plures olirri eran't codices privati ,
quorum quidam adhuc fuperfunt ; fi.pontificiæ conftitutiones , & 'fimiliter
panones Conciliorum exinde allegari poterant-., atque fole.bant ; quid ergo
loties ingerit codicem publicum auBoratum , 'ac in auBoritate receptum ,
qui prater priyatas .colleéliones ante Carolum Magnum in Galliis fuiffe
nullo teftimonio , indicio nullo proijatur ?■ Id quidem cohæret cum ea i-
pfius theft, qua alibi ad promulgationem exigit codicem publicum . Hanc
vero thefim fufius expunximus not. 11. ad Dilfert. XII. , ac propterea
nihil jam difputandum fupereft ,de codice publico -, qui- ante- Dionyfio-Ha-
drianeum nullo fundamento fuffiiltus , inter jnera commenta e l l 1 computan-
dus . Cum vero plures privatæ colleéliones iplo Quefnello fatente in ufu
fuerint apud Gallos -, fatis in rem nollram e r it, ft inter has ante Carolum
M a|num locqm habuilfe faltem aliquando Cpdicejji. JQjçnyfii .probate
poffimus.
III. Etli Quefnellus affirman'tem fententiam imnugnaps,. in PifCertatione
fcptime probaflét ea teftimonia' , quæ prb Dionylii Codice in Galliis rece-
ptp proqudta fuenjnt , nihil favere huic fententiæ ; ad; exdudendum tarnen
ab iifdem Galliis hune codicem nihil evicilfet . Cum enjm nullus apud
'Gallos effet codex publicus , folæ colleéjiones privatæ: ufui elfe poterant ;
çumque ha; plur.es eflènt , hac vel aliâ çolleétione uti cujufque arbitrio
permlttehatur , Teftimonia , quæ Quefnellus ad calculos rèvocavit , eorum
funt , qui non Dionyüanam , lèd aliam colleélionem adhibuere . Efto ,
Numquid fequitur , nullum Dionylii exemplum ante Caroli (Magni ævum
exftitilfe in G a lliis , & neminem Gallicaijum eo ufum fuîfîé? Alia quidem
teftimonia, vel documenta nobis funt explorata , quibus Dionyfianam .col-
leflionem ea vetuftiori »täte in Gallias tranlille çertilTime credimus. Quefnellus
in prxmtfla Dilfertatione §. 1 2. , ut probet Gallicanos ante Caroli
Magni ævum recepifle apoftolicas conftitution.es, vetuftiores colleftiones Gal-
licana? , etli privato ftudio digeftas, recenfet, in quibus eædem conftitutiones
defcribuntur . Earumdem ergo colleflionum argumento nos quoque
uteumr pro Dionyfii Cod ice . Eædem nimirum colleéliones Gallican® Ca-
rolo Magno anteriores, cum non Temper ex antiqua,,yerfione , ' fed quan-
doque ex Dionyfiana Græcarum Synodorum çanones reçeperint ; hanc ante
Caroli Magni imperium in Gallias invedlam teftantur, N o s , qui ex antj-
quioribus Gallicanis colleélionibus unum codicem Vat, Palgt. 574. infpexi-
mus , infertam in eo yidimus ex Dionylio ipfius epiftolam .ad Stephanum
, nec non canones Apoftolprum, & adljonem X V , Concifti Calche-
donenfîs , A t P- Sirmondus , qui in editionem Conciliorum Galliæ quam-
plurimas Galliçanas. MSS. colleéliones expendit , idipfum. in aliis . atque
aliis vetuftis exemplaribus fe deprehendifle in præfatione ad eamdem editionem
his vertus diferte pronuptiat. Qu'm & pionyfianam canonum trartf-
lafionem ignotaru Qallis non fuijje , priufquam ejus exemplaiia a Sede
Apoßolica fub Carola Magno acciperent , atque hac intérdum ufos ejfe ,
àeprehendimus ex antiquijjima çolleBione canonum e bibliotheca $, Benight
Divionenfis , atque ex aliis e/ùfipodi Caroli eevo longe qntçrioribus ,
in qui-
104 5 I n D i s s e r t . X V I . Q u e sn e l l i . 104^
in quibus canones Groeci pramifeue nunc ex Dionyfiana , nunc ex veteri
ilia prifca ( quam fcilicet Ifidorus poftea recepit ) froferuntur . Hoc col,
leélionum Gallicanarum teftirnonium, quod exploratiffimum e ft, vel_ lolum
fufhcere debet : miramurque vehementer , Quefnellum excuffis ceteris hoc
a Sirmondo produflum vel non animadvertifle, vel pratermifilfe : qurn ex
hac ipfa præfatione , qu® Dionyliani codicis ufum in Galliis ante Carol),
Magni imperium tam diferte adftruit , aufum fuilfe recenfere Sirmondum
inter eos, qui contrariant fententiam defendant.
IV Divionenfem colleélionem, quam laudavit Sirmondus , mfpicere non
licuit A t duas alias colleaiones Gallicapas , ævo Hadrianeo antenores ,
typis poftea éditas expendere potuimus , in quibus nonnulla ex Dionylio
fumta deprehendimus . Una eft Herowalliana , quam Jacobus Petit poll
Theodori Poenitentiale magna ex parte vulgavit , de qua^ vide quæ m,
rem præfentem. dilferuimus in Traélatu part. 4. c. 6. Altera eft ColleBto an-
tiqua canonum pæmtentiaitum e MS- Floriacenfj nongentorum anporum
édita a P. Edmundo Martene in Thefauro Anecdot. tom. 4. col. 31. &
feqq. Hanc in Galliis lucubratam non folum ipfe Gallicanus codex, verum
etiam Synodi, quæ in ea âllegantur, oftendunt , nec non titulus Statuta
Tèeclefioe antiqua , quem in folis Galliarum colleélionibus mvemmus . An,
teriorem porro elfe Hadriano, ex eo patet , quia digefta fuit vivente Gre,
gbrio iuniore, ut manifefte oftendunt hæc verba col. 37. Item ex décréta
Papa Grégorii minons , qui NUNC Romanam catholicam gent matrem
Ecclefiam . Canonem récitât Synodi Romanæ fub eodem Pontifice celebra-
tæ annO 721. Licet autem auélor hujus colleélionis in quibuldarn Græco-
ium Conciliorum canonibus eam verfionem adhibuerit , quæ dein in Ilido-
ri Codicem tranfiit ; tamen Dionyfii quoque interpretationem explorate exhiber
in canone Neocæfarienli fecundo, qui his verbis exprimitur col. 33-
Càhon Neocxfarienfis:. Mulier f i duobus fratribus nupferit , ab/tctatur uj-
qtte ad mortem. Vcrumtamen in exitu propter mijèricordiam , fi promt-
f e r t t , quod faâla incoluYYiis hufus con/un£lionts vincul# dijfolyat 5 fruEtuivi
poenilent 'ue confequatur. Quod f i dejecerit vir , aut mulier in talibus nu-
ptiis , difficilis erit paenitentia in vita permanente. Ejufdem Dionyua-
næ verfîonis eft etiam canon 25. apoftolicus, qui profertur. col. 40. Præ-
terea col. 32. legitur : In. Concilia Hippone regio . De pænitenttbus, Secundum
dijferentiam peccatorum Epifcopi arbitrio & c. ut apud Dionyfium
càm 43. Eft canon Concilii Çarthaginenfis anni 397. Hipponiregienh autem
Synodo ita adjudicatur , ,ficùti in colleélione Herowalliana eidem Sy-
nodo adfcribitur idem canon cum aliis , qui apud Dio.iyfmm leguntur poil
adnotationem Concilii Hipponenfis . Vide Traélatum locq paullo ante al-
legato . Titulus quoque de poenitentibus Dionyfianum titulum ei canoni
præfixum exhibet . Hæc tria Dionylianum Codicem ab hujus colleélionis
auétore ufurpatum evincunt.
V . Quid quod celebri Galiicanæ colleélioni Corbejenfi, quæ fub medium
fextum fæculum fcripta fuit , Nicænos canones ex Dionylii verfione infertos
ïndicat P. Couftantius in admonitione ad epift. 17. Innocentii num. 4.? ubi canonem
oélavum ejufdem.verfîonis récitât: idipfumque vidilfet etiam Quefnellus
, fî confuluiffet eumdem codicem, quem in bibliotheca S. Germani confer-
vatum laudat §. 12. & colleélionem vocat ai ufum Gallicane Ecclefioe concin-
nàtàm . Alii -T quitus facultas ;erit legendi alios codices, & colleéliones alias
Gâilicanas fe x ti, vel feptimi fecul i , idipfum, invenient_.
' V I . Addere poflumus codicem Vat. Palat. 377. qui iplâm Dionylii colle-
aionem canonum, feu primum ejus fetum continet. Hic codex ad Galliasper-
tiiiuit ■ fcriptu^ autem fuit fub medium fæculum VIII. Carlomano & Pipmo
regnantibus, ut probavimus part. 3. c. 1. §. 3. Habes ergo exemplum E)iony-
fiani codicis ih Galliis-ante Carolum Magnum, qui fane cum ab Hadrianeis
exemplaribus üifcrepet, antiquiorem originem præfert. Alii fortalfe m bibho-
thecis Gallicanis aliqua æque antiqua Dionyfiana exemplaria inventent , quæ
ab Hadrianeo Codice non prodeunt. Antiquiffimum exemplum pun Dionyfu,
quod in bibliotheca Regia cuftoditur, a multis laudatur. Num ad aliquam
Tom. III. V u u z Galh