c c x e v i D e a n t . C ol le c tion . & C o l l e c t . C an.’ ï i
tkm II. Duo alii Vaticani codices pergameni 1364. & 6361. vetuftiores funt '
quorum primus catalogum Romanorum Pontificum concludit in Gregorio V l l î
poll cujus mortem A nfelmu sS ede adbuc vacante, fupremum diem obiit : alter
vero catalogum producit ufque ad Pafchalem II. quo vivente cum idem
codex fuerit exaratus,. anni pontificatus ejus nequaquam notantur... In his ve-
ro duobus antiquioribus MSS. duodecim tantum libri leguntur, onftlfo unde,
cimq de pcenitentia. Anfelmi nomen in duobus codicibus vetuftioribus , qui
Oui An- °™nl WHS carent, defideratur ; nec non in Vaticano recentiori 4983. Solus
Jelmum codex Vat. 3531. Anfelmum præfert hoc titulo pag. 12. Inciptt capitulatio li-
pr? «ant. hrorum, quos B. Anfelmus Lucenfis Epifcopus de. coequalibus caujfis fingulos
in hoc volumtne libros compofuit. E t iterum poll librorum capitulationem ,
leu tabulant pag. 16. his verbis : Inciptt authentica & compendiofa colleBio
regularum & fententtarum fanBorum Patrum & auBorabilium Conciliorum
}atta tempore Cregarii fanBiffimi Papa a B. Anfelmo Epifcopo Lucenfi a ejus
diligent 1 tmttatore & dtfctpulo, cujus juffione & preceptso defideranter con-
Jummaytt hoc opus. In alio MS. Vat. recentiori 4983. hate polirema inlcri-
ptto ulque ad vocem Gonciliorum tantummodo legitur. Dub Barberina exem.
pla laudantur, quorum unum fignatum num. 1881. feptem ■ tantum priores li-
bros contmens, in froqte auéloris nomen rythmo vetufto ihfertum exhibet,
In : Trim falls nomine
San Hz & individue
Incipit hinc féliciter•
Iftius libri fcries, • j
Quern feilicet ex Italia : - , . â
: ’ Anfelmus, quique Pontifex a
Lucane fu it Ecclefie, f
Vtr prudens at xdfholicus ' B! S
In Chrifli fide fervidus
Carpjit ex toto canonum
Et Patrum fantlormn corpore See.
Duo item codices 765. & 766. bibliothecæ S: German! a Pratis memorantur,
unus apographus exempli Barberini, qui rythmicis recitatis verfibus diftingui-
tu r ; alter line auéloris nomine ac fine u llo'titulo, optimum & antiquus vo-
catur a Baluzio in præfatione ad Antonii Auguftini libros de emendatione Gra-
ttant num. 19. ubi etiam teftatur hunc codicent nihil continere pofterius anno
1086. quo S. Anfelmus o b iit. Laudatur præterea recentior codex regius Parifi-
enhs fecuh X V I . qui plane fimilis Vaticano 3531. feptem tantumtlibros cum
iildem mlcriptionibus auéloris hohien præferentibus continet . Antonius Augu-
ltinus très codices v id it, quorum unus Romanus, uti v ocat, eft MS. Vat.
4983. almm vero , quem yetereni mèüm 'appellat, duodecim tantum libros
complectentem , ex aliquot indiciis eum eflè deteximus, qui in Vaticanam bi-
bhothecam poftea traduélus, fignatur num. 6361, Hos duos’'codices in Epitome
canonum frequenter adhibuit. De tertio ejus codice nihil refeire potuimus.
ignotum tandem fed vetuftum exemplum communicatum nobis fuit ex Mo-
nalteno S. Benediéli Padilironenfi , quod libros tredecim fine auéloris nomine
contmens j feculo XII. feriptum creditur.
' r £3 Antonius Auguftinus, cui très codices auéloris nomine expertes præfto
coiietlio- juerunt, de Anfelmo auélore dubium infperfit, quod alii- non pauci fubinde
jidic de -ufcep^ u^ •• Duo ,PræciPue difficultatem faceflunt . Primo.-quia nulla hu-
Liuâori- i us c°lkdhonis mentio fafla eft ab Sts, qui ejufdem 31 Anfelmi opera recen-
but «no- luerunt. inter hos præcipue mover coævus vitæ ejufdem a u é l o r atque Pceni-
C‘ P’ S s ? # moment! opufcula referens, hoc non .videtur fuiffe
prastermifurus, fi ab Anfelmo lucubratum noviflet. Secundo quia codices alt-
qua^eidem colleélioni inferta præferunt ex Urbano II. & iPafchali II. qui poll
S- Anfelmum ad Apoftolicam Sedem eveéli f u e r e Notât .præterea idem Au-
guitinus magnam in ipfo opere codicum varietatem. Nam præter eos codices.
Ërornm “ T r llbp° ’ mf 8na eft varieras in numeris capitum fingulorum
comprebendunt6nim C° dlCe5 P Ura t ^ Pauciora caPltula lingulis fere libris
III.
Pars IV . d e a n t . Can. Breviat. &c. Cap. X I I I . çcxcvii
III. Cum id exploratius dedarare non minus ad colleélionem cognofcendam,
am'ad judicium ferendum de auélore maxime conférât i tituli fingulorum li-
Srorum cum varietate præcipua capitum prænotandi font. g S jÉ l i
Liber I. De Primatu & excellentia Romane Ecclefiæ . Alias De potejlate D
jÿ primatu Apojlolicoe Sèdis. c. 90. al. 91. vel 94. _ . _
II. De libertate appellationis. Alias De Pnmatu Romane Ecclefie & liiertate
appellationis. c. 78. al. 81. vel 82. .
III. De oriine aceufandi, tefiificandi, & judtcandt. c. 117. al. 124. vel
127. vel 1^1.
IV. De privilegiorum auBoritate. c. 55. vel 56. aut 37.
V . De ordinationibus Ecclefiarum, & de omni jure ac ftatu illarum. Alias
De ordinatione & jure ac ftatu Ecclefiarum. c. 71. al. 83. vel 93.
V I . De eleBione & ordinatione ac de omni poteftate five ftatu Epifcopo-
rum. c. ao t . al. 203. vel 207.
V II. De mita & ordinatione Clericorum . Alias De vit a & ordinatione
Presbyterorum, Diacononim, & reliquorum ordinum. c. 201. al. 207. vel
209. aut 213.
V I II . De lapfis. C. 39.
IX. De Sacrqmentis. c. 64. al. 6q.
X. De conjugiis. c. 6%. al. 68. vel 70. aut 76.
X I . De poenitentia. c. 174. al; 179.
XII. De excommunicatione. c. 75.
XIII. De. vindiBa & perfecutione jufta. c. 28. al. 29. vel 34.
IV. Notandum eft, hanc numerorum varietatem duplici ex capite proficifcî,
nimirum aliquando ex divifione unius numeri in duos, vel e contra; fepius
vero ex additamentis, quæ cum pofteriora fin t, fere in fine librorum deîcripta
inveniuntur, nec in præmiffa tabula capitulorum indieantur . Immo qua:- ^ n‘t,aa'n0.
dam additiones fine numéro, & quandoque caraétere diverfo fubjeétæ funt. Sic tamur.
ex. gr. antiquus codex Vat. 1364. libro quarto duo capita $6. & 57. addita
præfert, quæ in tabula capitum non proponuntur : & libro fexto in fine ad-
dit fine ullo numéro epiftolam Urbani II. ad L. Præpofitum Ecclefiæ S. Iven-
tii apud Ticinum, libro feptimo canones Placentinæ Synodi fub eodem Urbano
an. 1095. libro oélavo epiftolam Alexandri II. ad Làndulfum in Corii-
ç a , omnia fine numéro & in fine librorum, quod manifeftum additamenti indicium
eft . Præterea libro undecimo alia manu accedit Innocentii II. epiftola
ad Archiepifcopum Mediolanenfem , & ad Epifcopos Cumanum atque Lauden-
fem . Codex cartaceus Vat. 4983. in fine libri quarti diverfo caraélere addit
decretum Calixti II. in Concilio Lateranenfi, ac inter alia additamenta antecedent!
codici communia libro tertio fubneffit earn Urbani II. epiftolam ad
Vræpofitum Ecclefiæ S. Iventii, quæ in fuperiori codice additur in fine libri
fe x t i. Quædam tamen capita non folum in fine , fed etiam in corpore manu-
feripti 4983. interferuntur libro quinto 8c fex to , quæ cum in aliis codicibus
non inveniantur, additamenta elle nofeuntur. Licet vero hic codex plures additiones
receperit, quam Vaticanus 3331- caret tamen duobus decretis Urbani
II. quæ in cod. 3531- inferuntur cap. 150. 8c 173. Codex Padilironenfis in fine
cujufque libri quædam folia alba olim reliéla exhibet ; 8c in his foliis ple-
rumque plura pôftea pontificia décréta deferipta fuerunt caraélere minutiori, quo
alia quoque in marginibus identidem feripta leguntur.
V. His præmiflis, quid de hac colleélione fentiendum fit, paucis dicamus .
Earn in 'Italia conditam oftendunt non folum codices in Italia frequentiores , c„iieaio-
vel ex Italia in alias provincias alla ti, fed monumenta præfertim Italica atque ne.
Romana, quæ in aliis exterarum gentium colleétionibus non inveniuntur. Ta-
lia funt fragmenta ex Ordine Romano , nonnulla Capitula ex epiftolis Sc aélis
fub recentioribus Pontifieibus, ac præfertim fub Gregorio VII. & quædam etiam
ex rariflimis epiftolis Gelafii I. 8c Pelagii I. quæ ex apoftolicis fcrinnsvi-
dentur eduéta, 8c ex hac colleélione a Gratiano recepta, ex hujus editione
innotuerunt. Notatu dignum e ft , quod Italicus hic auélor non folum ex Romanis
legibus, fed ex Capitularibus etiam quædam excerpfit. Si porro addita-
menta feparentur , hanc colleélionem fub Gregorio V I I. lucubratam patebit .
Tom. III. P P Nihil