'IîV'. tusefi'.honor ? utpotc qui Domini records
bantur fententiam: T u es Petrus &c.Enim-
vero quod de ordine fedium affertur hic a
-Pûntifice, quem ordinem fecundum antigua
ftntuta ma jorum effe afferit, non legitur in
uÜa Synodo conftitutum. Ex Nicæno enim
fexto canone hoc elici vix poteft , nifi in-
direéte, nec de ifto ordine conftituendo vel
confirmando illic fanâli Patres laboravere ,
neque iau&oritatem tantæ Synodi obtendere
-omififfet Gelafius; fi quid hujufmodi ab ilia
noviffet decretum. Conftantinopolitanam
. Synodum/ quæ euradem ordinem innuit ,
non eft verofimile Gelafio in mentem ve-
niffe, cum & a Romana Ecclefia tune re-
cepta non effet , ■ & longe tune abeffet ut
Gelafius hujus Concilii au&oritati deferre
vellet , quæ fecundas Conftantinopolitano
Antiftiti dederat . Vel igitur huic ob ocu-
los verfabatur quod ex antiqua traditione ac
vetuftiffima çonfuetudine refertur in præfa-
tione codicis noftri de ordine primarum Tedium
: quam confuetudinem pàriter commémorât
fextus Canon Nicænus cum admini-
ftrationis illarum limites ponit, &fèptimus
cum de Jerofolymitanæ ledis prærogativa
decretum fancit ; vel fi - fextum Canonem
Nicænum innuere voluit, certe non ex alia
verfione , quam quæ in noftrdr codice legi-
,tur : ubi difertis verbis Ecclefia Romana
Temper primatum habuiffe , vel Temper habere
debere dicitur.
Hæe eadem verfionis .noftræ verba codi-
cemque noftrum attendit proculdubio, cum
Tcribit continuo, .quod 'trecentorum decem\&
oElo Pair um invi&Q &:fingulari judicio ve-
tußijjimus judicatus eft honor Jed is Roman
e , quodque defefiri debeat prima beatiffimt
Pétri fedi antiqua .&■ vetufla reverentia, per
quam omnium Sacerdotum dignitas femper cfi
roborata jttque firniata. Ubinam Tcilicet gentium
vetuftifïimus primatus honor Romanæ
fedis judicatus eft, nifi ubi decretum > quod
Ecclefia Romana femper primatum habeat vel
habuit . Quis vero codex præter noftrum
unum verba hæc umquam exhibuit ? Ad
quem etiam Canonem referas antiquam il-
lam reverentiam , vetuftiffimumque honorem,
quo omnium Sacerdotum dignitas. fir-
mata, nifi ad SardicenTem III. qui Epifco-
pis in Sÿnodo damnatis conceffit, ut cauf-
fam Tuam in alio judicio denuo ventila»
poftulare poffent , fimulque decrevit ut Te-
cundi. hujus judicii decernendi cura ac foli-
xdtudo deferretur Romano Pontifki, quo in
eo Petri memoria honoraretur. Quod fi ali-
guis, inquit , adjudicatus fuerit Epifcopus
tn aliqua caujfa , & putat fe bonam habere
cauffam , ut iterum Concilium renovetur y fi
vobis placet, faneïi Apofioli Petri memoriam
honoremus , ut feribatur Romano Epifcopo
&c. Porro hoc Nicænæ Synodo tribui a Ge- CAP. iy
lafio non potuit, nifi ex codicis automate
, qui noftro fimilis effet, Nicænofque ac
Sardicenfes Canones haberet fibi invicem fine
diTcrimine aç Tub una Terie annexos.
C A P U T V.
Gbjeftionès adverfus codicis finceritatem eX-
penduntur ; ac primum, qua ex vigefi-
mi Çanonis Nicani omiffione re-
I peti potefi.
PRobata Tatis, ut opinor , codicis noftri
finceritate, affertoque ejufdem uTu in
Ecclefia Romana , reftat ut quicquid contra
utramque liane inftituti noftri partem
poteft objici, in medium afferamus. Unum
•. quiderp & alterum jam exeuflimus ; quod
ex nomine Licinii infcriptioni Synodi Nicænæ
inferto, & ex codicis præfatione re-
petebatur. Sed, aliud jam occurrit dubium
ex ipTorum Canonum Nicænorum numero
& integritate enaTcens. Deeft quippe in ço-
dice noftro 1 Canon ultimus illius Synodi, 1
quem reje&um fuiffe ab Ecclefia Romana
non uTquequàque probabi^e videtur. | I
Erit qui refpondeat hoc, in Tcribarum 0m:^J
oTcitantiam rejiciendum effe , qui Canonem j” °p“ ‘3
ilium aliud cogitantes omiTerunt . Verum 1
hæc reTponfio mihi non arridet. Si enim
Tcribarum error effet, vix accidere potuif-
fet ut plures codices eodem errore înfedli
: effent, vel ut tria exe m pl aria, quæ Tola in
notitiam noftram venere, Gallicum unum,
alterum Anglicanum , tertium Gallobelgi-
cum ex eodem corrupto fonte fluxiffent .
-Etfi vero integrum Atrebatenfe exemplar
non viderim ego , conjicio tarnen in eo Canonem
ultimum Nicæni Concilii defiderà-
tum effe : nam Canones , qui trigefimus &
trigefimus quartus illic numerantur , iidem
fu»t in noftro codice: cum ex vigefimi illius
Canonis additione deberent effe trigefimus
primus & trigefimus quintus.
Dubium igitur non eft quin ex confilio
omiffus fit Canon ifte ; nec aliam ob cauf-
fam, opinor, quam quia receptus ab Ecclefia
Romana non fuerat, nec forfan in
Occidentalibus partibus. Hæc funt Canonis
verba ex Dionyfiana verfione.
Canon XX. Nicænus Quoniam funt quidam
in die dominico genufleElentes, & m
diebus Penfecofies ut omnia in univerfis loci
s confonanter obferventur , placuit fanfto
Concilio flantes Domino vota perfolvere.
Durus forfan videbitur ifte fermo, & qui An
non poffit audiri Canonem Tcilicet Oecu- ahqul5.,
menici Concilii, illiuTque præTertim, quod
Tumma totius Orbis veneratione conTecra- aiipubi
tum e ft, ab aliquibus Ecclefiis uTu rece- poffit ?
. ptum recipi «
,uftun?.
E D I T O R U M A D N O T A T I O N E S .
i Hoc areumentuni pro abjudicando a Romana
Eccleua Quefnelliano codice late proponemus
in Obfervationibus cap. 1. n. 7. &
feqq. ibiepie Quefnelli refponfa excutiemus.
U. V. ptum non fiiifle. Sed durius non eft-, Canonem
a Synodo Tancitum alicubi ufu non
recipi , quam eumdem poftea in deTuetudi-
nem, quod plerumque fit, abire. Deinde fi
/luguft- ^ celebrem Tandti Auguftini de variis Ec-
Lft. xi8. clefiarum conTuetudinibus regulam attentio-
Liaap-S- res efficiamur, omnis ceffabit finiftrs hac
in re TuTpicionis occafio. Ad hac , inquit
ille , ita refpondeo; ut quid horum fit fa-*
ciendum , f i divina Scriptura praferibit au-
Boritas, non fit dubitandum quin ita facere
debeamus ut legimus : ut jam non quomodo
faciendum; fed quomodo facramentum intel-
ligendum f i t , difputemns. Similiter etiam ,
fi quid horum tot a per Orbem frequentat Ecclefia.
Nam hoc quin ita faciendum fit dif-
putare , infolentiffima infanta efl. Sed ne-
que hoc , neque illud inefi in eo quod tu
quarts. Refiat igitur * ut de iilo tertio ge-
nere f i t , quod per loca regionefque variatur.
Faciat ergo quifque quod in ea Ecclefia, in
quam venit, tnvenerit. Non enim quicquam
eorum contra fidem f i t , aut contra mores
hne inde meliores . His enim cauffts , id
eft aut propter fidem , aut propter mores ,
vel emendart oportet quod perperam fie bat ,
vel infiitui quod non fiebat.
Nemo certe dixerit morem ilium per
diem dominicum & quinquagefimam pa-
Jchalem ftandi inter precandum, vel fidem
attinere, vel bonos mores: ut neceffe fue-
xit Romanam vel aliam quamvis Ecclefiam
yoft Nicamam Synodum a Tua conTuetudi-
ae ad aliam tranfire, & Tpreto genufle&en-
di more ftationis per illos dies morem am-
p le fti, fi de genibus orare conTueviffet jam
a tempo»bus Apoftolorum : quandoquidem
vel fidei , vel morum tantummodo cauffa
emendart oporteat quod fiebat,, vel infiitui
quod non fiebat . Jpfa quippe niutatio con-
fuetudinis, etiam qua adjuvatutilitate, no-
vitate perturbat. Quapropter qua utilis non
eft, perturbatione infruBuofa confequenter no-
xia eft: quemadmodum eodem loco Tcribit
fan&us Auguftinus.
Nec ea mens fuft Tan&iflima* Synodi,ut
decreto Tuo omnes univerfi Orbis Ecclefias
ad eum morem obTervandum compelleret:
feiebatenim , ut Turrimum piaculum eft unam
per omnes Ecclefias fidem non vigere , non
eaTdem morum regulasyita liberrimum Temper
fuiffe ceremonias difciplinamque ipfam
per loca terrarum regionefque variari. To-
tum hoc genus rerum , inquit idem Auguftinus,
liber as habet obfervationes. Nec di-
fciplina una efl in his melior gravi pruden-
tique Chrifiiano , quam ut eo mo do agat ,
quo agere viderit Ecclefiam ad quamcumque
forte devenerit. Qttod enim neque contra fidem,
neque contra bonos mores tnjungitur ,
indifferenter efl habendum, &pro eorum inter
quos vivitur focietate fervandum efl .
Porro fi de Sabbati jejunio, de quotidia-
na communione corporis & fanguinis Domini,
de facrificii euchariftici oblatione ,
& aliis longe majoris momenti confuetudi-
nibus iftiid intelligit Auguftinus; quampo-
tiori jure hoc idem exiftimaffet de more
Tom. TIL
Deum ftando precandi per diem domini- CAP. V.
cum & pafchalem quinquagefimam , qui
cum fide & morum regulis commune nihil
habet, & ita in feipfo eft uf'ieitpopoc, ut
contraria confuetudo genufle&endi pro alio-
rum locorum & teraporum ufu longe potior
videatur?
Hoc igitur obfervandum de Nicænis ca-
nonibus feu definitionibus , eorum fi quæ
fidefn fpeftant, aut bonos mores, vel ge-
neralem Ecclefiæ ac fuperioris ordinis di-
fciplinam , per univerfalem Ecclefiam ita
au&oritatem habere , ut qui fecus, quam
Synodus ilia decrevit, attentarit, anathe-
matis mucrone confodiendus fit. Talia funt
facratiffimum fidei Symbolum , & décréta
de ordinandorum dele&u, de Metropolita-
norum auftoritate, de Glericorum cum mu-
lieribus cohabitatione, de hæreticorum ba-
ptifrao, ordinatione, receptione, de ufuris
& ceteris, ejufmodi. Alia vero funt, quae
ceremoniarum ac minutions difeiplinæ fini
bus continentur : & hæc, quia ex cogni-
tione corruptelæ, qûæ in Orientales quafdam
Ecclefias irrepferat , profluxerunt , ad ea-
rumdem præcipue Orientalium Ecclefiarum
ufum funt condita a Synodi Patribus, quos
inter vix pauci erant Occidentalium partium
Epifcopi. Et vero cuique antiquos pceni-
tentialis difeiplinæ canones, vel ordinatio-
num ritus ac régulas curiofius perluftranti
liquide» apparebit, non in diffitis modo a
fe invicem regionibus diverfos ufus, diver-
famque difeiplinam viguiffe, in diverfis
ejufdem regionis Ecclefiis multipli-
citer variaffe, ut ex notatisa nobis in epi-
ftolam 2, ( nunc 167. ) ad Rufticum Nar-
bonenfem poteft intelligi : quod aliter con-
tingere non potuit, quam ut a Nicænorum
canonum difeiplina earum aliquæ rece-
derent.
Jam vero fi canon , dé quo quæftio eft ,
attentius confideretur , evidens fiet de O-
rientalibus Ecclefiis in eo tra&atum effe ,
nec de Occidentalibus vel Patres cogitaf-
fe . Qttoniam , inquit , funt quidam in die
dominica genufleBentes &c. non ait : funt
quædam Ecclefiæ vel regiones , quod uti-
que dixiffet , fi de -aliis ageret, quam de
Orientalibus : nec enim Concilium cecu-
menicum in Orientali Imperio celebratum
eo curam fuam ac follicitudinem demififfet,
ut de quibufdam hominibus in Occidental!
parte a communi régula & ufu difeedenti-
bus fententiam ferret, & canonem conde-
ret : quod tamen eos feciffe circa fuarum
provinciarum incolas , non eft a ratione
alienum. Adde his rationem canonis non
fore ufquequaque veram ac probabilem, fi
de aliis quam de Orientalibus Provinciis
.intelligatur. Tanta enim erat confuetudi-
num inter Occidentis & Orientis Ecclefias
diverfitas, tanta diTpariçasdifeiplinæ, omnibus
confentientibus & approbantibus ; ut
numquam Synodus voluiffe credenda fit
omnes univerfi Orbis Ecclefias iifdem ,uti
moribus, & omnia in univerfis locis confonanter
obfervari. Quam vero parum ra-
Z z tioni
y.