CAP. V. ret, quay etfi feripta non fint, rationabilis
fibi obfervatio vindicarit: notandutn tarnen
11 quod 12 nulla hie Niezni decreti, vel al-
terius legis mentio habeatur; fed totum a
fconfuetudine Ecclefia: arceflat Hieronymus:
quod fufpicionem augere poteft de ignorato
Nicazno canone 20. per eas Ecclefias, quas
frequentabat fan&us ille Doftor, ac przfer-
tim Romanam.
Sed exprefliflimis, inquies & verbis canone
illo fancitur ut in omni Ecclefia die do-
minica & per quinquagefimam pafchalem
aftantibus precesfundantur: tvonto» •n-otpoixiu.
13 13 Primum ipfa haze vox Grzca ftri&iorera
habere mihi videtur fignificatum , quam
qua: ufurpari debuerat a Patribus Nicznis ,
fi omnes omnino Ecclefiz univerfalis dice-
cefes eo canone moneri ac teneri voluiffet.
Cum enim Epifcopi territorium fignificet
hoc loco , omnes dicecefeon Orientalium
potius, quam totius Orbis Cbriftiani Ec-
clefias fonare mihi videtur . Deinde nemo
nefeit vocem hanc univerfitatis cujufdamin-
dicem , fuos limites habere folitam efle
apud quofcumque au&ores pro fubje&a materia
; & pro eorum , de quibus/5 vel ad
quös fermo habetur, nurnero & qualitate .
Nullus fere feriptor eft , apud quern non
exftent plura hujus rei exempla . Sed ne
extra canonicam materiem vagemur, quis
credat Calchedonenfem , exempli gratia ,
Synodum de Occidentalibus regionibus &
Ecclefiis cogitafte, cum canones illos vigin-
ti & ofto cond id itqui imprimis ad refe-
candos abufus in Oriente natos fanciti funt?
Quis putet de Gailicahis, Hifpanicis, Brk
tannicis , Italicifque Ecclefiis fermonem
efle, cum canone 17. decernitur : Quod f i
qutfquam a fuo Metropolitano laditur, apud
Primatem dicccefeos, aut apud fanElam Con-
ftantinopolitanam federn judicetur ? ubi cer-
tum eft per Primates dicecefeos Alexandri-
num Antiochenumque intelligi: ac proinde
folos Orientales Epifcopos eo canone con-
veniri. Cum item decernit can. 26. Omnem
’ ■ ƒ Ecclefiam habentem Epifcopum habere Oeconomum
de Clero proprio , qui difpenfet res
ecclefiafticas &c. quis exiftimet Occiden-
tales Ecclefias fpe&are hunc canonem, apud
quas ignotum Oeconomi nomen & munus,
quale apud Orientales ? Nihil igitur obeft
12 Res Hieronymo erat cum Luciferiano ,
qui faerz Scripturz teftimonium poftulabat .
Reponit autem S. Doftor multa obfervari in
Ecclefiis, tametfi in divinis libris feripta non
fint, & aliquot exempla meri ritusproferens,
inrer hzc refert ritum omiflz genuflexionis
diebus dominicis atque pafchalibus . Confue-
tudinem autem Eccfefiz tantummodo ingerit,
utpote communem aliis exemplis ab eo indi-
catis, quz in Nicznis canonibus nonprzferi-
buntur. Hinc porro contra Quefnellum fequi-
tur , confuetudinem omittendz genuflexionis
memoratis temporibus obtinuifle per eas Ecclefias
, quas frequentabat S. Do flor, ac prüfet-
S S E R T A T I O Xl'I. \ 728
ilia univerfalitatis nota quin ad certas re- CAP. v,
giones Ecclefiafque reftringi canon poflit .
C A P U T V I .
Satisfit aliis argumentis , qutbus vel Co-
die is finceritas, vel ejufdem ufus apud
Ecclefiam Romanam peti poteft.
P Oterit 2. contra codicis noftri uJStvrUv,
vel ejus apud Romanam Ecclefiam fmU £
ufum objici , quod adverfus Juftellianum W ICeji
objicit Joannes David : antiquum fcilicet a,Ca^u.
codicera titulis caruifle, canonefque alios
ab aliis aliter non fuifle diftinftos , quam
numeris fuis, qui titulorum vicem impleverint
: hoc porro codiei noftro non con-
venire, in quo non folüm Canones a Canonibus
titulis propriis difeernuntur, fed&
unus Canon in plures partes difpertitus tot
habet titulos, quot partes.
Tenuem hujufmodi argumentationem vix
puto alterius mentem pulfare pofle . Quid
enim, fi negaverim antiquum EcclefiaeRomance
codicem titulis & argumentis caruif-
fe? Probabis ex citatis Canonibus in Con-
cilio Calchedonenfi, ubi altum de titulis fi-
lentium ? Quafi vero is paflim citandij mos
fuerit, ut tituli fimul ailegentur , cum .potius
omitti foleant tum breyitatis gratia ,
tum quia canonibus adjeftitii funt & fine
au&oritate compofiti . Deinde quid Grzco
Codiei cum Romano , quæve neceflitas, ut
quia forte titulis carüere canones a Grzcis
editi, titulis etiam careant iidem Romana
lirigua Roraanoque ufu donati : nec potue-
rit in mentem venire au&ori veteris illius
verfionis , quod Dionyfius Exiguus faciendum
cenfuit, cum adornavit fuam?
Immo, inquit idem feriptor, Dionyfius
ipfe innuit i primum fe titulorum au&o- 1
rem fuifle . In epiftola fcilicet ad Julianum
Pontificiarum Epiftolarum Codiei præfixa :
In quemdam , inquit, redigens ordinem titulis
diflinxi compofttis ...eo modo, quo du-
dum de Grceco fermone Patrum transférons
canones ordtnaram . Haze Dionyfii verba
funt, fed truncata : quæ integra fi repræ-
fentaflet Joannes David , finceritati magis
quam cauflæ fuæ confuluiflet . Trium igitur
pun&orüm illorum loco, quæ verbis
Dio-
N O T A T I O N E S .
tim Romanam , uti latius probaturi fumus în
Obferv. c. 2. n. 7.
13 Quam violenta fit hæc Nicænæ legis reftri-
6lio, ut in ea non credantur comprehenfæ Occidentales
Ecclefiæ, quas hujus ritus obfervantiAimas
Occidentales Patres ab ipfo Quefnrib alle-
gati tradiderunt, quifque cognofcet. Vide not. 5.
1 Non défunt colleétiones antiquiores Dio-
nyfio, quæ canones cum titulis- exhibent, uti
colleftio Vat. Reginæ ipP7* Lucenfis 88. pri-
fea canonum editio, & alise. E contra vero quidam
vetuftiflimi codices titulis carent, ut Veron.
58. qui canonum Græcorum Ifidorianam , ut
vocari folet, verfionem fine titulis exhibet.
HaP. VI* Dionyfii fubftituit, hzcleguntur: Ita dum-
taxaty ut fingulorum Pontificum quot quot a
me pracepta reperta fun t, fub una nurnero-
rum ferie terminarem , omnefque titulos huic
prafationi fubncElerem, eo modo , quo du-
dum de Graco fermone Patrum transferens
canones ordinaram : quod vobis nimium pla•
cuijfc cognoveram . Quis jam non videat
Dionyfii verba in alienum fenfum a Da-
vide efle detorta? Quis non intelligat haec
verba; Eo modo quo dudum canones ordinaram
, ad titulorum compofitionem referri
non pofle, utpote remotiorem: nec in alio
comparationem jnftitui , quam in ordina-
tione titulorum, quos fimul colle&os praz-
fationi utriufque operis fubnexuerat Dionyfius
? Si enim cum iis omnibus, quaz antecedent
, comparatio fiat, jam claudicabit ,
& ipfum Davidem in apertam contradi-
ftionem abripiet . Ut enim verum eft epi-
ftolas a Dionyfio titulis diftinftas effe com-
pofitis, non ita eft de canonibus , qui'fe-
lpfis diftinfti erant ; & infuper, ut fatetur
David, numeris fuis, titulorum vice , dif-
cernebantur: ut dicendi fint potius illu-
ftrati & adornati argumentorum acceflione,
quam diftin^li. Unde & ipfe Abbas de in-
duftria non eadem in utroque verba ufur-
pat: diftinftas enim a fe epiftolas ait,quas
m plures revera fecuerat partes; ordinatos
vero aflerit canones , feu potius canonum
titulos poft prazfationem : illic compofitos a
fe titulos commemorat; de his hie tacet .
Deinde fi ad ilia , titulis diftinxi compofttis
, referenda fint poftrema periodi illius
verba , eo modo quo canones ordinaram 3
erunt & ad intermedia pari ac potiori etiam
jure referenda : tuneque cum dicat Dionyfius
epiftolas a fe fuifle fub una nume-
rorum ferie ordinatas , idem de canonibus
erit dicendum, atque Abbas ille primus di-
ftin&ionis hujus au&or cenfendus ; quod
tamen ipfe David aperte negat , negatio-
nifque argumenta funt canones in Calchedonenfi
Synodo citati , & feptuagefimus
nonus a Dionyfio Abbate in epiftola pa-
fchali relatus: ut iaceamde Codice cui Ju-
ftellus univerfie Ecclefiz nomen indidit .
| :m Unum adhuc eft, de quo jam monitus a
odicem me, dterum monendus eft idem feriptor :
ftuoniam eodem errore ut certiflimo prin-
ionyfius I C*P*° fepius abufus eft ad alios errores con-
nrmandos. Exiftimat fiquidem Dionyfianam
canonum verfionem ad illud autographum
exemplar Grazcum efle elaboratam, ad quod
prifea verfio Latina fafta fuerat: & confequenter
eadem una verfione contineri, quae
alia, eodemque ordine: nec inter antiquam
recentioremque translationem aliud inter-
cedere diferiminis, quam quod ilia obfeu-
rior confufiorque erat , haze accuratior ni-
tidiorque . \ At graviter hallucinatur quifquis
ita fentit. Utriufque enim Codicis Jonge
difpar fuit origo. 2 Codicem enim Grazcum,
totus quantus erat, exferipfit latini-
tateque donavit Dionyfius , auxitque Cal-
chedonenfium , Sardicenfium, Africano-
rum canonum additione. Latinus Codex ,
praefertimque Romanus, vix primum alios
admittebat canones prazter Nicaznos, quibus
deinceps fubjun&i funt alii rionnulli proar-
bitrio Epifcoporum Ecclefiarumque fuum fibi
Codicem conficientium, nullumque alium
fervantium ordinem, quam temporis quo
recipiendorum alicujus Synodi canonum oc-
cafio nata erat: nec Grazcis folummodo canonibus
ii contenti fuerant; fed & Africa-
nos, & Sardioenfes , & epiftolas pontifi-
cias, aliaque etiam monumenta ecclefiafti-
ca iis fparfim ac fine ordine injecerant :
unde &nata confufio, qua offenfi il li , quos
memorat Dionyfius , de novo codice con-
dendo cogitarunt. Fruftra igitur ex unius
ordine de ordine alterius decernitur ; fru-
ftraque titulos, argumenta , divifionemque
unius ad eadem in altero inveftiganda )u-
vare pofle credideris.
Ne quid eorum, quaz noftro codici pof-
funt opponi, diffimulem .• locus eft in epiftola
Bonifacii Papae ad Hilarium Narbo-
nenfem Epifcopum, ex quo quis contendere
poflit 3 aliam tunc temporis Nicazno-
rum canonum verfionem in ufu fuifleapud
Romanam Ecclefiam , quam quaz in codice
noftro profertur . Haze funt Bonifacii
verba: Nullt etenim videtur incognita Synodi
conftitutio Niceente , qua ita praciptt
( ut eadem proprie verba ponamus )perunam-
quamque Provinciam jus Metropolitanos fin-
gulos habere debere , nec cuiquam duas dotiere
effe fubje&as. Hzc ad unum aliquem
Nicaznorum canonum referre difficile pu-
tant plurimi ; impoflibile pronuntiat Joannes
David; nec enim vel quoad verba, vel
quoad fenfum in ullo viginti canonum contineri;
neque adfextum, qui omnium ma-
xime accedit ad Bonifacii verba , etiam
contortis, ut ita dicam, verbis trahi ulla-
tenus pofle . Ipfe vero indicatos mavult a
Bonifacio Papa primos canones duos Con-
ftantinopolitani Concilii: ex quo ulterius
arguit in ufu pofitum in Ecclefia Romana,
Nicaz-
E D I . T O R U M A D N O T A T I O N E S .
2 Aliquid diferiminis in Grazcis canonum 3 Hoc argumentum ex Bonifacii epiftola
exemplaribus exftitifle colligere licet ex noftro fumtum, ut adftruatur Romana verfio diver-
Tra&atu de Colle&ionibus part. 1. c. 2. &<$. fa a verfione noftraz colleftionis , nihili faci-
Certe exemplar Grazcum, quod Dionyfius ad- endum credidimus, quia reipfa Bonifacii ver-
hibuit, ab eo-diferepabat, quo prifez verfio- ba nullius Niczni eanonis propriam interprenis
auftor eft ufus : hoc enim inter alia di- tationem referunt , uti animadvertimu$ tomo
verfitatis indicia caruit Laodicenis canonibus, II. in Obfervationibus ad Diflert. V. Quefiiel-
quos Dionyfius in fuo Grzco codice reperit. li part. 2. c. 6. n. 5. & 6.
C A P . v r .
2
Obje£lio
ex Boni- *
facii Epiftola
.
3
David
pag. 50.