jtojn. 8.
Concil.
Ven. edit«
pol. 350.
Pceniten-
tiale in
«quatuor libros
diftin-
fjuiii.
Non eftEg-
bçftj I
§up. n. 2.
£ei.xxn De ant. Collection. & Collect, Can.
pliori Ecberti opere maxima faitem ex parte^Hucarius fumfit, exploratum
fit in Anglia exftitiffe abbreviationes Rufiniana canonum Nicsenorum . Dio.
nyfiana pariter verfio detegitur in num. 31. 33. 43. & 59. Laudantur ca-
nones Hibernenfes, & Synodus S. Patricii, regulae Fruftuon , Aureliani, 8c
Ifidori, ac nonnulli canones Synodorum Galliae, inter quos funt Epaunenfes,
qui nec in primigenia colle£lione Hifpanica, nec in primis ejus additamentis
ieguntur.
V I , Alterum opus, quod Spelmannus Ecberto adjudicat, eft Pcenitentiale >
ex quo aliquot canones excerptos edidit hac inferiptione: Ex ejufdem Egberti
Pcenitentialis libro feeundo in publica bibliotheca Oxonienfi fub titulo : Ab
hinc diverfa ex diverfis excejjibus judicia. Defcriptis autem exinde tantum-
modo canonibus 35. hsee idem Spelmannus notavit tom. 1. Concil. Britannia:
pag. 278. Hue ufque canones in feeundo libro Pcenitentiali propc finem ha-
benturque in libro quarto multi alii ex epifolis diBifque Patrum, decretis
Paparum , & diverforum Conciliorum fanBionibus, quadraginta duo ejufdem
libri folia occupantes in Oxonienfi MS. Hunc codicem ipfe non v idit: monuit
enim pag. 275. fe eos canones ex feeundo libro excerptos altorum oculis &
induftria accepifle; additque illud Pcenitentiale in eodem codice quatuor libros
integros complcBt. Nobis autem contigit hoc opus in quatuor libros diftin-
£lum reperire in MS. Vat. 1352, in cujus quidem libro feeundo illi canones
35. a Spelmanno editi continentur, & libro quarto laudata fufior canonum
colleftio exhibetur, quam feparatim deferiptam na£ti fumus in alio cod. Vat.
1347. In nullo autem ex his duobus codicibus Egberti nomen legitur. Immo
ex prafationibus, quas Spelmannus non v id it, palam fit hoe opus a privato
aliquo au£lore fuiffe feriptum pracepto alicujus five Abbatis, five Epifcopi J
quemadmodum colligere licet inter cetera ex his verbis prooemii in librum
quartum. Magnopere popofeifii, ac prtecep 'tjli, carijfime ReBor, ut ad com-
gendos vel inflruendos tuorum mores fubditorum, qutedam ex divinis conftitu-
tionibus &c. Hxc Egberto Archiepifcopo non eongruunt. Certe hoc non eft
opus ejufdem deSacerdotali Jure, quod ipfius Pcenitentiale vocari poteft. Qua:-
dam enim capitula in eifdein libris non Ieguntur, qus in excerptionibus ex
Egberti opere fumtis proftant : ficut nec legitur illud caput, quod ex Egberto
Rhabanus aliegat. Adde quod in eifdem excerptionibus laudatur canon Sy-
nodi Agathenfis, qui in libro quarto hujus operis cap. 127. fuo auftori Fer-
reolo afferitur. Spelmannum igitur, qui codicem Oxonienfem non evolvit, ex
eo deceptum credimus, quod in eodem MS. his libris nullo Egberti nomine
fignatis prsemifta effent excerptionum capitula 21. quae [etfi Egberti titulo ca-
rebant, cum tamen ea Egbertum habere auftorem, alius faitem Cottonianus,
quem n. 4. memoravimus, codex ( licet erronee ) praferret; eumdem Egbertum
ejus quoque operis in quatuor libros diftinfti, quod laudatis capitulis fub-
jiciebatur, auftorem credidit. Tres priores libri ex Patrum fere fententiis com-
pafti funt, in quibus frequenter Profperl nomine laudantur libri de Vita con-
templativa, uti apud Scriptores oftavi & noni feculi mos erat. Quartus vero
liber canonum colIe£lionem compleflitur diftinftam in titulos feu capita 381.
Nullum teftimonium occurrit recentius Gregorio II. & Beda, qui ante medium
oflavum feculum vita funfti funt. Nihil apocryphum recitatur. In teftimoniis
defcribendis fere exaftus eft au£tor: aliquando tamen ( ut alii ejufdem tempo-
ris ) liberiori calamo, feu compendio ufus deprehenditur. Paenitentialia Roma-
num & Beda: laudantur, nec non regute monaftics S. BenedifiH, & Sanftorum
Patrum Bafilii, Aureliani, C s fa r ii, Frufluofi, Ferreoli , Ifidori, atque Co-
lumbani, & aliorum fimilium. Dionyfii colleftio ufui fu i t , ex qua pracipue
Grsecarum Synodorum, ac Africani canones fumti fuere . Hilpanicam vero
colleftionem in canonibus Africanis colleflor aliquando fequutus e f t , ex qua
Carthaginenfi Concilio tribuit canones, qui in ea colleftione perperam afle-
runtur Carthaginenfi IV . Nihil refert ex canonibus Synodorum Hifpanis ,
quod in eadem colleflione Hifpanica non inveniatur. Ex Gallicanis canonibus
prater Hifpanicam aliud exemplum pra oculis habuit : laudat enim Synodos
Turonicam, Veneticam, Epaunenfem, & aliquot Aurelianenfes, qua in Hi-
fpanica defiderantur. Ex colleclione etiam hoc tomo edenda profecifle videtur.
Ete-
ParS I V . -de-ant. Can. Breviat. 8c c . Cap. V I . & V I I . cclxxiii
Ëtenim canonèm Calchedonenfem refert c. 213. ex interpretation«: Prifca ; &
c 428. canonem Nicænum, c. 247. Antiochenum, c. 3^2. Laodicenum ex aa-
tiaua verfione cum le£lionibus, quæ in fupradi6ia tantum colleétione mvemun-
cur. Illud porro maxime animadvertendum eft, Reginonem ufum fuifle quarto M g
libro hujus operis: plurimos enim canones eodem fxpe ordine, ac ufdem titu- aioncnoa
lis ex ipfo manifeftiflime exferipfit . Perutilis fuit diligentiffima Reginoms edi- pauca re-
tio quam curavit Stephanus Baluzius ; quippe ex bac maxime illuftrantur col- «P» •
leftîones Burchardi & Ivonis, qui ex Reginone ebiberunt. Quanto autem ma-
gis utilis futura erit editio laudati operis , ex quo Regino quamplurima deri-
vavit ? Hànc vero. editionem fere paratam, fi Deus concefferit, aliquando da-
turi fumus.
C A P Ü T V I I .
De tribus■ vetufiis eolleBionibus, quee canones in locos commuties:
diftribuunt.
§. I.
Dé colleBione Hibetnenfi.
I. *R It Ethodum diftribuendorum canonum in titulos & locos communes pra-
1VJL ferunt vetufta collefliones Hibernenfis, Herovalliana, Andegavenfis,
Divionenfis, Pithoeana, & alias ejufmodi, quæ a P. Sirmondo, a j acobo 1 e-
t i t , & ab aliis laudatae, cum nullis foedatæ fint Pfeudoifidon ïmpoWuris, oc
nihil habeant pofterius fcculo V III. circa hoc tempus & ante Ifidonanam col-
leflionem lucubratæ videntur. De Hibemenfi in primis dicamus . E x hac Y. ^ _ s .
-Lucas Acherius, Corbejenfi codice ufus, primum edidit canones Hibernentes; «
deirt ex MS. Bigotiano P. Edmundus Martene adjeeit alios canones Hibernen- edit. pag.
fes, qui vel Acherii diligëntiam fugerunt, vel ( quod probabilius eft ) in ipfius 492- A_
codice deerant. Hæc vetus compilatio ex Conciliorum Romanorumque 1 raelu- necIott
lum Patrumque decretis fere abbreviatis conflata, confiât ex libris d j. quorum p. 2.
finguli in plura capitula dividuntur. Colletions nomen indicare videtur lmta-
rius in fine antiquiffimi codicis Corbejenfis his verbis': Arbedoc Clericus tpfe
has colleBiones conferipfi laciniofie confcriptionis Haelhucar Abbate difpenjan~
te , quæ de JanBis Scripturis , vel divinis fontibus hie in hoc codice glome-
vat# funt ? five etiam décréta, qua fanElt Patres & Synodt in dtverjis gen-
tibus, vel Unguis conflruxerunt. Acherius in monito conjicit Hucarium levt-
tam , qui excerptiones ex Egberto digeffit 5 fortaffis effe eum , qui Hael Hu-
car appellatur. A t Haelhucar unum nomen conftare videtur, 8c praterea Abbas
dicitur. Ipfe Corbejenfis codex , Mabillonio teftante de Re diplomatica
pag. C C C L X . oflavo feculo feriptus, colleéiionis & collefloris antiqmtatem
demonftrat . Hanc certe apud Hibernos compofitam probant turn S. Patrien
ac Gildæ Sapientis dia a , turn Hibernenfis Synodi, quæ fere SanBaSynodus,
vel fimpliciter Synodus appellatur, décréta .H æ c coUeftio, inquit Acheniw ,
docet & conflituit quee JpeBant ad ordmationes facras , ad mtntfirorum Ec-
clefite diverfa munia, ad adminiftrandorum facramentorum modum , ad ec-
clefiafiicam difeiplinam probe obfervandam, & ad laicos chrtfitams monbus
religiofe imbuenaos y dentque remedia adhibenda pcenitentiafque lapfis tmpo-
nendas praferibit 1 In hac canonum Nicænôrum nomine conftanter afferuntur
Sardicenfes y uti fidem facit ,P. Couftantius in prafatione ad tom. 1. Epiftola-
rum Romanorum Pontificum num. 77. pag. LX X II. Ex paucis ; autem ,
Acherius prótulit, perfpicitur, Africanos & Gallicanos canones us libris luille
idfertos, ac Dionyfii colle&ionem in Hibernia ufu receptam : Gangrenles enim
canones ex Diony’fiana interpretatione afferuntur, ut patet ex lib. 43. c.2.ubi
canon 10. Dionyfianus ad verbum deferibitur. Modum vero libenorem in canonibus
compendio efferendis, qui per hæc tempora molevit, & in alus ejui-
modi colleflionibus invaluit, auélor expomt in prologo . Synodorum , inquit,
exemplariorum innumerofitatem confpiciens . . . . brevem planamque ac conjo-
Tom. III. m m nam