§99 C o d e x C a n o n . E
p r e ffiu s d i c a m , to tum v e t e r em n o f t r um f i n
e p e c c a tó h om in em . S i c u t i e n im c o n fi-
t e n t e s e um h u m a n um fu fc e p jf fe c o rp u s ,
n o n fta t im e i & h um a n a s v i.t io rum a d ju n -
g im u s p a flio n e s ; i t a & d ic en t.es e um fu fc e -
p i f ie & h om in is a n . im a m , & fe n fum | n o n
fta t im d i c im u s e um & c o g i t a t io n u m h um a -
n a rum fu b ja c u if f e p e c c a t o . S i q u is a u tem
d ix e r i t V e r b u m p r o h um a n o fe n fu in D o r
m in i c a rn e v e r f a t u m , h u n c c a th o l i c a E c -
c le f ia a n a t h e m a t i z a t , n e c n o n & i l l o s , q u i
d u o s in S a lv a to r e f i lio s c o n f i t e n t u r , id e f t ,
a l iu m a n t e in c a r n a t io n em , & a l iu m p o l i
a f lu m t io n em c a r n i s e x v i r g in e ; & n o n
e um d em D e i F i l iu m & a n t e & p o fte a con~
f i t e n t u r , Q u i c n m q u e 7 h u i c e p if to læ fu b -
7 Quefn. inferuit tgitur j delevimus cum aliis
vulgatis ncftrifque codd.
8 Canones ecclefiafticos a Nicæna fide di-
ftinguit. Sardicenfes autem canones, qui cum
Nicænis copulati, Nicamorum nomine apud
Romanam Eèclefiam circumferebantur, ut in
T raftatu probavimus part. 2. e. 1. , hoc lor
co Damams potiflimum videtur refpicere, cum
unum ex his canonibus , qui translationes
Epifcoporum prohibet, in Profeffione fidei mox
fubjicienda cönfirmet . Vid. not. 18. Mox
Holftenius cum editoribus Romanis in ecclefiafticos
canones, quos optime nofti , & in Nic<e-
nam fidem . Plures quidem codices habent in
Nie tenant fidem, at nulli in ecclefiaßicos cano-
vtes. Dein apud Quefn. fubferibat, refraganti-
bus vùlg. ncftrifque codd. Poftea pro d'ebebis
edit. Rom. Holft. & Labb. babebis : veteres
edit. Cone, cum quibufdam MSS. debeas :■ V at.
13 42. debes.
7 Edit. Rom. Holft. & Labb. converforum.
10 Ita codd. Thuan. & Vind. cum MSS.
Barb. & Vat. 1342. & additionum Dion. Solus
Oxon. Item régula fidei fub eodem capitu-
lo . In aliis diverfæ originis exemplaribus ti-
tulus aliter effertur . Colleftio Lucenfis Col-
bertina omittit pramiffam epiftolam ; hanc
vero epieraphen prafigit : Ineipit de Synodo
Nicano fèripta Papa Damafi ad Paulinum An*
tiochena Urbis Epifcopum. Inchoat a Symbolo
Nicæno , quod profertur ex verfione antiqua
Romana , qualis legitur in epiftoiaLeonis 165.
Solum contra Macedonianorum errorem poll voces
& ( fupple in ) Spiritum fanßum, næc ad-
jiciuntur : nec faßuram , ne que creaturam, fed
de fubßantiam (fie) deitatis : ac tandem Nt.
cænum anathematifmum intégré deferibituf x
uti videre eft ex cod. Lucenfi apud P. Domi-
nicum Manfi in Append. Concifiorum tomo 2.
pag. 21. Dein fine alio titulo præfens Con-
femo fidei fubneftitur : Poft hoc Concilium Ni-
canum ,. quod in Urbe . P. Couftantius t. 1.
epift. Rom. Pontif. col. 510. not. n. duos alios
codices laudat Colbert. 1863. & 1868. qui Ni-
cænum Symbolum non abfimiliter præmittunt.
Cod. 1868, hunc titulum exhibet : Incipit fi-
des apud Nicaam confcripta ab Epifcopis CCC-
XVIII. Credimus in unum Deum &c. utin Ni-
cæno fymbolo : quo toto deferipto fubditur :
Et qu'ta pofiea hic error inolevit, ut quidam
ore factflego auderent dicere Spiritum Sanßum
faßum ejfe &ç. Alter vero codex 186,3. fi? *
C L E S I A S Y I C O R Ü M ) 4 0 0
fe r ib e r e y o lp e r i t , i t a ta rn e n U t in e t c l e -
fia ft ic is 8 c a n o n ib u s , q u o s o p t im e nof t i , &
in N ic a tn a fid e a n t e fu b f e r ip f e r i t , h u n c d e-
b e b is a b fq u e a l iq u a am b ig u i t a t e fu fe ip e r e ,
N o n q u o d ha»c ip fa , quae n o s fe r ib im u s ,
n o n p o tu e r i s 9 c o n v e r t e n t iu m fu fe ep t io n i
p ro p o r j.e re , fed q u o d t ib i c o n fe n fu s n o fte r
l ib e rum in fu fe ip je n d o t r ib u a t e x em p lu m ,
■ 10 ConfeffiQ fidei catholica , quam Papa
T)amafus mifit ad Paulinum Antio-
chenum Epifcopum ,
j i T ) O f t C o n p i l iu m N ic a e n u m , q u o d
Jl i n U r b e R o m a p o f te a c o n g r e -
g a t u m
Incipit pars fidei de ea, qua apud Nicaam fieri-
pta eß, ab ep loco ( lege ad eum locum, ideft
ad extrema Nicama; fidei verba) ubi dicit ,
Hos anathematizat catholica & apoftolica Ec-
clefia; qua fides cum Synodo Nicano in hoc li-
bro (Damali) fiäpta efi. Tum fequitut : Et
pofiea quia hic error inolevit &c. quidam ore
facrilego &c. Horum codicum au&oritate, nee
non ex praecedentibus ipfius Damafi verbis ,
quibus Nicasnae fidei fublcriptionem efftagitat,
dicendum eft eumdem Pontificem Confellioni
fidei, quam ad Paulinum mifit, Nicsnam fidem
praefixifle . In cod. Vat. 1322. de quo
fermonem fecimus tom. .2. in Öbfervat. ad
Dillert. 9. huic Confelfioni fidei Symbolum
Nicajno - Conftantinopolitanum prsmifTum le*
gitur . Hisc Confellio apud Orientales cele-.
bri§ , , Grace reddita profertur a Theodoreto
lib. 5. c. 11.
11 Ita codd. Vind. & alii hujus colleftio-
nis, quos P. Couftantius laudat. Apud Merl.
& Crab. Poß Concilium Nicanum aliud in urbe
Romana poßea congregatum efi , in quo ca-,
tholici Epifeopi reddiderunt de Spiritu Sanßo .
Quia poßea is error &c. Sane hasc leftio ma-
gis perfpicua eft : fed ea non invenitur nili
in codd. Hifp. originis Gallicanae , & in Ifi-
doriatiis, in quibus, ut alibi monuimus , ar^
bitrariae emendationes frequenter oecurrunt .
Juftelli codex a Labbeo citatus t. 2. col. 1061.
Ifidorianus eft. Quefnellus hanc ledionemex-
hibuit •* Poß Nicanum Concilium in urbe Roma
poßea congregati catholici Epifeopi’ addide-
runt de Spiritu Sanßo . Quia poßea error Ar-
rianis inoleverat, ut quidam &c. Num haec ex
Oxonienfi codice , an ex ingenio feripferit ,
ignoramus. Hic certe nifus elucethominisin-
tricatum locum emendare ftudentis . Veteres
autem Jibri magno confenfu habent is, vel
bic error inolevit | nec in ullo is error Arria-
nis tribuitur. Qu«dam exemplaria not. 1. lan-
data hanc Confeflionem fidei adverfus Macedo-
nium , Eunomium & Apellinarem milTam tra-
dunt. Cod. Vat. 1342. & duo alii apud Cou-
ftantium, dum noftram leftionem praferunt ,
ro a catholicis Epifcopis alia interpundlione
abent catholici Eptfcopi . Libentius recepifle-
mus leftionem duorum codft. Vatt. 1337. &
1338. fi ad noftram colleßionem pertinerent .
Poß Concilium Nicanum in urbe Roma Concilium
congregatum eß 0 catholicis Epifcopis, &
addiderunt de Spiritu Sanfto &c. Verior auterq
leifiliQ
g a tum e ft a c a th o l ic i s E p i f c o p is , 1 2 a d d id e ru n t
de S p i r i tu f a n f t o ; & q u ia p o fte a i s e r r o r in o l e v
i t , u t q u id am o r e fa c r i le g o a u d e r e n t d i c
e r e S p i r i tum fa n f tu m fa f t u m e lle 1 3 p e r
F i l iu m ; a n a th em a t iz am u s e o s , q u i n o n to -
t a lib e r t a t e p r o c l a m a n t , 1 4 e um c u m P â tre
& F i l io u n iu s p o te f ta t is e ffe a tq u e fu b -
fta n t iæ . A n a th em a t i z am u s q u o q u e e o s , q u i
S a b e lli i f e q u u n tu r e r r o r em , e um d em 1 3 a i -
c en te s e fle P a t r em q u em F i l i u m . A n a t h e m
a t iz am u s A r r iu m a tq u e E u n o m iu m , q u i
p a r i im p i e t a t e , l i c e t f e rm o n e d i f l im i l i , F i liu
m & S p i r i tu m fa n f tu m a f fe ru n t e ffe 16
c r e a tu r a s . A n a t h em a t i z a m u s M a c e d o n ia -
n o s , q u i d e A r r i i f t i r p e v e n i e n t e s , n o n
p e r f id ia m , m u t a v e r e , fe d n o m e n . A n a th e m
a t iz am u s F o t in u m , q u i H e b io n i s ha e re fim
in f ta u r a n s , D o m in u n i J e s u m - C h r i s t u m
t a n tu m e x M a r i a c o n f i t e tu r . A n a t h e m a t i z
am u s e o s , q u i d u o s f i l i o s a f f e r u n t , u n u m
a n t e fæ c u l a , & a l t e r um p o f t a f fu m t io n em
c a r n i s e x v i r g in e . A n a th em a t i z am u s e o s ,
q u i p ro h o m in i s a n im a r a t io n a b i l i & in t eU
Tom. III.
l i g i b i l i ; , d ic u n t D e i V e r b u m in h um a n *
c am e v e r f a tu m ; c u m ip fe F i l iu s f i t v e r b um
D e i , & n o n p ro a n im a r a t io n a b i l i & in -
t e l l i g i b i l i in fu o c o r p o r e fu e r i t ; fed u o -
f t r a m , id e ft , r a t io n a b i lem & in t e l l i g ib i -
l em fin e p e c c a to , a n im am fu f e e p e r i t a tq u e
f a l v a v e r i t . A n a th em a t iz am u s e o s , q u i v e r b
u m F i l iu m D e i e x t e n lio n e a u t c o l l e & io n e
1 7 a P a t r e fe p a r a tum & in fu b f t a n t iv u m , &
f in em h a b i tu r u m e ffe c o n te n d u n t . 18 E o s
q u o q u e , q u i d e E c c le f i i s ad E c c le l ia s m i g r a -
v e r u n t , tam d iu a c om m u n io n e n o ft r a h a b e -
m u s a l i e n o s , q u am d iu ad eas r e d ie r in t c i v i t a -
t e s , in q u ib u s p r im um fu n t c o n f t i t u t i . Q u o d
f i a l iu s , a l io t r a n fm ig r a n t e , in lo c um v i v e n -
t i s o rd in a tu s e ft , t a n d iu v a c e t S a c e r d o t i i
d ig n i t a t e , q u i fu am d e le r u i t c iv i t a t em ,
q u am d iu fu c c e f fo r e ju s q u ie fc a t in D o m in o .
S i q u is n o n d ix e r i t fem p e r P a t r e m , T emper
F i l i u m , fem p e r S p i r i tu m fa n f tu m 1 9 e f f e ;
a n a th em a l i t . S i q u is n o n d ix e r i t n a tum
de P a t r e F i l i u m , id e f t , d e d iv in a fu b f ta n -
t ia i p f iu s ; a n a th em a f i t . 2 0 S i q u is n o n
C c d i - *16 17 18 20
le£lio, profertur in MSS. Lucenli, & Colb. in
quibus Nicsenum Symbolum huic Confeflioni
fidei pramittitur, coneinente etiam cod. Vat,
1322. qui Symbolum Nicamo-Conftantinopoli-
tanum prafigit. Poft hoc Concilium Nicanum,
quod in urbe Roma Concilium congregatum eft a ca-
tboltc i s Epifcopis, addiderunt de Spiritu Sanclo.
Et quia poftea hic error inolevit &c. Notat
Quefnellus in margine : Vulgatt & Tbeodore-
tus lib. 3. c. 11. hac tantum habent ab initio:
Quia poft Concilium Nicanum is error inolevit
&c. Theodoretus feiliget, ex quo vulgata ejuf-
dem verfio t. 2. Concil. inferta eft col. 1061,
qusedam exordii verba praterpiittenda ere-
didit,
Thepdoretus concordat.
16 Cod. Luc, creatum.
17 MSS. aliarum colleftionum addunt par-
ticulam & , quam mox delent ante infubftantivum.
12 Duo codd. laudati Vat. 1337. & 1338.
& addiderunt, Henricus Valefius in notis ad
Jib. 3. Theodoreti c. 11. hanc additionem far
flam putat in Romano Concilio fub S. Silve-
ilro . At qu«e poft Nicasnum de Spiritu San-
flo Romse gefta fuere , Damafo vigilius tri-
buit in priori Conftituto n. 26. Hzec autem
additio Symboli non in ea Synodo , in qua
hxc fidei Confefllo fccipta fuit, fed in ante-
riori fafta videtur , ut indicat verbum addiderunt
, quod praterea non decretum de Spiritu
Sanflo feparatum a Symbolo; fed Symboli
ajdditamentum proprius fignificat. Quodnam
vero fuerit hoc additamentum , ex colleflione
Lucenfi & Colbertina colligere licet : ubi in
fymbolo Nicseno, ut not. 10. obfervavimus ,
^»oft voces & Spiritum San&um htec adiefta
eguntur non fafduram , neque creaturam , fed
de fubftantia deitatis: quas Macedonianum errorem
fubvertunt. ’
13 Qod. Oxon. delet per Filium. Mox poll
anathematizamus Quefn. addidit inquiunt.: ignorant
cum vulgatis omnes noftri & Couftan-
tii codd.
14 Sic codd. Vind. Vat. Lucen. &alii plu^
res apud Couftantium. Unus Quefn. Spiritum-
San6ium unius cum Patre & Filio poteftatis d*
fubftantia .
13 Quefn. dicentem. Vind. & Couft. MSS.
leftionem pratulimus , cui Graca Theodoreti
verfio concinit. Mox quem & filium in codd.
Luc, & nonnullis aliis, Leftionem retiniiimqs
excmplarium noftra colleftionis , cura qua
Solus Quefn. inferit effe ante feparatum
.
18 Licet fequentem periodum Quefnellus
invenerit non lolum in vulgatis , verum etiam
in cod. Thuan. & apud Theodoretum ,
uti legitur in omnibus noftris codicibus : ni-
hilominus Oxonienfe exemplar fequutus, eam-
dem in marginem inferiorem rejecit. P. Couftantius
, qui plures antiquos lihros contulit ,
earn deeffe notavit in unico Colbertino diver-
ix colleftionis , qui & epiftoia Damafi caret,
Quod fi in MSS. Ifidori pariter hoc loco o-
mittitur, id arbitrio ejus tribuendum eft, qui
hanc particulam feparatim fubjiciendam cre-
didit ipb hoc titulo: De Sacerdotibus , qui de
Ecclefiis fuis ad alias migrant . Hanc vero o-
mnes noftri libri hoc loco recipiunt , ac inter
ceteros cod. Vat. Palat. 574- quivetuftif-
fimam Gallicanam colleftionem continet fi-
milem Morbacenfi , hoc unicum decretum ex
hac Damafi epiftoia recitat cum titulo Au-
ßoritas S. Damafi ad Paulinum . Hic Pontifex
, qui cum Paulino Antiocheno communi-
cabat , hoc decretum inferuit adverfus Mele-
tium , qui e Sebaftena Ecclefia ad Antio'che-
nam tranfierat . Concinit hoc decretum cum
Sardicenfi can. 1. Leftionem ex noftris codd.
exhibuimus. Quefnellus autem fic : Eos autem
, qui ab Ecclefiis ad Ecclefias migraverint,
tamdiu a noftra communione alienos habemus ,
donee ad eas redierint civitates , in quibus pri-
mitus funt conftituti . Qj*od fi quis alius alio
tranfmigrante &c. donee fucceQor &c.
10 Ita noftri codd. Vind. Vat. 132 &
Lucen. cum tribus MSS. Couftantii - In Vat.
1342. cum Merlino & Crabbo defideratur ejfe.
Holftenius cum colleftione Corb. ßijfe &
effe. Solus Quefn. exftitiffe. ,
20 Cod. Luc. cum vulgata Theodoreti verfione
: Si quis non dixerit verum Deum Filium
, ficut Deum verum Patrem ejus . Idem
in Vat. 1322. nifi quod pro. verum utrobique
tnendofe legitur verbum