pliqæ -regulis a Pontifiçe accipiendis fore
follièitbs, fi eas penes fe in Codice Cano-
num .& decretorum in judic.iis .ecclefiafticis
üfurpari iblito habuiflent ? Legandi -certe
pon erant Romam, qui eas inde advehe-
rent ; fed aperiendi Codices, quibus .conti-
ïieri notum fuiflet faltem aliquibus e Clero
Gall.icano : pareendum etiam labori .Zacha-
riæ, qui facile jEpifcopos Gallicanos ad Codicem
Dionyfianum remififlet, qui & Ro-
manæ Ecclefiæ ,& Gallicanæ , ut yolunt ,
tifu fuiflet aufforatus, Nee de hujufmodica-
pitulis ita feripfiffet, quafi antea ignotis ,
'Zacbaritt Itaque , inquit ille , ut flagitavit a nobis
PP.Ep.ç. cum veftro confiât u fuperius ejfatus Filius
ad Pippij fjofier Pippinus, ut de omnibus capitulis ,
71 em Donrus quibus innotuit , refponfum demus y m
& ai Cle- quantum Domino dante valemus , de une-
rum Gal- qttoque capitulo inferiüs confcriptum juxta
lie «mum, quod (i fanclis Patrjbus traditum habemus ,
Ét poftea / fjeec itaque ... inter cetera capita
déflorantes ... ad veftri prafulatus notifiant
<& prxdicationem , atque populi vobis
a Deo erediti adificationem mandavimusmi-
nifiranda atque perfiçienda, Denique fic Gallis
jgnotam putabat hanc Canonum colle-
fHonem , ut illos & antea excufatione ali-
qua digrios fuifle, & poft accepta hæc capitula
omnino inexcufabiles fore prohuntiet,
Çeterum, inquit, bac amantijjïmi nobis , de-
dimus vobis in mandatis, ut nee nos çoram
Deo de taciturnitate judicemur , nee vos de
negleftu çoram eocogamini reddere ratipnem,
ficut fcriptum eft in dominico■ praccpto ; Si
non veniffem locutu's: eis fuiflem , pécca-
ïum non haberent. Itaque nihil excufatio-
nis ha’be 'tes omnium rationabilium animarnm
falutem procurepis,
X. Septimo ab hac confultatione anno Ste-
7. Argu- pbanus Papa II. in Carjfiaco Galliarum vil-
mentum px Ja ad Saram fluvium tune temporis agens ,
refponfa novemdecim Britanniaco Monafte-
An.D.754. ri° WHj ad varia confulta , de quibus erat
interrogatus. Porro cum plurima tiun Cbn-
•ciliorum, tum Pontificum Romanorum décréta
référât, 1 7 ea non ex Dionyfiano Co- iy
dice accepiffe manifeftum eft ex diverfitate
numerorum, quibus notantur, acetiam .tex-. \
tus ipfius decretorum. Quod inde f ontigif«
fe probabihe eft, quod ,cumRoma Codiceni/
non afportaffet, uti eoaftus .eft in Galliis-
Gallicano, qui a Dionyfiano diverfus erat*
Enimvero citât & xefert »epiftolæ S. Leonis
ad Rufticum Narbonenfem caput quintum ,
quod apud Dionyfium 19. numeratur : epi-
ftolæ Innocenta PP* ad Viftricium Roto-
magenfem caput 15. quodDionyfio 20. Con-
cilii Antiocheni 15. quod Dionyfiusç^.nu-
nierat. Neocæfarienfis .9. quod eft in colle-
.ftione 53. Ac præterca non modicum dif-
crimen reperitur inter textum decretorum
quorumdam a Stephano relatorum , & Dio-
nyfianum, ut videre eft in excerptis epi-
ftolarum S. Innocentii PP. ad Exfuperium
& ad Viftricium, Siricii ad Himerium , &
Canonum Conciliorum C^lchedonenfis, Neo-
cefarienfis, & Carthaginenfis. Ex quibus pa-
tet Dionyfianam colleflionem per id tem-
poris non modo^a Gallis ufu non fuifle re-
ceptam , fed nec iis valde notam : ea enim
proculdubio. ufus fuiftet Pontifex, fi ad ma-
num èam habuiflet: tum ut conciliaret ei-
dem üfü ipfo auftoritatem, tum ut Roma-
num morem inveheret Gallicanis regioni-
bus *
Concilium Vernenfe anni!755. Canonera XL
Carthaginenfis Concilii refert, quem 18 no- 8. Argtf-
num caput appellat, cum apud Dionyfiurh m«itum
fit decimus quintus Canon/ cujus varia eft
in utroque Jeftio, maximumque diferimen; nenf,.
ut aliunde hauftum appareat» quam ex Ro- An.D^j.
mano Dionyfii Codice; qui proinde in ufu 18
tune non erat in Gallicana Ecclefia.
Ita fe fe res habebant etiam Caroli Ma-
gni temporibus, qui Imperium adeptus eft
non multis poft annis, Porro cum ab A-
drîa-
E D I T O R U M A D N O T A T I O N E S .
17 Immo ex Dionyfiano^ codice accepit ^
Nam cap. 7. récitât canonem 16. Calçhedo-
nenfis Concilii ex verfione Dionyfii, cap. 15.
canonem decimum quintum Antiochenum ,
cap. 17. Neocæfarienlem canonem nonum ejuf-
dem verfionis . Adde quod cap. 16, laudat
Carthaginenfem canonem vigefxmum , qui in
folo Dionyfio eodem numéro & iifdem verbis
effettur ; düm apud Ifidorum , feu in collections
Hifpanica legitur canone oétavo fub
titulo Carthaginenfis III. Quod fi numèri canonum
Græcorum non conveniunt cum ferie
numerorum , quæ in Juftelli editione profer-
tur, nihil répugnât * ipfa enim verfio , quæ
foli Dionyfio congruit, potiorem probationem
affert . Accedit , quod Joannes II. & Zacha-
r ia ^ quos Dionyfii codice ufos Quefnellus
agOTicit , continuam numerorum feriem non
femper fequnti funt . Ille enim duos Antio-
chenqs canones iis numeris defignâvit , qui
'Proprii funt ipfius Concilii; ifte verb nullum
canonem cum ea ferie numerorum , fed cutn
propriis cujufque Concilii numeris omnesGras-
cos canones allegavit . Quoad epiftolas vero
Romanorum Pontificum , ficut auftor colledtio-
nis Hifpanica; eas ex Dionyfiö cum ipfis titu-
lis fumpfit, & nihilominus continuam numerorum
leriem non tenuit ; ita etiam Stephanus
II. potuit eamdem numerorum feriem
praterire, licet ex Dionyfiano cod'ce ipforum
Pontificum decreta allegarit. Hinc porro pro
Dionyfiano codice ante Carolum Magnum in
Gallias allato validum argumentum clici po-
teft . Vel enim Stephanus II. ufus eftDiony-
fii codice, quem Roma attülit fecum in Gallias
; vel fi non attulit, eum, quo uteretur ,
in Galliis utique invenit .
18 Hoc teftimonium probat , codicem , e»
quo hu jus Synodi Patres Carthaginenfem canonem
nonum retulerunt ; non fuifle Dionyfii
; at codicem Dionyfii' 'per hxc tempora mil-
libi fuifle in Galliis nequaquam probat.
driano Pontifice dono accepiflet Romanam
Dionyfii Abbatis. colle&ionem , ccepit haec
ufu recipi in Galliis, nonfpreto tarnenve-
teri Codice Gallicanis Epifcopis familiari /
hujus, enim interpretationem fiepius ufurpa-
vit etiam Carolus Magnus in fuis Capitu-
laribus. Ut enim feite obfervavit Sirmon-
dus ad Capitulare primum anni 789. quot-
quot ex Synodis Græcis hic Canones profe-
runtur, diferepant a vulgata verfione Dionyfii,
& cum alia interpretatione confen-
*i.Parifiis. tiunt , cujus exemplaria * Pathini in Bi-
bliothecis fervantur, nec alia, opinor, quam
antiqua ilia quæ in antiquo noftro Codice
1 9 Romano jacet & ab Ifidoro accepta, 19 licet
pl uribus in locis vel corrupta , vd
mutata .
XIL Jam vix ullus reftare mihi videtur alicu-
Petri Mar-jus momenti fcrupulus, qui ab hac fenten-
cæ obje- tja Jeterrere ? vef adverfam inclinare quem-
i0 * quam debeat. Quod enim Apoftolicæ Sedis
au£toritatem hoc loco prædicat Marca, ac
interpretationis Dionyfianæ nitorem , col-
le6tionifque ordinem / optime id quidem ,
20 fed nullius in præfenti roboris. 20 Nemo
enim ignorât, quam femper fuerit omnibus
Ecclefiis ac præfertim Gallicanis liberum
fuis uti legibus ac canonibus in iis , quæ
univerfalis Synodi fan&ione non erant defi-
nita, quod vel ex folo difeiplinæ Gallicanæ
a Romana diferimine intelligitur . No-
21 tum etiam eft, quam 21 antiqui moris tenaces
fuerint Gallicani Antiftites, qui la-
Tom. III,
cerarn ac impolitam antiquitatem novello
nitori tandiu prætulerunt, quandiu per Im-
peratorem fuum eis lieuit : hoc fan&i Au-
guftini effatum animo retinentes , ufuque
probantes: Ipfa quippe mutât io confuetudi-
nis, etiam qua adjuvat utilitate , novitate
perturbât.
Quæ Marcæ argumentis conje£!uræ ad- XIII.
duQtur a Davide, extremam probationum P>an.n.‘*
penuriam produnt . Concilium enim Aga- ^^,ma
thenfe & Turonenfell. commémorât ( quo-^^difeuthur.
rum poftremo jam fatisfecimus, alterum vero
jamjam fum difeuflurus) tum quafi te-
ftium nubem argumentorumque feriem bene
longam adduxiflet, Ex his , inquit, 0-
mnibus concludo , vel Dionyfium primum
omnium non ejfe, qui in unum corpus colle-
gerit antiquorum Roma Epifcoporum epifio-
las y a Siricio initium ducens , eafque colle-
Sioni Canonum attexuerit , quod tarnen &
a clarijfimo Jufiello afferitur , & ab ipfo
Dionyfio fuggeritur in epiflola ad Julianum
calleSioni prafixa: vel concludo egregie hal-
lucinari quotquot fibi perfuadent ColleSlionem
Dionyfianam in Galliis ante Caroli Magni
at at cm non ejfe, recept am : quandoquidem
aliquot ante hunc Imperatorem faculis vide-
mus epiftolas Pontificum , 22 Africanafque 22
Synodos a Gallicanis Conciliis citqtas ejfe ,
quafi Codici , qui tunc in ufu erat , infér-
tas : hac enim omnia Dionyfii Codicem in-
digitant . Vereer ego ne David ipfe egregie
hallucinetar : nihil enim hoc ejus di-
T 1 1 2 lem-
E D I T O R U M A D N O T A T I O N E S .
19 Ifidorus in Gnecarum Synodornm verfione
nihil corrupit, mutavit nihil; fed Hif-
panicam colle&ionem originis Gallicanas ex-
feripfit , in qua quasdam mendofa loca purs
Hifpanicaz ex arbitrio emendata fuere , uti
obfervavimiis in prsfatione ad Leonis epifto--
las §. 10. num. 20. tom. I. pag. 523. Eadem
porro , verfio liberius aliquot in locis correfta
invenitur in MSS. coUedlionis hoc tomo edit
s , quam in Galliis-tconcfitani oftendimus..
20 At fimul exploratum eft, quantum Gallicani
apoftoficis conftitutionibus detulerint ,
quas in Tuis canonum codicibus auSloritatis nomine
inferuerant', quibufque ut pareretur ,
prsceperunt ipfs Gailicans Synodi. Vide inter
cetera Concilium Agathenfe anni 506. c. 9.
Aurelianenfe III. arini 538. c. 3. & Turo-
nenfe II. anni 567. c. 20.
21 Notum potius eft , quam in hac materia
a,ntiqui moris non fuerint teriaces Epifco-
p i; Gallicani. Cum ante Rufinum non ignora-
rent canones Nicsni Concilii, quos allegatos
videmus in Synodo Valentina anni 374., Integra
eorumdem antiqua verfione utebantur .
Pöft Rufinum vero qusdanl faltem Gailicans
Ecclefis ejus abbreviationes eorumdem canonum
pro integra verfione receperunt , ut liquet
ex Traflatu part. 2. cap. io. Dein ipfa
Dionyfii eorumdem interpretatio inferta tuit
paullo poft ipfius editionem in colleflio^e Cor-
bejenfi, & in aliis Adriano I. & Garolo Magno
anterioribus.., de quibus in ObfervatioHibus
fubjiciendis dicetur . Falfum eft igitur ,
ciuidquid hoc loco Quefnellus pronuntiat, antiqui
moris tenaces Galliarum Antiftites la-
ceram ac impolitam antiquitatem veteris ver-
fibnis novello nitori interpretationis Dionyfia-'
næ tamdiu prætulifle , quamdiu per Imperatorem
fuum eis licuit . Quod fi illud S. Au-
guftini effatum animo retinebant : Ipfa quidem
mutatio confuetudinis , etiam qua adjuvat
utilitate, novitate perturbât : multo magis de-
bebant recolere earn ejufdem Auguftini & a-
liorum Epifcoporum Africæ erga Apoftolicæ
Sedis decreta obfervantiam, qua in caufla Do-
natiftarum ad unitatem Ecclefis redeuntium
fufpenderunt qùamdam vetuftam confuetûdi-
nem jam ab' exordio ipfius caüflæ vigentem ,
eo quod tontrarium prsceptum ab eadem Se-
de emanaverat, quoad legatione Romam mif-
fa , ac neceflitate utili^ateque Eçclefiarumin-
dicata , intetdiiftunj.. illud tolleretur . Vide
Traft. part. 2 c. 3. §. 3. num. 47.
22 Concilium Turonenfe II. anni 567. c.
26. antiquhm Milevitanum canonem vigefimum
récitât. Apud Dionyfium idem canon legitur
c. 126. non tarnen tribuitur Milevitanæ Synodo,
fed verius Carthaginenfi aniii 418. Milevitanæ
au tem Synodi nomine præfertur in
peculiari colleélione Conciliorum Africæ , in
Hlfpanicam ac Ifidorianam pofterius tradu-
fla , quam proinde ante has auas collefliones
compaftam apud Gallos exftitifle cognofci-
jnus. .