CAP. III. dis «Sum eft, dum Alypius de pejendis.au-
thenticis exemplaribus sb Orientalihiis Ec-
clefiis verba face r e t , Fauftinum Legatum
.hsec Concilii Patribus faggeffiffe : Sed hac
ipfa , inq;uit , ad fanftum ac beatijfmum
Papatn noftrum fcribere dignemini , ut &
ipfe integros canones inquirens, cum vefira
fanSlitate de omnibus confiitutis tsaßanpof-
f i t . Ex quibus çredi poteft integros canones
iftos, Nicsenos fcilicet, & Sardicenfes,
fab una numerorum ferie pifdem annexos,
tranfmiffos effe in Africam; quihus poftmo-
dum vigefimstn canonem inter textum cre-
dideritn ex exemplaribus Teilonis & Tha-
xiftæ ex Oriente rniffis. Çum porro errore
confufionis illius detej&o canones Sardicen-
fes Africanis prfas fere ignoti fanotefcere
cceperunt, „eofque fuæ colle&ioni inferere
voluit Diaconqs illeCarthaginenfis , eofdem
decerpfit e Codice Romano, & ab illo primo
Sardicenfes cenfait numerandos., in quo
Nicænos deliriere ex proprio Ecclefiæ fuæ
codice & ufa noverat : nilFenim certum
habuiffet vigefimum ilium Dionyfianum
pro Nicaeno apud Afros non haberi, nurn-
quam eum a Nicænorum numéro ablegaf-
fet •• nec eumdem inter Sardicenfes numerate
primum potuit, nifi au&oritate alicu-
jus codicis, qui Sardicenfibus præfixum ilium
habuerit, quod rurfas contingere vix
aliter potuit, quam ex canonum utriufque
Synodi permixtione , vel potius alligatione,
quae pro unius Synodi canonibus utrofque
haberi fineret. Nec ipfi nobis contradiçi-
mus, cum modo nëgamus canonem ilium
ab Afris pro Nicæno habitum, vel proca-
none in iilis regionibus recepto ; quin in-
ferius ultra fatebimur genufleélendi ritum
per diem dominieum & Quinquagefimam
pafchalem ap^id Africanos viguiffe : aliud
enim eft canonemrepeHere, & difciplinam
eodem canone contentam recipere atque
ufarpare , live ex antiqua confuetudine &
traditione eoclefiaftica, five ex propriorum
canonum præfcripto .
Concentus 5. Concentus exemplarium MSS. hujus
Codicum codicis , quæ in variis bibliothecis , vel
MSS. nunc adhuc affervantur, vel olim aflervata
- elfe narrant fcriptores , illius afferunt fin-
ceritatem . Quatuor funt (ejufmodi : Thua-
ntum , quod ipfi vidimus & evolvimus ,
ac ante nos Sirmondus , Salmafius , Chif-
fletius , Juftellus -, & Voellus ,* Oxonienfe ,
cujus apographum penes me eft , quodque
in Catalogo MSS. Oxonienfium numeratur ;
Atrebatenfe a Baronio , Gravio, Pamelio ,
♦ Binio, & Alano Copo laudatum ; 4 Vati-
canum , quod vidit Sirmondus.
6. Arceflitut etiam ex ipfa tr^nslatione CAP. j|
camonum Orientalium, quæ in hoc codi- Tratfsliti
ce reperitur, non fpernendum pro ejus fin- antiqua>
ceritate & antiquitate fuffragium . Verfiö
quippe ilia ipfa eft, .quæ ante Dionyfianum
in Ecclefia Romana & per plures forte ufur-
pabatur Oçcidpntis Ecclefias. Apud Africans
enim Hifpanafque Ecclefias in ufa
fuiffe translationem illam canonum , quæ
in Ifidoriana coile&ione habetur , quæque
noftræ, paucis exceptis, fimilis eft, erudito-
rum eft virorum fententia. De Gallicanis
quod idem opinantur nonnulli, verum non
effe oftendemus 5 in Diflcttatiorie de Cq- 5
dicis Dionyfiani ufa in Galliis .* quæ videlicet
Rufini verfionem canonum Nicænorum
in ufa habuerunt faltem ufque ad
Caroli Magni tempora. Sufficit porro ut in
Africanis' Ecclefiis viguerft, quod Ferrandi
Carthaginenfis Diaconi Breviatio canonum
probat ; & in Hifpanicis, quod ex Martini
Bracarenfis çolleftione fuadetur : ut ejusan-
tiquitaß pretiumque in comperto lint. Ver-
fionis porro canonum Orientalium finceri-
tas integræ Collciftioni auSoritatem conciliât
, fidemqpe copimendat Colle6loris.Etfi
quæ funt loça, ( ut revera non pauca re-
periuntùr )'.quæ , ut difciplinæ Romanæ
accommodarentur, mutationem aliquam paf-
fafuerunt, qua ab Ifidoriana difcrepare j?ro-
batur, 6 hæc non modo ejus cqdicis inte-
gritatem in dubium non vocant, fed confirmant
magis: hanc enim diverfitatem in-
ducere in codicem antiquum, quæ difciplinæ
pariter antiquæ concineret , tentaflet
numquam aut cogitaflet impoftor novitius
•juxta atque imperitus .
7. Similem codicem , in quo Sardicenfes
canones Nicænis mixti annexive haberen-
tu r , vifum vel a fe vel ab aliis indicat
Hincmarus, cum refutandam fcribit falfam
opinionem de quorumdam fcnptis exortam ,
quod Nie mum Concilium tempore Julii PP.
fuerit celebratum. Hæc quippe falfa opinio
nata videtur ex utrorumque canonum permixtione
. Cum enim in Sardicenfibus Julii
PP. mentio habeatur f fub quo habita
eft, iidem autem Nicænis annexi pro Nicænis/
haberentur, hinc errandi occafio da-
* ta incautis ledloribusi j qui canones illos
omnes, Nicænumque adeo Concilium, fub
jeodem Julio celebratum effe fibi perfua-
ferunt .
C A -
E D I T O R U M A D
4 Confer not. 2. Alia vero antiquiflima
MSS. exenaplaria hujus colleftionis, quae po-
ftea detefta funt, & a nobis in præfatione ad
Codicem faerunt recenfita, ejufdem fincerita-
tem comprobant : fi modo ex multitudine codicum
, qui in variis bibliothecis fervantur ,
linceritas legitime colligi queat : cum fuppofi-
sitiorum quoque operum MSS. exempla vetu-
N O T A T I O N E S .
.ftiftima non numquam reperiantur, utdePfeu-
do-Ifidori colleftione notiflimum eft • Noftr*
colledlionis finceritas non ex fol* vetuftate ac
numero codicum, fed prxfertim ex toto eom-
plexu elucefcit. ‘
5 Id partim verum, partim falfum eft, uti
oftendemus in Obfervationibus ad Differt. 16.
4 Vide not. 16. in caput fequens.
C A P U T IV.
cæna fidei expofitione } Quqm fancla, fa- CAP.-IV.
quit, & reverentijfma Romana compleBifur
-ÎF veneratur Ecclefia , Quid quod median-
Dvf éclore atque Vincentio religi.ofijfimis
vnana Sed is Pres by tens effe prolatam af-
lt? Nonnullas etiam fubnexas effe regu-
Eum codicem proprium fuijfe Roman#
Ecclefia ,
Afferta codicis finceritate , reftat ut eumdem
Ecclefiæ Romanæ proprium fuiffe
certis xpiTttpuPis oftendamus: quod ope-
rofum meo quidem judicio non eft« Quæ-
cumque enim Codicis Romani fuperfunt five
in epiftolis Pontificum Urbis, five in aliis
monimentis veftigia, lbftranti noftrum codicem
fponte occurrunt.
Primum enim ipfa codicis j. confufio ,
qua offenfus Laurentius quidam Dionyfium
Exiguum ad novum cudendum impulit ,
^^Romanum clamat codicem . Quæ quidem
confufio magna effe debuit , qui videlicet
fatis non effet medicam manum adhibere ,
fed quæ opus plane novum pofeeret . Vix
tarnen major* effe potuit ea, qua codex no-
fter laborat. 1. Quoad translationem , quæ
paraphrafi- aliquot in locis fitnilior eft, quam
translationi.. 2. Quoad canonum diftin&io-
nem & fategritatem : aliqui enim omittun-
tu r , ut vigeiitnus Nicænus, & Gangrenfis
quartus ; alii ejufdem Concilii inunum con-
fiantur ; quidam etiam nonnullorum Con^
ciliorum mifeentur aliorum canonibus ; quidam
truncantur , quidam amplificantur,. 3.
Quantum ad ordinem, cum Conciliorum
décréta, Pontificum decretis mifeeantur ,
nec pro ætatis fuæ ordine collocentur, fed
pofteriora ■ præponantur prioribus , topica
oecumenicis... Neque tarnen hæc confufio
codicis au&oritati detrahit quicquam : fua
enim ratione hæc confufio nititur, nec ordine
vacat ipfa ordinis perturbatio ; inde
nimirum orta, quod obfeuriores qmndoque
Canônum regulæ luce paraphrafis indige-
rent : quod ante Calchedonenferh Synodum
nullis nifi Nicænis canonibus aftringi fe
Romani exiftimaverunt , nec eis alias régulas
admittere placuit, nifi quas Ecclefiæ
fuæ confaetudini ac moribus convenire cen-
faerunt. Inde faftum , ut eas aliqua im-
mutatione fafta fuis ufibus accommodarint,
nec alio ordine digeftæ reperiantur in Codice,
quam ferie temporis, per quod vifum
fift earum unafquafque in ufum recipere .
2. Codicis 2 præfatio déclarât ad ufum
Ecclefiæ Romanæ ipfum effe concinnatum.
Quid enim aliud indicant hæc verba de Ni-
Tom. III.
Rm
ferik
las, quas memorata fufeipiens confirmavit
Ecclefia. Eamdem nullis Jymdicis decretis,
Jed Salvator is voce ejfe pralatam ac prima-
turn obttnuijje . Denique quicquid ibi de
Romans Ecclefia: fundatione ac fundatori-
bus pnvilegijfque feribitur , argumento eft
pro ilia codicem effe exaratum .
Erit tamen qui vel ex hac prsfatione Falfa con-
totum codicem explofum v e lit. Si quidem 'fu,atu5no'
& anachronifmis laborat , quos .admififfe ta difcuti'’
Romani codicis au&ores, probabile non eft : ,ur *
.& prsterea prsfatio ilia impoftoris Ifidori
fetus effe videtur ; cum earn fas Canonum
Nicsnorum editioni prsfixerit. Quod
enim adver.fus Juftellianum codicem excjpit
Joannes David, ne pro' antiqua colleftio-
ne Latina habeatur , proculdubio adverfus
noftrum urgere non omittet: fcilicet in in-
feriptione Concilii Nicsni legitur habitam
earn effe Confiantino Augufio & Licinio Ca-
fare. At qus, inquit ilie , impoftoris fa-
feitia : quifve earn ferat fribui prims La-
tinorum Golle&ioni ? Conftat enim Lici-
nium ante annum Chrifti cccxxv. effe oc-
cifum , ac proinde 3 confulatum gerere non 2
potuifle anno illo xxv. yel x x v i'n . quorum
alter Concilii celebrationi affignatur
ab omnibus feriptoribus feu Chronologis ,
At vereor ego, ne parum feita fit hsc
infeitis accufatio, qus & pluribus codici-
bus MSS. irrogatur, & Eufebium fiiftoris
ecclefiaftics principem petit . Non folus
enim codex Juftellianus earn epocham ha-
bet, fed & alius quern Crefconianum ap-
pellat Baronius, Ifidori Mercatoris codex
, quern proculdubio ex antiquior-ibus
tranferipfit. Iftud porro dubium non eft ex
Eufebio hauftum, quo tunc temporis unico
fere utebantur Occidentales poft Hierony-
mianam Chronici translationem : quod &
prsfationis hujus, quam expendimus , finis
demonftrat. Porro Eufebius Nicsnam Synodum
trecentefimo vicefimo quarto Chri-
fti "anno aflignat , aut affignare videtur ,
Licmii vero fenioris obitum anno trecentefimo
vicefimo feptimo . Secundum quam
epocham , liquet Licinium potuiffe 4 Im- 4
y Y 7- pera-
E D I T O R U M A D N O T A T I O N E S .
1 Hoc argumentum non folum refelletur
verum etiam in Quefnelli fententiam retor-
quebitur in Oblervationibus cap. x. n. 11.
2 Vide Obfervationes cap.'2. n. 2.
5 In prsfatione cclle<Shöris non notätur quidem
confulatus Conftantini & Lieinii, qui fi-
gnatur in editione Juftelliana verfionis pnfes..
At idem confulatus in noftra colleftione infe-
ntur in alia prsfatiuncula feu adnotatione Ni-
csenis cahonibus prsfixa, in quam vide not. 45.
• /x 1 erjronei confulatus xatipnem expifea-
n ftudmmus.
4 In verbis ex prsfatione a Quefnello re.
citatis Licinius non Imperator vocatur, fed
Ceefar tantum ; ac propterea de Licinio Au-
gufto hic locus inte.lligi nequir . De Licinio
autem Csfare ejus filio',' qui Nicxnx Synodi
tempore vivebat , accipi quidem poteft. At
cur folum Licinium Csfarem potdüs quam
Crifaum , aut alios Csfares Conftantini filios
prsfatiofiis auftor appellant, congrua ratio af-
ferri non poterit. Illud ünum nobis verofimi-
le eft, eumdem audorem, cum duplicem no-
tationem chronicam in diverfis colleftionibus,
quas