W M • Q .U E S N 5 L L I D i ;
lemmate ineptius , quod .& ruinofis fünda-
mentis nititur, &..totum vitiofum .eft..
Nota Pon- Primum enim hoc ,demus>citatas effe turn
^Ja^™Ro‘ Pontifieiim epiftolas,, tum Africanas Syno-
decreta Tn ^os » q«afi ex. approbato Codice Canonum
•Gallüs an. .aflumtas quis .præter Davidem inde .conté
Diony- cludat Dionyfianum Codicem a Gallis tune
iïum Exi- receptum ? quafi Apoftolrcæ Sedis auflöri-
.gumn,. tatem .ira .omnes orbis „chriftiani Ecclefiæ
totis quingentis annis fprev.erint { quæ .eft
Joannis .Davidis ,erga Pontificem Romanum
reveren.tia ) .ut ante Dionyfium .de.colligen-
,dis illius decretis non cogitaverint. At me-
liqra nos ac .magis religiofa de .Gallicanis
aliifque Ecclefiis terga ,capu*; ac primatem
fuum exiftimamus : ad jdque impellimur
pluribus Gallicanis Canonum 8c pomificio-
jum decreto.rum .colleétionibus, quas & ante
nos .erud.iti, vi.derunt, ,& ip(e David adiré
poterit, fi forte velit.. Eft imprimis in
Bibliotheca fan&i Germani a Pratis infignis
colleftio ad ufum Gallicanæ Ecclefiæ con-
.cinnata, quæ Gelafii temporibus coæva crédita
eft a viris doftig, & triginta fere Ro-
manorum Pontificum epiftolas habet infer-
tas , quarum plurimæ etiam .apud Diony-
hum .defiderantur, Hic enim feptem tantum
habet a Leone feriptas , codex vero San-
Germanianus fexdçcim . Ad hunc codicem
alii duo exlcripti yidentur, unus Thuaneus
qui num. 193. notatur, alter Trecopithcea-
nus^ eafdem .enim Pontificum epiftolas ha-
bent eodem ordine deferiptas, nifi quod San-
Gerqaanianus , qui Corbejenfis olim fuit ,
duabus .au&ior eft. Leguntur etiam Africans
aliquot .decretal Concilia, ex quibus
liquet earum omnium notitiam jn Galliis
a Dio.nyfiano Codice non elfe acceptam, &
infelieem omnino efle Davidis ex illarum
eitatione argumentationem ad exftruendam
, Codicis Romani apud Gallos auéforitatem,
Dionyfius 2. Quod Dionyfius non primus college-
non primys rit décréta Summorura Pontificum , feq.ui-
rontfficum tuc his> <luæ iam ^ im u s , & invifte
epiftolas. etlam Probat «»«quus nofter Ecclefiæ Ro-
Pïanæ codex, qui plura continet aDionyfio.
prætermifla : ut nihil dicam de aliis Ecclefiis,
quæ fuas hujufmodi pontificiarum epi-
ftolarum colleftiones ante Dionyfii tempora
habuerunt. Efto, primus in unum eas corpus
redegerit Dionyfius , fub una .difpofue-
nt numerorum ferie, titulis diftinxerif, eo
quo jam modo Patrum Canones ordinave-
rat, atque iifdem fubhe£lere curaverit, per
me licet, jiec amplius aliquid .affertum eft >
5 S E R T A T I O X V I . 10 3 2
vel a clarilfimo -23 Juftello., vel ab ipfo a j
.Dionyfio,-‘.licet aliter ïcribatur a Davide :
at talem ordinem quis neceffarium putave-
r it, ut hujufmodi décréta a Gallicanis Epi-
fcopis Iaudarentur referrenturque?
Ut ipfum icriptoris hujus fundamen- XIV.
turn petam disjiciamque , Agathenfe Con- ^e. Con-
cilium anni 506. I de Turonenfi jam dixi-
mus quid fentiendum fit ) Agathenfe , in- quoar-
quam , anterius eft , nifi me fallant conje- gumenta-
■ 6luræ , Dionyfiana pontificiorura decreto- tur Joan-
Jum colleftiqne. aies ©avid.
Primum eninh eertum eft DionyfiumRo-
mæ egifle Abbatem qum Latinis lucubratio-
nibus operam dedit ^ inter quas duæ funt
epiftolæ pafchales , quiæ feriptæ funt annis
Chrifti 525. & 5 2 ^ circa quæ tempora floruit
maxime ufque ad ann. Chrifti 540.
ut habet Labbeus in Differtatione hiftorica
de Script. Ecclef.
2. Dionyfium colleélioni epiftolarum fe-
rius manum admoviffe, nec nifi dudum poft
Canonum Codicem elaboratum , teftis eft
ipfe in epiftola ad Julianum Presbyterum ,
quæ colleöioni præfixa eft : Ita ut omnes ,
inquit, titulos hutc proefattoni fubneElerem ,
eo modo, quo dudum de Graco fermone Patrum
transferens Canones ordinaram .
3. Cum non nifi prateritorum Sedis Apo-
ßolica Prccfulum cohßituta , ut i'pfe feribit
Dionyfius, hoc eft eorum , qui jam vivere
defierant, collegerit, & tarnen Anaftafii Papas
epiftolam referat, confequens eft , ut non
ante 16. diem Novembris anni quadringen-
tefimi nonagefimi oftàvi , quo obiit Ana-
ftafius , opusjftud ik adorfus ,...fcilicet fub
Pontificaru Symmachi , qui annis o£to A -
^athenfi Concilio fuperfuit .
4. Certum eft Dionyfium nondum venif-
fe Romam anno quadringentefimo nonage-
fimo fexto , quo Gelafius Papa ultimum
diem obiit, cum hunc Pontificem numquam
fe -vidiffe' teftetur in præfatione ad Julianum
: Quantique fit apud Deum meriti Beatus
Papa Gelafius, & nos , qui eum pra-
fentia torpor alt non vidimus ,. per vos alu-
mnos e jus facilius afiimamus,
Ex his ita argqp : a morte Gelafii Papas,
quern Dionyfius non vidit , ufque ad
Concilium Agathenfe, decern tantummodo
anni funt , intra quos neceflfe eft ut Dionyfius
natione Scytfia Romam venerit, ibi
faltem aliquot annis vixerit , ut ejusdoftri-
na ac meritum innotefeerent , & tantam
fui exiftimationem fpargeret , quanta opus
erat,
E D I T O R U M A D N O T A T I O N E S .
-5 y oejius, & Menncus Jd
Jus in præfatione ad JBibliothecam juris ,c
ma ade° abfolute primum epiftolarum
tificiarum eolleflorem rlixerunt Dionyfii
nt hanc rnionem adjecerint: Am ia u im s,
colhdms dccntalis Pomificum epiftolas a,
runt, Synodorum comemi regulis. Idinfum!
qae yidetar affirma® Chriftophorusjùfti
in præfatione ad Codicem Ecclefiæ univerfis
pag. ip. ubi de Dionyfii codice ait : Atque
htec efl prima 0 “ antiquijfima decretalium Pontificum
colleEiio. Si de colleftione decretalium
feparata a colleéHone canonum hæc intelli-
gantur, vera fortafiis funt : non vero fidecre-
tales primum a Dionyfio in colleftionibus canonum
fuifle infertæ credantur.
10 3 3 D e p r im o U su C o d ,
erat , ut dn ipfa urbe Roma peregrinus &
hofpes . in Abbatem pofeeretur . Tum canones
omnes Grascos in Latinum transfer-
re & in unum Codicem compingere debuit
atque vulgare; adjun&is apoftolicis , Sardi-
cenfibus, & Africanis canonibus . Deinde
dudum poft editum hunc Codicem decretisi
Sumraorum Pontificum maxima cura con-
quirendis , colligendis , ordinandis , diftin-
guendis manum admovere. Quibus omnibus
tam arftum decennii fpatium haud fcio an
cuiquam lufficerè videbitur . Sed non hasc
fölummodo . Nam antequam vel Codicem
Canonum de novo conderet ajjidua & fa-
miliari cohortatione Laurentii cujufdam com-
pellendus. fv.it , Stephanique Epifcopi , ut
ajunt, Salonitani mandato. Poftmodum vero
Decreta Pontificum non collegit nifip/A
excitatus ßudiis Juliani Presbyteri tituli fan-
6l£e Anaftafias. Quis credat porro opus Pref-
byteri unius impulfu a Monacho. extero
conditurfl , ftatim au£loritate pontificia in
ufum Romans Ecclefis alfumtum efie ,
fpreta antiquiori colle£lione tot annorum
ufu confecrata ? Aut quis potius non exi-
ftimet antea non efle yeceptum, quam plu-
rimorum annorum experientia docuiflet,an
non ifta mutatio confuetudihis , quod time-
Epifi. 118. bat Auguftinus , etiam qua juvabat utilita-
te, novitate per tur baret ? Facile igitur per-
fuadeor, non nifi poft annos plures rece-
ptum Codicem Dionyfii a Romana Eccle-
fia: & revera Cafliodom , qui anno 514.
Confulatum gerebat , & adhuc erat in vi-
vis anno 562. ita de illo Codice loquitur
cap. 23. divinarum Ledlionum , quafi no-
viflime tum ab Ecclefia Romana in ufum
vocatus effet: Quos , inquit , Dionyfii Canones
, HODiE ufu celeberrimo Ecclefia Romana
compleElitur . Hi porro Romas rece-
pti , tranfalpinas Ecclefias tarn cito perva-
dere non potuerunt: nec affine eft Gallicanis
moribus , ut ftatim atque innotuere ,
eos avide arripuerint, profiaverint, fuofque
fecerint . Quod etfi daremus a Gallicanis
Ecclefiis faftum effe., numquam tarnen id
ante Agathenfe Concilium permittere potuerunt
temporis anguftias.
Reliquum eft , ut quod de appellationi-
24 Appellationum jus ex primatu pontificio
originem ducere paullo poft fatetur Quefnèl-
lus num. 4. nofque latius ftatuimus tomo ll .
in Obferv. ad Differt. V. ejufdem Quefnelli
part. I. c. 7. Ex faftis etiam non male Col-
ligitur, quemadmodum ibidem oftendimus c. 5.
Sardicenfes autem canones , qui idem jus ex
primatu Romans Sedi aflerunt, apud Gallos
ante Dionyfium viguifie, ex antiquiflimjs Gallicanis
colle6lionibus , quæ a Dionyfio non
proficifcuntur , ibidem aemonftravimus c. 6.
n. 17. Idipfum confirmatur in Synodo Are-
latenfi anni 524. , in qùa can. 2. legitur -• Et
liect de laid s pvolixiora tempora antiqui Patres
C a n . D io n . E x ig u i &c. 10 3 4
bus objiciunt adverfarii diffolvamus: nec XV.
operofum eft, meo quidem judicio, idage- Obje&i'o
re. Receptum, inquiunt, Codicem conftat *x.aPP®l“
ex receptis Sardicenfibus Canonibus : iftos us
autem per Gallias invaluiffe etiam fub prima
Regum noftrorum dynaftia manifeftum
eft ex appellationibus ad Sedem Apoftoli-
cam, quas paffim delats funt e Galliis non^j
contradicentibus Epifcopis Gallicanis . Un-
de porro jus iftud Apoftolics Sedi aflerturri
noverunt, nifi ex Sardicenfibus Canonibus ,
cum nulla omnino Gallicanarum Synodo-,
rum id illi vindicafle intelligatifr ? Sardicenfes
autem Canones non hauferant nifi -
ex Codice Dionyfiano , cui inferti ab eo
fuerant , Quibus adde Pontifices Romanos-
hoc ipfum jus numquam fibi non;vindicafle»
in Gallicanas Ecclefias, fub prima Regum
noftrorum dynaftia : unde confequens eft-
ut noverint receptas efle per id temporis
Sardicenfis Concilii fanftiones in Ecclefia
Gallicana.
Mirum profefto jus , quod ex fa&is con-
tumacium aliquot Epifcoporum acquiritur ,
miraque argumentatio , qus ex iftis Jllud
inferre fatagit. Quafi vero non a»quum ma-
gis fuerit de fa£lis 24 ex ipfo jure judi.cium H
ferre, quam de jure ex faftis aliquibusnon
probatis decernere.
2. Antequam editus effet in lucem Codex
Dionyfianus , qusro an jus appellandi
ad Romanum Pontificem vigeret -in Galliis,
an non? & an revera ex hoc jureap-
pellationes aliqute delatse fint? Si ita Cuit
cur idem jüs non viguiffe, neque ex eodem
jure deiata; credentur appellationes.pqft con-
ditum Dionyfii Codicem; cur & ex illis appellationibus
quseritur argumentum pro af->
ferendo hujus Codicis ufu in Galliis. per ea-i
dem illa tempora ? Si non vigqit jus. illud
ante Dionyfii Codicem, cur iftudafferitDavid
, pluribufq-ue exemplis probare cona-
tur: & qua tandem ratione nova ifta difei-
plina Gallicanis invefta credetur regiopi-
bus , poft contrariam quingentorum annorum
confuetudinem ? Si ex ipfis Sardicenfibus
Canonibus ante Dionyfium jus iftud
ereatum dixerit, aliunde igitur illorum notitiam
habuere Gallicana: Ecclefia:, quam
ex
N O T A T I O N E S .
ordinaverint obfervanda , tarnen quia crefcente
Ecclefianem numero. , nece/fe eft nabis plures
Clericos órdinare ; Boe inter nos fine pra judicia
dumtaxat canonum convertit antiquorum ? ut 8kc.
Verba antiqui Patres , & firïe prte judicio cano-.
num antiquorum refpiciunt canonem i j . Sar-
dicenfem , qui lon^orem probationem in lai-
cis requirir, anteqüam ad facros Ordines pro-'
moveantur. Hi ergo canones erant in codici-
bus Gallicanis, uti fane in vetuftiffima cplle-
61ioii,e Morbacenfi & Vat. Palat 574. ille canon
de laicis Nicæni Cojicilii appellationede^
fcribitur. Vide Traâ. part. 3. c. 9.